O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vfzirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti



Yüklə 1,17 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə31/59
tarix26.09.2023
ölçüsü1,17 Mb.
#149154
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   59
Mamadiyeva N.X. Falsafa (Mantiq qismidan)

olinishi kerak. 
Agar o„rta termin hech bir asosda to„liq hajmda olinmasa, 
chetki terminlarning bog„lanishi noaniq bo„ladi va xulosaning chin yoki 
xatoligini aniqlab bo„lmaydi.
 
Ba‟zi talabalar notiqdir. 
Guruhimizning hamma a‟zolari talabalardir. 
Demak, notiqlar guruhimiz a‟zolaridir. Bu xulosa noto„g„ri. Chunki, bu 
sillogizmda o„rta termin katta asosda juz‟iy hukmning subyekti, kichik 
asosda umumiy tasdiq hukmning predikati bo„lganligi uchun to„liq hajmda 
olinmagan. Ma‟lumki, hukmlarning termini, ya‟ni subyekti umumiy yoki 
predikati inkor bo„lgandagina to„liq olingan bo„ladi. Shuning uchun bu 
sillogizmda chetki terminlar o„rtasidagi bog„liqlik aniqlanmagan.
3. Katta va kichik terminlar asoslarda qanday hajmda olingan 
bo„lsa, xulosada ham shunday hajmda bo„lishi kerak. 
Bu qoidaning buzilishi kichik yoki katta termin hajmining noo„rin 
kengayib ketishiga olib keladi. Masalan: 
Hamma studentlar imtihon topshiradilar. 
Hech bir abituriyent student emas. 
Hech bir abituriyent imtihon topshirmaydi. 


43 
Bu misolda kichik termin hajmining noo„rin kengayib ketishi 
xulosaning xato bo„lishiga sabab bo„ldi. 
4. Ikki inkor hukmdan (asosdan) xulosa chiqarib bo„lmaydi.
Masalan: 
Ishsizlar tadbirkor emas. 
Talabalar ishsiz emas. 
5. Ikki juz‟iy hukmdan xulosa chiqarib bo„lmaydi.
Masalan: 
Ba‟zi ayollar tadbirkordir. 
Ba‟zi davlat arboblari ayollardir. 
6. Ikki tasdiq hukmdan tasdiq xulosa chiqadi, undan inkor 
xulosa chiqarib bo„lmaydi. 
Barcha mutafakkirlar keng dunyoqarashga ega. 
Abu Nasr Forobiy – mutafakkirdir.
Xulosa: Abu Nasr Forobiy keng dunyoqarashga ega.
7. Asoslardan biri inkor hukm bo„lsa, xulosa ham inkor hukm 

Yüklə 1,17 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   59




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin