O`zbekstan respublikasi joqari ha`m orta arnawli bilimlendiriw ministrligi

o`nimler. Qoy porodalari.

Joba:

1. Qoyshiliqtin` ha`zirgi awhali.

2. Qoylardin` biologiyaliq qa`siyetleri.

3. Qoylardi bag`iw protsessleri.

4. Qoy porodalari klassifikatsiyasi.

Qoyshiliq sharwashiliqtin` jetekshi tarawi bolip, O`zbekstanda ju`da` ken` tarqalg`an. O`zbekstanda

bag`ilatug`in qoylardin` 70% qarako`l qoylari quraydi. O`zbekstanda jaylawlardin` o`nimdarlig`in asiriw

joli menen qarako`l qoylar sanin asiriw mu`mkin. Qoylardan ha`r qiyli o`nim ju`n, qarako`l teriler, go`sh,

may ha`m ayirim jag`daylarda su`t alinadi. Ha`zirgi waqitta O`zbekstanda go`sh-ju`n jetistiriw

maqsetinde taw aldi ha`m tawli zonalarda tiykarinan jumsaq ha`m yarim jumsaq ju`nli qoylar o`rshitilip,

bular barliq bas sannin` 30% quraydi. Sonday-aq go`sh zapasin ko`beytiw maqsetinde jaydari, saradja,

gissor qoylari o`rshitiledi. Respublikamizda qarako`lshilikti rawajlandiriw maqsetinde «Qarako`l»

birlespesi sho`lkemlestirilgen. Olar  tiykarinan Jizzax, Qashqadarya, Surxandarya, Buxara, Samarkand

walayatlarinda ha`m Qaraqalpaqstan respublikasinda ken` tarqalg`an. Qaraqalpakstan respublikasinda

qarako`lshilik penen shug`illanatug`in 8 shirket xojalig`i bolip, olar qara, sur ha`m ko`k ren`degi teriler

jetilistiriw menen shug`illanadi. Bunnan tisqari 1 na`silshilik ka`rxanasi ha`m 2 mal semirtiw bazasi bar.

Qoylardin` uzaq jol ju`riwi ha`m az otli jaylawlardan paydalana aliwi olardin` biologiyaliq ka`siyetlerinen

biri esaplanadi. Qoylardin` ha`r qiyli porodalari, sirtqi ko`rinisi ha`r qiyli bolg`anlari da o`z-ara

shag`ilisadi ha`m ko`beyiwge toliq jaramli na`sil beredi. Qoylardin` ju`n o`nimdarlig`i. Qoy ju`ni fiziko-

ximiyaliq ha`m texnologiyaliq qa`siyetlerine qaray, toqimashiliq, gilem ha`m palas-kiyiz sanaati ushin

ju`da` bahali shiyki zat esaplanadi. Ju`nnin` tiykarg`i fiziko-texnologiyaliq qa`siyetleri to`mendegilerden

ibarat: uzinlig`i, jin`ishkeligi, jiltiraqlig`i, ren`i, ig`allig`i, taza ju`n shig`imi. Ju`n o`nimdarlig`in

bahalawda ha`r bir qoydan jil dawaminda ha`m ha`r qirqip alinatug`in ju`n mug`dari esapqa alinadi.

Jumsaq ju`nli ha`m yarim jumsaq ju`nli koylar jilina 1 ma`rte-ba`ha`rde, dag`al ju`nli qoylar jilina eki

ma`rte ba`ha`rde ha`m gu`zde qirqiladi. Ba`ha`rde ha`m ku`zde barlig`i 2,0-2,5 kg ju`n o`nimdarlig`ina

iye, ba`ha`rgi 1,2-3,8, gu`zde 0,8-1,0 kg di quraydi. Qarako`l qoylarinin` ju`n shig`imi ba`ha`rde 80-85%,

gu`zde 90-95% ti quraydi.Qoylardin` go`sh o`nimdarlig`i. Qoylardin` o`siwi, rawajlaniwi ha`m

sarplang`an ot-jemdi qaplawi ha`m tiri salmag`i, soyilg`andag`i sapasi go`sh o`nimdarlig`inin` tiykarg`i

ko`rsetkishleri esaplanadi. Qoylardin` bag`dari, semizligi, jinisi, jasi, konstitutsiyasi semiriw tezligine,

qoy go`shi sapasina ta`sir etedi. Jaydari, saradja, gissar qoy porodalarinan joqari sapali go`sh, may

alinadi. Qoylardi bir jasqa shekem soyiw ekonomikaliq jaqtan na`tiyje beredi. Qoylardi go`shke tapsiriw

ushin arnawli tu`rde semirtiwge bag`iladi yamasa otlatip semirtiledi. Qarako`lshilikte tiykarinan jasina

qarap otardan ajiratip aling`an sawliq ha`m qoshqarlar, barra terisi talabina juwap bermeytug`in sapasiz

qozilar go`sh ushin soyiladi. Qoylarda soyim shig`imi 40-65% ti quraydi. Qarako`l (barra) teri

o`nimdarlig`i. 1-2-3 ku`nlik qozilardin` terisi barra teri delinedi. Barra teri qarako`l ha`m su`tti ko`p

beriwshi qoy porodalarinan alinadi. Qarako`l teri ma`mleketimizde ha`m shet ellerde joqari bahalanadi.