Eyilishga bardoshlilik - materialning yeyilishiga ko’rsatadigan karshilik
xossasilir. Yeyilishga bardoshlilik yeyilish tezligiga teskari proportsional:
V=1/
-eyilishga bardoshlilik.
Eyilish vakt birligi ichida detalь o’lchamlarining uzgarish tezligi, masalan
mm/soat
bilan xisoblanadi; uni boshka o’lchov birliklari bilan xam baxolash
mumkin: chunonchi mm/km; mm/kg (enilgi); mm/moto-soat va xokazo. Kupincha
detallarning yeyilish o’lchov birligi mkm yoki mm da baxolanadi.
Xozirgi transportlarning uziga xosligi shundaki,
ularning dettallarining
yeyilishga chidamliligi bir xil emas, shuning uchun xam ulardan foydalanish muddati
tez yeyiladigan kismlarning resursiga bog’liq.
Xar kanday mashina (avtomobil, traktor, stanoklar, kishlok
xujaligida kullaniladigan
mashina xamda jixozlari va xokazo) tulik xizmati mobaynida bir necha marta
ta’mirlanadi. Odatda, ta’mirlangan transportlarning ta’mirlash aro xizmat muddati
yangilarnikidan kamrok buladi va ular eskirib borgani sari bu muddat kiskarib
boradi.
Transportlarning yeyilish jarayonlarini konunlarini bilish asosida ta’mirlash,
sifatini yaxshilash texnikaning ishlash kobiliyati
va xizmat muddatinini ancha
oshirish imkonini beradi.
Ishqalanish kuyidagi asosiy turlarga bulinadi:
1. Nisbiy
xarakatni bor-yukligiga karab: a-tinch ishqalanish, b-xarakatdagi
ishqalanish.
2. Xarakatning xolatiga karab: a-sirpanishda ishqalanish; b-dumalab ishqalanish.
3. Moylovchi materialning bor-yukligiga karab:
a-kurik ishqalanish; b-moyli
ishqalanish.
Moyli ishqalanish uch turga bulinadi.
a) tula moyli ishqalanish.
b) yarim moyli ishqalanish.
v) chegarali ishqalanish (0,1 mkm)
Jismlarning nisbiy xarakati kinematik belgilariga kura ishqalanishning
kuyidagi turlari kuprok uchraydi.
Tinch xolatdagi ishqalanish - ikki jismning nisbiy xarakatga utguniga kadar
mikroxarakatlaridagi ishqalanish.
Xarakatdagi ishqalanish - nisbiy xarakatda bulgan ikki jismning ishqalanishi.
Surkov materialisiz (kuruk) ishqalanish - ishqalanuvchi
sirtiga xech kanday
surkov materiali surtilmagandagi ikki jismning ishqalanishi.
Surkov materiali bulgandagi moyli ishqalanish - ikki jismning ishqalanuvchi
sirtiga xar kanday surkov materiali surtilgandagi ishqalanishi.
Sirpanishdagi ishqalanish - ikki kattik jismning
xarakatidagi shunday
ishqalanishqi, bunda urinish nuktalarida jismlarning tezliklari kiymati va yunalishi
buyicha xar xil buladi.
Dumalashdagi ishqalanish - ikki kattik jismning xarakatidagi shunday
ishqalanishqi, bunda urinish nuktalarida ularning tezliklari kiymati va yunalishiga
kura bir xil buladi.
Nazorat savollari
1. Ishqalanish deb nimaga aytiladi?
2. Tribotexnika fani nimani o’rgatadi?
Dostları ilə paylaş: