O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti pedagogika psixologiya fakul’teti

BIRINCHI BOBGA DOIR XULOSALAR 

 

Birinchi  bobga  doir  materiallarni  o’rganish  tufayli  shuni  alohida  ta’kidlash 

joizki,  asrlar  davomida  o’zbek  oilasi  mustahkam  va  baxtli  bo’lishi  uchun  o’zida 

yaxshi ma’nodagi paternalizm tamoyilini asrab kelmoqda. Paternalizm (lot. Pater – 

ota, paternus –  otalarcha,)  –  kishilar  ongiga  “otalarcha  g’amxo’rlik”  va  “ijtimoiy 

sheriklik” g’oyasini singdirishga qaratilgan qarash va faoliyat majmuidan iborat.  

Birinchidan,  oila  muhitidagi  paternalizm  –  otaning  obro’-e’tiborliligi, 

farzandlar  tarbiyasi  va  oila  farovonligidagi  o’z  o’rni  va  mas’uliyatini  anglashi  va 

buning oila a’zolari tomonidan ongli e’tirof etilishidir.  

Ikkinchidan,  bundan  tashqari,  ushbu  tushuncha  oiladagi  keksalar,  qariyalar, 

yoshlar,  yordamga  muhtojlar  yoki  iqtidorlilarga  hamisha  ko’maklashish,  ular 

uchun etarli hayot sharoitini yaratishni ham nazarda tutadi.  

Uchinchidan,  Paternalizm  g’oyasi  o’zida  insonparvarlik,  hamkorlik 

g’oyalarini ifodalab, xalqning umumiy qiziqish va intilishlarini aks ettirgani uchun 

ko’p  hollarda  jamiyatni  birlashtirib,  uning  ravnaqi  uchun  xizmmat  qiladigan  omil 

hisoblanadi,  bu  tom  ma’noda  mohiyatan  o’zbek  oilalarida  o’z  ifodasini  saqlab 

qolgan.  Bu  qadriyat  “oilaviy  burch”, “hamjihatlik  ruhi”, “fidoyilik”, 

“vatanparvarlik”, “oilaviy  qadriyatlarga  sadoqat”, “kattalarga  hurmat”, “kichikka 

g’amxo’rlik” kabi tushunchalarga asoslanadi. 

To’rtinchidan,  oila  ijtimoiy  institut  sifatida  o’zining  barcha  vazifalarini 

bajargan taqdirdagina, mafkuraviy tarbiyaning kafolatli o’chog’iga aylanadi. Zero, 

---

 

33 

har  bir  oilaning  muqaddas  vazifasi  –  qobiliyatli  farzandlarni  o’stirish,  ularni 

jismoniy,  intellektual  va  ma’naviy  tomondan  etuk  qilib,  ota-onasiga,  Vataniga 

sadoqatli insonlar qilib tarbiyalashdan iborat. Ya’ni, ham ma’naviy, ham jismoniy 

jihatdan  sog’lom,  barkamol  inson  faqat  sog’lom  oilada  shakllanishi  mumkin. 

Oiladagi  sog’lom  muhit  va  barqarorlik  esa  yaxlit  jamiyat  ma’naviy  takomilining 

aslosidir. 

Beshinchidan, xalq psixologiyasida mafkuraviy ta’sirchan omillar mohiyatini 

bilish,  yangicha  rasm-rusmlar  marosimlarning  ahamiyatli  tomonlarini  kundalik 

turmush  tarziga  aylantirish  yoshlar  e’tiqodiga  samarali  ta’sir  ko’rsatuvchi 

pedagogik texnologiyalarga kiradi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

34