O‘zbekiston resrublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi termiz muxandislik-texnologiya instituti

5.5-jadval
EDE-10P va TEF-1 anionitlarini ishlab chiqarishdagi
xarajatlar (1 t uchun)

№ p/p	Sarflangan komponentlarning nomi	Narx (so‘m)
		EDE-10P	TEF-1
1.	Xom-ashyo	16 142 000	12 600 110
2.	Elektroenergiya sarfi	182 000	182 000
3.	Ishchilarning ish haqi	520 000	520 000
4.	Ishlatiladigan qurilmalar xarajatlari	850 000	850 000
	Umumiy hisoblangan tan narxi	17 694 000	14 152 110

Sanoat anioniti EDE-10P narxi qo‘shimcha narx solig‘i (N.D.S) ni hisobga olmaganda va transport xarajatlari bilan birga 1 tonnasi uchun 17 694 000 so‘mni tashkil qiladi. Kompleks hosil qiluvchi ionit TEF-1 ning 1 tonnasi narxi qo‘shimcha narx solig‘i (N.D.S) ni hisobga olmaganda, 14 152 110 so‘mni tashkil etadi. Taklif etilgan 1 tonna kompleks hosil qiluvchi TEP-1 ionitini ishlab chiqarishda kutilayotgan iqtisodiy samaradorlik sanoat ioniti EDE-10P ga nisbatan -3 541 890 so‘mni tashkil etadi.
4-BOB BO‘YIChA XULOSA
Ushbu bob “Ion almashinuvchi materiallarni olish texnologiyasi va texnik-iqtisodiy asoslari” deb nomlangan bo‘lib, unda diglitsidiltiokarbamid va ortofosfat kislotasi asosidagi TEF-1 markali kompleks hosil qiluvchi ionitning texnologik sxemasi, olingan mahsulotning asosiy xususiyatlari, texnologik va kimyoviy jarayonlar tavsifi, material balansi va TEP-1 va TFP-1 markali ion almashinuvchi materiallarini ishlab chiqarishning, turli sanoat tarmoqlarida qo‘llashning texnik-iqtisodiy samaradorligi haqidagi ma’lumotlar keltirilgan, olingan natijalar asosida ion almashinuvchi materiallarni olish texnologiyasi va uning texnik-iqtisodiy asoslari texnologiyasining afzalliklari ko‘rsatib berilgan. Shuningdek, ushbu texnologiyaning texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlari yoritilgan.
XULOSALAR
1.Diglitsidil(tio)karbamid va dimetilol(tio)karbamidning polietilenpoliamin, melamin, gidrolizlangan poliakrilonitril va ortofosfat kislota bilan polikondensatlanish reaksiyalarida hosil bo‘lgan mahsulotlar tarkibi hamda xossalariga, dastlabki moddalar nisbatining ta’siri, reaksiya tezligi va polimer unumining ishlatiladigan erituvchi tabiatiga bog‘liqligi, shuningdek, kompozitsion ion almashinuvchi materiallar olish texnologik jarayoni ko‘rsatgichlari taklif etildi.
2.Sintez qilingan birikmalarning tarkibi, tuzilishi va individualligi IQ-spektral, element tahlili, differensial termogravimetriya kabi zamonaviy tadqiqot usullari yordamida isbotlandi.
3.Olingan ionitlarning almashinish sig‘imi, turli metall ionlari (Su²⁺, Ni²⁺, Zn²⁺, Cd²⁺, Pb²⁺, Co²⁺, Ag⁺) ga nisbatan sorbsion xossalari, bo‘kuvchanligi, termik va kimyoviy barqarorligi ko‘rsatildi.
4. TEP-1 markali ionalmashinuvchi material olishning texnologik sxemasi taklif etildi. Olingan ionitlarning sorbsion xossalari asosida ularning sanoatda qo‘llanilish sohalari hamda imkoniyatlari aniqlandi, ularni gidrometallurgiya va zargarlik korxonalari chiqindilari tarkibidan juda kam miqdordagi rangli va nodir metallarni ajratishda, sanoat suvlarini tozalash hamda yumshatishda qo‘llash tavsiya etildi.