O‘zbekiston respublikasi

Догадкин Б. А. Химия эластомеров. - М., «Химия», 1972.

П.А. Кирпичников, Л.А. Аверко-Антонович, Ю.О. Аверко-Антонович. Химия и технология синтетических каучуков. - M., «Химия», 1970.

З. А. Роговин. Основы химии и технологии химических волокн. T. II. - М., «Химия», 1974.

А.Б. Пакшвер. Физико-химические основы технологии химических волокн. - M., «Химия», 1972.

А.И. Ряузов. и др. Технология производства химических волокн. - M., «Химия», 1965.

Карбоцепные синтетические волокна. Под ред. К. Е. Перепелкина. - M., «Химия», 1973.

Ф.В. Неволин. Химия и технология синтетических моющих средств. - М., «Пищевая промышленность», 1971.

В.А. Перестый, и др. Получение олефинсульфонатов и их свойства. - М., ЦНИИТЭнефтехим, 1973.

М.Г. Морковкин. Современная технология производства натрийалкилсульфатов и синтетических моющих порошков. - M., ЦНИИТЭнефтехим, 1971.

http://www.muctr.ru/newht

http://www.softline.ua/pr

http://www.chem.msu.su/ru

http://chem.kstu.ru/butlerov

http://goodgoods.ru/shop/book.html

http://knorus.ru/cgi-bin/book.

http://www.u-g.ru

http://www.gubkin.ru/

http://www.samgtu.ru/

http://www.muctr.ru/

http://grid.ecoinfo.ru/

http://db.icsti.su/

http://old.gubkin.ru/chem


171



M U N D A R I J A


Neftkimyo sanoati va uning vujudga kelish tarixi hamda rivojlanishining asosiy yo‘nalishlari 3

