Xorazm
Farg`ona (Namangan)
Bulung`ur dostonchilik maktabi vakillari qahramonlik dostonlarini ijro etish
bilan mashhur bo`lganlar. Sodda, yuksak, o`ta an`anaviy, nisbatan arxaik (eskirgan)
bo`lgan qahramonlik eposini kuylash uslubi bu dostonchilarning poetik yo`li
hisoblanadi. Bu maktabning so`nggi talantli vakili Fozil Yo`ldosh o`g`li (1872-
1955), undan «Alpomish», «Yodgor», «Yusuf va Ahmad» kabi o`nlab ajoyib
dostonlar yozib olingan.
Fozil Yo`ldoshning ustozi Yo`ldosh shoir bo`lgan, u esa Yo`ldosh bulbulning
shogirdi bo`lgan. Bu maktab Amin baxshi, Chini shoir, Tovbuzar, Qurbonbek,
Sultonmurod, Suyar, Rahimbulbul, Jo`ra, Yorlaqab kabi o`nlab dostonchilarni
birlashtirgan. Mazkur maktab vakillari Chortoqdagi Ko`libuqon dostonchilik
an`analariga ham ijobiy ta`sir ko`rsatganlar.
Qo`rg`on dostonchilik maktabining so`nggi talantli vakillari Ergash
Jumanbulbul o`g`li (1868-1937) va Muhammadqul Jonmurod o`g`li Po`lkan (1874-
1941) hisoblanadi. Bu baxshilardan «Alpomish», «Yakka Ahmad», «Oysuluv»,
«Kuntug`mish», «Qironxon», «Go`ro`g`lining tug`ilishi» kabi o`nlab dostonlar
yozib olingan.
Mang`ishtovdan Nurotaga qadar cho`zilgan silsila tog`larning, ayniqsa,
Oqtovning shimoliy va janubiy etaklarida yashovchi shoirlar Qo`rg`on dostonchilik
maktabiga mansubdir. Bu maktab Yodgor, Lafas, Mulla Tosh, Mulla Xolmurod,
Jolmon, Bo`ron, Yorlaqab, Jassoq, Qulsamad, Bo`ta, Egamberdi, Mardi kabi
baxshilarni, Sulton kampir, Tilla kampir singari ayol ijrochilarini birlashtirgan.
Mazkur maktab shoirlari ko`proq ishqiy-romanik dostonlarni kuylaganlar. O`ziga xos
chuqur lirizm, chiroyli tasvirlar, she`riy bezaklar, tafsilotlarni atroflicha ishlash,
noziklik va jimjimadorlik Qo`rg`on maktabi uslubining asosiy belgilaridir.
XIX asrda mavjud bo`lgan yana bir epik markaz Shahrisabz dostonchilik
maktabidir. Bu maktabning so`nggi namoyandasi Abdulla Nurali o`g`li (1874-1957)
bo`lib, u XIX asrning yirik dostonchisi Rajab shoirning shogirdi bo`lgan. Ushbu
baxshilar dostonlarni sho`x, quvnoq, ko`tarinki ruhda aytishlari, kuylarining
yoqimliligi bilan ajralib turadilar.
55
Atoqli shoir Islom Nazar o`g`li (1874-1953) Narpay dostonchilik
maktabining vakilidir. U XIX asrning ulkan dostonchisi Rajab shoirning shogirdi
bo`lgan. Talantli xalq shoiri Nurmon Abduvoy o`g`li ham (1862-1940) shu maktabga
mansubdir. Ulardan «Orzigul», «Sohibqiron», «Erali va Sherali», «Kuntug`mish»,
Dostları ilə paylaş: |
