Quyosh sistemasi va uni kelib chiqishi. Quyosh – quyosh sistemasining markaziy va eng massiv jismidir. Uning massasi yer massasidan333000 marta katta va hamma planetalarning umumiy massasidan 750 marta ortiq. Quyosh kuchlienergiya manbai. Quyosh – bizga eng yaqin yulduz bo’lib, boshqa yulduzlardan farqli o’laroq, uningdiskini ko’rishimiz va teleskoplar yordamida undagi bir necha km gacha bo’lgan mayda detallarni o’rganishimiz mumkin. Quyosh oddiy yulduz bo’lgani uchun ham uni o’rganish, umumanyulduzlarning tabiatini tushunishga yordam beradi.
Quyoshning tuzilishi.Hamma yulduzlar kabi quyosh ham cho’g’langan gaz shardir. U asosan 10 foiz(atomlar soni bo’yicha) geliy aralashgan vodoroddan tashkil topgan. Qolgan hamma elementlariatomlarining miqdorini birgalikda olganda, bundan qariyb 1000 marta kam, biroq massasi jihatdan buog’ir elementlar Quyosh massasining 1-2 foiziga to’g’ri keladi. Quyoshdan ajraladigan energiya oqimiuning tashqi qatlamlariga uzatiladi va u brogan sari katta-katta yuzalarga taqsimlanadi. Buningnatijasida quyosh gazlarining harorati markazdan uzoqlashgan sari boradi. Haroratning kattaligiga va ubelgilaydigan jarayonlarning xarakteriga ko’ra butun quyoshni shartli ravishda 4 sohaga bo’lishmumkin:
1. Ichki, markaziy soha (yadro) – bosim va harorat yadro reaksiyalarining borishini taminlaydiganzona, bu zo’na markazdan to 1/3 R masofagacha cho’ziladi.
2. Nur zo’nasi (1/3 R dan 2/3 R masofagacha) – bu sohada energiya, tashqariga qatlamdan –qatlamga elektromagnit energiya kvantlarining ketma – ket yutilishi va nurlanishi natijasida uzatiladi.
3. Konvektiv zona – “nur zo’nasi” ning tashqi qismidan to quyoshning ko’rinmas chegarasigachabo’lgan zo’na. bu yerda quyoshning ko’rinma chegarasiga yaqinlashgan sari harorat tez pasaya boradi.Natijada moddaning aralashuvi (konveksiya) boshlandi tashqi ko’rinishi jihatidan bu xodisa ostidan
qizdirilayotgan idishda qaynayotgan suyuqlikka o’xshaydi.
4. Atmosfera, konvektiv zonadan keyin boshlanib quyosh gardishining ko’rinma chegarasidan judauzoqlarga cho’ziladi. Atmosferaning quyi qatlami yupqa gaz qatlamini o’z ichiga oladi va uni bizquyoshning siri deb qabul qilamiz. Atmosferaning tashqi qatlamlari bevisita ko’rinmaydi, ularniyoquyosh to’la tutilganda yoki maxsus asboblar yordamida kuzatish mumkin.