1. 
   BO‘LIM
   

I. Neftkimyoviy sintez uchun xomashyo ishlab chiqarish 10

1. 
   Neft yo‘ldosh gazi 11
   
2. 
   Gaz benzini 12
   
3. 
   Tabiiy gaz 13
   
4. 
   Gaz kondensati konlarining suyuq va gaz holatdagi uglevodorodlari .... 15
   
5. 
   Neftni qayta ishlash zavodlari gazlari 16
   
6. 
   Suyuq nell mahsulotlari (distillatlar va qoldiqlar) 17
   
7. 
   Uglevodorod xomashyosiga qo‘yilgan talablar 17
   

2. 
   Parafinuglevodorodlar 18
   

1. 
   Gaz holatdagi parafin uglevodorodlar 18
   
2. 
   Suyuq parafin uglevodorodlar 20
   

1. 
   To‘g‘ri zanjirli parafin uglevodorodlarni ajratib olish usullari 20
   
2. 
   Suyuq parafin uglevodorodlarning qo‘llanilishi 21
   
   3. 
      Qattiq parafin uglevodorodlar 21
      

2. 
   О^п uglevodorodlar 28
   

1. 
   Gaz holidagi olefin uglevodorodlar 23
   
2. 
   Gaz holidagi olefin uglevodorodlarni olish usullari 23
   

1. 
   Neftni destruktiv qayta ishlash jarayonlari 23
   
2. 
   Gaz holidagi olefinlarni olishning maxsus usullari 25
   

1. 
   Piroliz jarayonlari sanoat qurilmasi 28
   

3. 
   Gaz holidagi uglevodorodlar aralashmasidan olefinlarni ajratib olish .... 30
   

1. 
   Xomashyoni neftkimyoviy jarayonlarga tayyorlash 31
   

1. 
   Mexanik qo‘shimchalardan tozalash 31
   
2. 
   Qo‘lansa hidli kimyoviy birikmalardan tozalash 31
   
3. 
   Gazlarni quritish 33
   

2. 
   Gazlarni tarkibiy qismlarga ajratish 34
   

1. 
   Kompression usul 34
   
2. 
   Sorbsion usul 34
   
3. 
   Quyi temperaturali rektifikatsiya usuli 35
   
4. 
   Kombinatsiyalangan usul 36
   

4. 
   Gaz holidagi olefinlarning qo‘llanilishi 36
   
5. 
   Suyuq olefin uglevodorodlar 37
   

2. 
   Diolefin uglevodorodlar 37
   

1. 
   Butadien olishning asosiy sanoat usullari 37
   

1. 
   Lebedev usuli bo‘yicha etil spirtidan butadien olish 38
   

2. 
   Butanni degidrirlash 38
   

1. 
   Butanni ikki bosqichli degidrirlash 38
   

1. 
   Butanni degidrirlab n-butilenlarni olish 38
   
2. 
   n-butilenlarni degidrirlash 40
   

2. 
   n-butanni bir bosqichda degidrirlash (gudri usuli) 41
   

2. 
   Pirolizda olinadigan C4-fraksiyadan butadienni ajratib olish 42
   
3. 
   Izopren ishlab chiqarish 42
   

1. 
   Izopentanni degidrirlash 43
   

1. 
   Izopentanni degidrirlashni ikki bosqichli usuli 43
   
2. 
   Izopentanni bir bosqichda degidrirlash usuli 44
   

2. 
   Izobutilen va formaldegiddan izopren olish 44
   

2. 
   Atsetilen ishlab chiqarish 45
   

1. 
   Kalsiy karbiddan atsetilen olish 45
   
2. 
   Uglevodorod xomashyosidan atsetilen olish 45
   

1. 
   Elektrokreking usuli 46
   
2. 
   Regenerativ pechda termokreking jarayoni 46
   
3. 
   Metanni oksidlab piroliz olish 46
   

3. 
   Atsetilenni ajratib olish usullari 47
   

2. 
   Aromatik uglevodorodlar 47
   

1. 
   Neft xomashyosidan aromatik uglevodorodlar olish usullari 48
   

1. 
   Yengil neft distillatlaridan aromatik uglevodorodlarni ajratib olish 48
   
2. 
   Katalitik riforming 49
   
3. 
   Yuqori aromatlashtirilgan distillatlar va alkilaromatik
   

uglevodorodlarni dealkillash 50

4. 
   To‘g‘ridan to‘g‘ri haydalgan va ikkilamchi distillatlar pirolizi 50
   
5. 
   Parafinlarni siklizatsiyalash 51
   

2. 
   Aromatik uglevodorodlarni ajratish va ajratib olish 52
   

1. 
   Azeotrop haydash 52
   
2. 
   Selektiv ekstraksiya 52
   
3. 
   Ekstrfaol distillatsiya 54
   
4. 
   Ksilollarni ajratib olish 55
   

3. 
   Alkilaromatik uglevodorodlarni olish 56
   

2. 
   Naften uglevodorodlar 57
   

1. 
   Siklogeksanni qisqa benzin fraksiyalari (68-85°C) dan ajratib olish .... 57
   
2. 
   Benzolni gidrirlab siklogeksan ishlab chiqarish 59
   

2. 
   BO‘LIM
   

Kislorod saqlovchi mahsulotlar ishlab chiqarish 53

I. Uglevodorodlarni oksidlash 53

1. 
   Parafin uglevodorodlarni oksidlash 60
   

1. 
   Quyi parafin uglevodorodlarni oksidlash 60
   

1. 
   Metanni oksidlash 60
   
2. 
   Propan va butanni oksidlash 62
   
3. 
   Quyi parafin uglevodorodlarni oksidlab olingan mahsulotlarni
   

asosiy ishlatish yo‘nalishlari 63

2. 
   Suyuq parafin uglevodorodlarni spirtlarga oksidlash 63
   

1. 
   Suyuq parafinlarni oksidlab spirtlar ishlab chiqarish texnologiyasi .. 64
   

3. 
   Qattiq parafin uglevodorodlarni sintetik yog‘ kislota
   

(SYOK)larga oksidlash 65

1. 
   Sintetik yog‘ kislotalari ishlab chiqarish 66
   
   2. 
      Olefin uglevodorodlarni oksidlash 68
      
      1. 
         Olefin oksidlarini olish 69
         
         1. 
            Etilen oksidini olish 69
            
            1. 
               Etilenni to‘g‘ridan to‘g‘ri oksidlash 69
               
            2. 
               Etilen oksidini xlorgidrin usuli bilan olish 70
               
         2. 
            Propilen oksidi olishning turli usullari 71
            
            1. 
