O'zbekiston respublikasi

226
Korxona o‘z imkoniyatlaridan va maqsadlaridan kelib chiqib, quyi- da keltirilgan narx strategiyalaridan foydalanadi.
Yetakchi orqasidan yurish strategiyasi. Narxlaming bozor darajasi bozorda harakat qilayotgan yirik korxonalarning soni va ulaming narx strategiyasiga ham bogiiq boiadi. Bunday sharoitda kichik korxonalar narx jihatidan yetakchi boigan korxonalarning ta’si- rida boiadi. Demak, bu yerda korxona narxlashtirishning yetakchi orqasidan yurish strategiyasini qoilashi foydadan holi emas. Albatta, yetakchi vaziyatni egallab turgan korxona maqsadga muvofiq narx belgilashga harakat qiladi. "Qaymog‘ini olish" strategiyasi. Agar korxona marketing imkoniyatlaridan samarali foydalanib, yangi tovarining noyob, yagona xususiyatlarga ega ekanligini ajratib ko‘rsata olsa, shuningdek, tovar sotishning va ishlatishning yaxshiroq seriyasini ta ’minlasa, unda bu korxona raqobatchilarga nisbatan narx belgilashda m aium erkinliklarga ega boiadi. Bu strategiyani qoilagan holda, kompaniya tovarlar birligi uchun mumkin boigan katta daromadni va sotishning umumiy hajmidan eng katta foyda olishni xohlaydi, buni quyidagi holatlarda amalga oshirish mumkin:

• 
  bozorda ilgari surilayotgan yangi mahsulot to‘g ‘risida umuman hech qanday m aium ot yo‘q va xaridorlar ("yangilarini sevuvchilar") baribir uni yuqori narxda sotib olishni xohlaydilar;
  
• 
  hozirgi kunda bozorga yangilik nuqtayi nazaridan o‘xshash mah­ sulotni taklif qila oladigan raqobatchilar yo‘q.
  

Natijada korxona o‘z tovarlariga yuqori darajadagi narxni bel- gilaydi. Bu strategiya, ko‘pchilik holda, korxona yangi tovar ishlab chiqarish va bu tovami bozorga kiritish bilan bogiiq boigan xara­ jatlarini iloji boricha tezroq qoplash zarur boigan hollarda qoilaniladi.
Yuqori narxlar strategiyasi. Marketingda ushbu strategiya yuqori narxlar strategiyasi deb ataladi. Bu yuqori sifatli tovarlarga uzoq vaqt davomida yuqori narxlami belgilashni ta’minlaydi. Ushbu strategiya "obroii" narxlarga ega boigan va mahsulot sifati va o ‘ziga xosligiga katta ahamiyat beradigan xaridorlarga qaratilgan tovarlarga nisbatan qoilaniladi. “Qaym ogini olish” strategiyasi yuqori narxlar strategiya­ siga tegishli. Yangi mahsulot bozorga chiqarilganda yuqori narxni belgilashni ta’minlaydi. Ushbu strategiyaning maqsadi - ushbu mahsulot katta ahamiyatga ega b oigan xaridorlar guruhidan imkon qadar tezroq foyda olish va mahsulotni yuqori narxda sotib olishga tayyor boigan
227
xaridorlaming doirasi borligiga ishonch hosil qilgan taqdirdagina mum- kin. Biroz vaqt o‘tgach, ushbu bozor segmenti to ‘yinganida, kompaniya boshqa bozor segmentlarini rivojlantirishga o‘tish uchun zanjimi asta- sekin kamaytiradi. Yuqori narxlar strategiyasidan yangi mahsulot bilan kelajakka ishonchsiz bo‘lgan firmalar ham foydalanadilar. Yuqori narxlar strategiyasi ko‘pincha firmalar tomonidan tovarlarni, ulaming narxlarini va narxlaming bosqichma-bosqich maqbul darajaga yaqin- lashishini sinash uchun ishlatiladi. Agar yuqori narx savdo, foyda jihatidan juda past natijalarga olib keladigan bo‘lsa, u holda savdo natijalari uning xohish-istaklariga mos kelmaguncha kompaniya tanlab narxni tushiradi.