O‘zbеkiston rеspublikasi
Davlat ijtimoiy sug‘urtasi bo‘yicha tayinlanadigan
Yüklə 0,63 Mb.
|
|
3.2. Davlat ijtimoiy sug‘urtasi bo‘yicha tayinlanadigan
va to‘lanadigan nafaqalar tushunchasi va ularning aholini ijtimoiy muhofazalashdagi tutgan o‘rni Nafaqa huquqiy kategoriya sifatida fuqarolarga yoki oilaga davlat ijtimoiy sug‘urtasi manbalari, davlat Byudjeti hamda boshqa maxsus manbalardan pul shaklida, muntazam ravishda yoki bir marta ko‘rsatadigan ijtimoiy yordamdan iborat bo‘lib, pensiyalardan farq qiladi va odatda, yordam xususiyatiga ega bo‘ladi hamda fuqaro turmush kechirisining asosiy manbayi bo‘lib hisoblanmaydi. Pensiyalarga xos bo‘lgan asosiy xususiyatlar pul shaklida berilishi, qaytarib olinmaslik sharti bilan tekinga berilishi kabilar nafaqalarga ham xosdir. Pensiyalardan farqli o‘laroq, nafaqalar vaqtinchalik xususiyatga ega. Ular turmush darajasini ta’minlashning qo‘shimcha manbayi bo‘lib sanaladi va nafaqalar tayinlanishida nafaqa oluchining avvalgi faoliyati va mehnat staji unchalik katta ahamiyatga ega bo‘lmaydi. Nafaqalar manbalariga ko‘ra: — byudjetdan tashqari pensiya Jamg‘armasi hisobidan to‘lanadigan nafaqalar; — davlat va mahalliy byudjet mablag‘laridan to‘lanadigan nafaqalar; — aholini ish bilan ta’minlashga ko‘maklashuvchi Jamg‘arma hisobidan to‘lanadigan nafaqa; — boshqa manbalardan to‘lanadigan nafaqalarga bo‘linadi. Davlat ijtimoiy sug‘urtasi bo‘yicha nafaqalar tayinlanishi nafaqa olishga talabgor fuqaroning (yoki uni oila a’zosini) mehnat faoliyati bilan, unig uchun ish beruvchilar tomonidan yoki bevosita o‘zi tomonidan byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasiga ijtimoiy sug‘urtasi o‘z vaqtida, to‘liq va muntazam ravishda to‘lab berilganligi bilan bog‘liq qilib qo‘yilgan. Ya’ni, ijtimoiy sug‘urta badallari to‘lanmaydigan ish faoliyati bilan shug‘ullanish yoki sug‘urta badallarini muntazam to‘lanmaganligi odatda ijtimoiy sug‘urta bo‘yicha nafaqalar olish huquqi paydo bo‘lmasligiga sabab bo‘ladi. «Sug‘urta badallari to‘lanmagan bo‘lsa nafaqa ham tayinlanmaydi» degan tamoyil amal qiladi. Ammo O‘zbekiston Respublikasi Mehnat Kodeksining 284- moddasi, ikkinchi qismiga ko‘ra: «Ish beruvchining davlat ijtimoiy sug‘urtasi uchun badal to‘lamaganligi sug‘urta qilingan xodimni davlat ijtimoiy sug‘urtasi mablag‘lari hisobidan ta’minlanish huquqidan 43 mahrum qilmaydi». Korxonalar ixtiyoriy to‘lamagan yoki kechiktirgan sug‘urta badallari keyinchalik majburiy tarzda undirib olinadi. Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|