               Propilen oksidini etilbenzoldan olish usuli 71
               
      2. 
         Olefinlarni aldegidlar va ketonlargacha oksidlash 72
         
      3. 
         Metil guruhi qiyofasini o‘zgartirib olefinlarni oksidlash 75
         
         1. 
            Akrolein ishlab chiqarish 75
            
         2. 
            Allil spirti olish 75
            
         3. 
            Propilenni oksidlab ammonoliz qilib akrilonitril olish 76
            
   3. 
      Aromatik uglevodorodlarni oksidlash 78
      
      1. 
         Malein angidridini turli usullar bilan olish 78
         
      2. 
         Ftal angidridini turli usullar bilan olish 78
         
      3. 
         Tereftal kislotasini turli usullar bilan olish 79
         
      4. 
         Fenol va atsetonlar olishni kumol usuli 81
         
         1. 
            Izopropilbenzolni oksidlab fenol va atseton olish texnologiyasi 83
            
      5. 
         Fenol olishning boshqa usullari 84
         
   4. 
      Naften uglevodorodlarni oksidlash 85
      
      1. 
         Siklogeksanni oksidlab adipin kislota olish jarayonlari 85
         

2. Spirtlar ishlab chiqarish 87

1. 
   Etilenni to‘g‘ridan to‘g‘ri gidratatsiyasi 87
   

1. 
   Jarayonga sharoitlarning ta’siri 88
   

1. 
   Haroratning ta’siri 88
   
2. 
   Bosimning ta’siri 89
   
3. 
   Suvning etilenga nisbatini ta’siri 89
   
4. 
   Boshqa omillar ta’siri 90
   

2. 
   Etilenni to‘g‘ridan to‘g‘ri gidratatsiya qilib etil spirti olish
   

texnologiyasi 91

2. 
   Olefinlarning sulfat kislota yordamida gidratatsiyasi 92
   
   1. 
      Olefinlarning gidratatsiyasi jarayoni bosqichlari 93
      
   2. 
      Izopropil spirti ishlab chiqarish texnologiyasi 96
      
3. 
   Oksosintez usuli bilan spirtlar olish 98
   
   1. 
      Oksosintez jarayoniga ta’sir etuvchi omillar 98
      
   2. 
      Katalizatorning kiritish sxemasi 101
      

3. 
   Katalizatomi regeneratsiya qilish usullari 101
   
2. 
   Spirtlarni aluminiyorganik birikmalar asosida olish 101
   
3. 
   Ikki atomli spirtlarni olish 103
   
   1. 
      Etilenglikol olish usullari 103
      
   2. 
      Etilenglikol ishlab chiqarish uchun ilk mahsulotlarni olish 103
      
4. 
   Sintetik glitserin ishlab chiqarish 104
   
   1. 
      Propilendan allil xlorid orqali glitserin olish usullari 105
      
   2. 
      Propilendan akrolein orqali glitserin olish usullari 106
      
5. 
   Spirtlarning qo‘llanilishi 106
   

3. 
   BO‘LIM
   

Poliolefinlar va polimerizatsion plastmassalar ishlab chiqarish 107

I. Poliolefinlarni ishlab chiqarish 109

1. 
   Radikal polimerizatsiya 110
   

1. 
   Quyi zichlikdagi (yuqori bosimli) polietilen ishlab chiqarish 111
   

1. 
   Yuqori bosimda etilenni polimerlash jarayoniga ta’sir etuvchi
   

omillar 111

2. 
   Etilenni polimerlashda issiqlikni olib chiqib ketish usullari 113
   
3. 
   Jarayonni texnologik bejash 113
   
4. 
   Apparatlar 116
   
5. 
   Yuqori bosimli polietilen xossalari 117
   

2. 
   Ion polimerizatsiya 118
   

1. 
   Yuqori zichlikdagi quyi bosimli polietilen ishlab chiqarish 118
   

1. 
   Sigler metallorganik katalizatorlarini olish usullari 119
   
2. 
   Etilenni Sigler katalizatorlarida anionli polimerizatsiyasi 120
   
3. 
   Polimerizatsiya jarayoniga turli parametrlarning ta’siri 120
   
4. 
   Etilenni quyi bosimda polimerizatsiya qilish jarayonini
   

texnologik rasmiylashtirish 122

2. 
   O‘rta bosimda polietilen ishlab chiqarish 123
   

1. 
   Xrom oksidi katalizatorida polimerlash 123
   
2. 
   Alumomolibden katalizatorlarida polimerlash 124
   
3. 
   Nikelli katalizatorda polimerlash 124
   

3. 
   Poliolefinlarni ishlatilishi 126
   
4. 
   Polipropilen va boshqa poliolefinlar ishlab chiqarish 128
   

1. 
   Polipropilen stereoizomerlari 129
   
2. 
   Polipropilen polimerlarining xossalari 130
   

II. Plastmassalar ishlab chiqarish 132

1. 
   Polistirol 133
   
2. 
   Polivinilxlorid 135
   
3. 
   Ftoroplastlar 136
   

1. 
   Metodik qo‘llanma 137
   
2. 
   Organik moddalarning sintez qilinish metodlari 140
   

Neftkimyo sintezidan test savollari 154

Foydalanilgan adabiyotlar 169



Bilol Abidov,

Obid G‘aniyevich Azimov,
Umida Alijanovna Ziyamuhamedova


NEFT-GAZ
SINTEZI ÁSÜSLÁRI

o‘quv qo‘llanma


Muharrir Q. Qayumov
Musahhih H. Zokirova
Dizayner sahifalovchi H. Sharipova


«Faylasuflar» nashriyoti.

100029, Toshkent shahri, Matbuotchilar ko‘chasi, 32-uy.
Tel.: [phone]; Faks: 239-88-61.


Nashriyot litsenziyasi: AI №255, 16.11.2012.

Bosishga ruxsat etildi 15.08.2013. «Times New Roman» garniturasi. Ofset usulida chop etildi. Qog‘oz bichimi 60*90V₁₆. Bosma tabog‘i 11,0. Nashr hisob tabog‘i 11,5. Adadi 178 nusxa. Buyurtma № .


«START-TRACK PRINT» MCHJ bosmaxonasida chop etildi.
Manzil: Toshkent shahri, 8-mart ko‘chasi, 57-uy.