O‟zbekiston respublikasi xalq ta`lim vazirligi a. Qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti fizika-matematika fakulteti

2.2-§ O‟zbekistonda matematikaning rivojlanishi 
O’zbekistonda matematika fani rivojlanishi O’rta Osiyo davlat 
universitetining ochilishi bilan bevosita bog’liq, milliy mutaxassislarning yetishib 
chiqishida bu maskanni tashkil etishga, yordamga kelgan rus matematiklari o’z 
hissalarini qo’shdilar. Bular orasida Vsevolod Ivanovich Romanovskiy (1879-
1954)ning xizmatlari alohida ahamiyatga ega.
O’zbekistonda ehtimollar nazariyasi va matematik statistika bo’yicha butun 
dunyoga mashhur ilmiy maktabning ro’yobga kelish maskani O’zbekiston Milliy 
Universiteti bo’ldi. Matematikaning bu sohasiga doir nazariy va amaliy tadqiqotlar 

---

universitet tashkil etilganidan boshlangan bo’lib, unga atoqli matematik olim 
Vsevolod Ivanovich Romanovskiy (1879-1954) asos solgan. Umuman ushbu 
sohada O’zbekiston olimlarining o’tgan davrdagi barcha yutuqlari shu buyuk 
insonning nomi bilan bog’liq bo’ldi. O’zbekiston FA akademiklari T.N.Qori-
Niyozov, T.A.Sarimsoqov, S.X.Sirojiddinov, K.I.Lapkin, PFA akademigi 
A.I.Markushevich,O’zbekison FA muxbir a’zolari I.S.Arjanix,professorlar 
N.I.Nazarov, V.N.Peregudov, M.I.Eydelman, M.K.Kamolov, X.M.Mushtariy va 
boshqa ko’plab olimlar fanga yo’lni uning ta’sirida boshlaganlar. 
O’zRFA (1943) tashkil topgan kundan boshlab uning xaqiqiy a’zosi, fizika-
matematika bo’limining raisi bo’ldi. Professor Romanovskiy qoldirgan bebaho 
merosni 
Toshkent 
matematika 
maktabi 
an’analarini 
T.A.Sarimsoqov, 
S.H.Sirojiddinovlar muvaffaqiyatli davom ettirdilar. 
Universitet dargohida talantli yosh matematiklar o’sib chiqa boshladi. 
Shundaylardan biri Nikolay Nikolayevich Nazarov (1908-1947) edi. U o’rta 
maktab ma’lumotini oilada olib, 12 yoshidayeq Turkiston davlat universitetiga 
kirish imtihonlarini a’lo baholarga topshirib, Romanovskiy iltimosiga ko’ra 
universitet talabasi qilib qabul qilindi. 
Respublikamizda 
matematikaning 
rivojlanishida 
birinchi 
o’zbek 
matematiklaridan biri Toshmuhammad Niyozovich Qori-Niyoziy (1896-1970) 
muhim ishlarni amalga oshirdi. O’zbek matematika atamashunosligining 
shakllanishiga katta hissa qo’shdi. O’zbek tilida matematika bo’yicha o’quv 
qo’llanmalarini yozdi: «Matematik analizning asosiy kursi va «Analitik geometriya 
asosiy kursi» (1937) kitoblaridir. 
Endi V. I. Romanovskiyning ikki shogirdi to’g’risida hikoya qilamiz. 
Haqiqatan, ular ikkalasi ham Farg’ona vodiysida tug’ilib o’sgan va o’zbek 
matematikasi rivojlanishiga salmoqli hissa qo’shgan olimlardir. Bular