O’zbekiston Respublikasi Xalq

“Poya” bobi”
bо‘yicha tuzilgan 
mavzuli rejani namuna sifatida tavsiya etiladi.
3-jadval 
№ 
Darsning 
mavzusi, asosiy 
tushunchalar 
Foydalaniladigan 
texnologiya 
Kо‘rgazma 
vositalari 
Darsdan 
tashqari 
ishlar 
Mustaqil 
ta’lim 
1 
PoY. Novda. 
(morfologik 
tushunchalar) 
Modulli ta’lim 
texnologiyasi 
Yovvoyi, madaniy 
о‘simliklar ger. 
vegetativ va 
generativ novdalar 
jad. 
Daraxt, 
о‘t 
о‘simliklar 
poyasini 
taqqoslash 
2 
Kurtak 
(anatomik, 
morfologik, 
ekologik, 
genetik 
tushunchalar) 
Xamkorlikda 
о‘qitish 
texnologiyasi 
Kurtakli novdalar, 
genrbariy va 
jadvallar 
Vegetativ, 
generativ, 
uchki va yon 
novdalarnitaqq
oslash 
3 
Poyalarning 
xilma-xilligi 
(morfologik, 
anatomik 
tushuncha lar) 
Xamkorlikda 
о‘qitish 
texnologiyasi 
Poyalarning xilma-
xilligi aks etgan 
ger, jad. 
О‘simlik 
poyasining 
xili, 
shakli
о‘zgarga
n novdalarni 
aniqlash. 
Poyaning ichki 
An’anaviy ta’lim 
Yog‘och poyaning 
Darslikda 
103 

---

4 
tuzilishi 
(anatomik, 
sitologik, 
ekologik 
tushunchalar) 
texnologiyasi 
ichki tuzilishi jad. 
“Poyaning 
tuzilishi” 
о‘quv k/f 
berilgan 
topshiriqlarni 
bajarish 
5 
Poyaning 
b
о‘yicha о‘sishi. 
(anatomik,morfo
logik, ekologik, 
sitologik 
tushunchalar) 
An’anaviy ta’lim 
texnologiyasi 
Xona 
о‘simliklari, 
gerbariy va 
jadvallar 
Poyaning 
uchki va yon 
о‘sish 
nuqtasini 
topish, tez va 
sekin 
о‘sadigan 
о‘simliklarni 
kuzatish 
6 
Poyaning eniga 
о‘sishi. 
(anatomik,morfo
logik, ekologik, 
sitologik) 
tushunchalar) 
An’anaviy ta’lim 
texnologiyasi 
Poyaning eni va 
b
о‘yiga kesigi, 
poyaning tuzilishi 
jad. 
О‘simliklarnin
g nisbiy va 
mutloq 
yoshini, yil 
halqalarini 
aniqlash. 
7 
Poyada oziq 
moddalarning 
harakatlanishi. 
(anatomik,morfo
logik, ekologik, 
sitologik) 
An’anaviy ta’lim 
texnologiyasi 
Kartoshka 
tugunagi, piyz, yod 
eritmasi, gerbariy 
va jadvallar 
Piyozbosh, 
tugunak, 
ildizpoyalarni 
taqqoslash va 
vazifalarini 
aniqlash 
Biologiya 
о‘kuv dasturida о‘quvchilarning о‘zlashtirgan bilimlarini 
mustahkamlash, ularni amaliyotga 
qо‘llash orqali biologik, amaliy va о‘quv 
mehnati 
kо‘nikmalarini tarkib toptirish maqsadida laboratoriya mashg‘ulotlari 
kiritilgan. Quyida, 
“Odam va uning salomatligi”
о‘quv fani dasturidan о‘rin 
olgan laboratoriya mashg‘ulotlaridan namunalar berilmoqda. 
104 

