Daryolarning ul yuzidan sel keladi, Sel bilan ikki o`rdak teng keladi. O`rdakka o`rdak munosib, g`ozga-g`oz, Yigitga qayliq munosib, qizga noz. Mahmud Koshg`ariyning «Devonu lug`atit-turk» asaridagi qo`shiqlar mavzu
va mazmun jihatidan bir necha turlarga bo`lingan. Ular orasida lirik, ov va
chorvachilik bilan bog`liq, fasllar munozarasi kabi qo`shiqlar uchraydi. Shuni ham
ta`kidlash joizki, bu she`riy parchalarni adabiyotshunos olim Abdurashid
Abdurahmonov «Alp Er Tunga (Afrosyob) jangnomasi»ning qismlari deb
isbotlashga harakat qilgan. Shunday fikr boshqa adabiyotshunoslar tomonidan ham
ilgari surilgan. Bizningcha ham, bu she`riy parcha-to`rtliklar shaklan xalq
qo`shiqlariga o`xshasa ham, aslida yaxlit bir asarning saqlanib qolgan namunalaridir.
Ular A. Abdurahmonov ta`kidlaganidek, «Alp Er Tunga (Afrosyob) jangnomasi» yoki marsiyasining yoxud boshqa bir asarning qismlari bo`lishi mumkin.
Hozirgi kunda o`zbek xalq qo`shiqlari quyidagicha tasnif qilinmokda:
1. Lirik qo`shiqlar.
2. Mavsum qo`shiqlari.
3. Marosim qo`shiqlari.
4. Mehnat qo`shiqlari.
5. Tarixiy qo`shiqlar.
Lirik qo`shiqlar inson ruhida tashqi muhit ta`sirida vujudga kelgan his-
tuyg`ularni, ichki kechinmalarni ifodalovchi vosita hisoblanadi. Lirik qo`shiqlarning
mazmunini oddiy so`zlashuv tarzida, ya`ni fikrni sodda so`zlar bilan bayon etgan
holda ifodalash mumkin emas. Ba`zi lirik qo`shiqlarni esa izohsiz tushunib
bo`lmaydi. Ammo o`zbek qo`shiqlari qatoridagi bu she`riy parchalarni o`zbeklar
ruhan tushunganliklari uchun izohini surishtirib ham o`tirmaydilar. Masalan xalq
orasida:
«Oq ilon, oppoq ilon,