---

 3-jadval 
Bob 
Mavzu 
Laboratoriya 
mashg‘uloti 
 
Odam organizmining 
umumiy obzori 
T
о‘qimalar. Epitelial, 
biriktiruvchi, muskul va 
nerv t
о‘qimalari 
1-laboratoriya 
mashg‘uloti. 
T
о‘qimalarning 
tuzilishi:epitelial, 
biriktiruvchi, muskul va 
nerv t
о‘qimalari 
Tayanch-harakatlanish 
sistemasi 
Muskullar va ularning 
funksiyasi. 
2-laboratoriya 
mashg‘uloti. 
1.Muskullarning 
dinamik va statik ishini 
kuzatish. 2.Tayanch-
harakat sistemasi 
shikastlanganda 
birinchi yordam 
kо‘rsatish 
Qon 
Qonning shaklli 
elementlari 
3-laboratoriya 
mashg‘uloti. Qonning 
shaklli elementlarini 
о‘rganish 
О‘qituvchi laboratoriya mashg‘ulotlarini talab darajasida о‘tkazish uchun: 
Laboratoriya mashg‘ulotlarining didaktik maqsadini aniqlashi; 
Laboratoriya mashg‘uloti uchun zarur b
о‘ladigan jihozlarni tayyorlashi; 
Laboratoriya mashg‘ulotida 
о‘quvchilarning bilish faoliyatini tashkil etish 
y
о‘llarini belgilashi va shu asosda mashg‘ulotning borishini loyihalashi; 
105 

---

О‘quvchilarning tajriba va kuzatish о‘tkazish jarayonida zarur bо‘ladigan 
topshiriqlar uchun 
kо‘rsatmalar tayyorlashi; Laboratoriya mashg‘uloti topshiriqlari 
bо‘yicha о‘quvchilar tomonidan tayyorlanadigan axborotni rasmiylashtirish 
yо‘llarini aniqlashi lozim. 
Laboratoriya mashg‘ulotining borishi va olingan natijalarni tahlil qilishi, 
zarur hollarda tegishli 
о‘zgartirishlar kiritishi lozim. Biologiya о‘quv dasturidan 
о‘quvchilarning о‘quv va amaliy mehnat kо‘nikmalarini rivojlantirish maqsadida 
amaliy 
mashg‘ulotlar 
ham 
о‘rin olgan. О‘qituvchi mazkur amaliy 
mashg‘ulotlarning samaradorligini oshirish maqsadida quyidagilarga e’tiborini 
qaratishi lozim: 
О‘quv dasturidan о‘rin olgan amaliy mashg‘ulotlarni istiqbol va 
taqvim-mavzuli rejadagi va ta’lim-tarbiya jarayonida tutgan 
о‘rnini aniqlashi; 
Amaliy mashg‘ulotlarining didaktik maqsadini aniqlashi; Amaliy mashg‘ulotini 
о‘tkazish uchun zarur bо‘ladigan jihozlarni tayyorlashi; Amaliy mashg‘ulotda 
о‘quvchilarning bilish faoliyatini tashkil etish yо‘llarini belgilashi va shu asosda 
mashg‘ulotning borishini loyihalashi; 
О‘quvchilarning tajriba va kuzatish о‘tkazish 
jarayonida zarur 
bо‘ladigan topshiriqlar uchun kо‘rsatmalar tayyorlashi; Amaliy 
mashg‘ulotning borishi va olingan natijalarni tahlil qilishi, zarur hollarda tegishli 
о‘zgartirishlar kiritishi lozim. 
Xulosa qilib aytganda, biologiya 
о‘qituvchisi о‘quv yili boshida о‘quv fanini 
о‘qitishni rejali va tizimli amalga oshirish maqsadida istiqbol reja tuzishi, unda 
fanlararo bog‘lanishlar, ekskursiya va sinfdan tashqari ishlarni belgilashi, shu 
asosda mavzuli-taqvim reja tuzishi zarur. Mazkur mavzuli-taqvim rejada dars, 
darsdan tashqari ishlar, laboratoriya va amaliy mashg‘ulotlarni belgilashi, dars va 
mashg‘ulotlarni talab darajasida tashkil etilishi va 
о‘tkazishiga erishishi lozim.