O`zbekstan respublikasi xaliq bilimlendiriw wa`zirligi a`jiniyaz atindag`i no`kis ma`mleketlik pedagogikaliq instituti «Pedagogika» fakul`teti

Qarim-qatnas ma`deniyati. Qarim-qatnas ma`deniyatina birinshiden, o`zin-o`zi biliw ha`m basqa
adamlardi tu`sine aliw qa`biliyeti, yag`niy olardin` psixologyaliq qa`siyetlerin duris bahalay aliw, ekinshiden, 
olardin` minez-qulqina ha`m jag`daylarina say munasebette boliw, u`shinshiden ha`r bir adamg`a onin`
individual qa`siyetlerine en` maqul keletug`in qarim-qatnas tu`ri, usili ha`m stillerin tan`lap biliw kiredi. Qarim-
qatnas ma`deniyatin rawajlandiriw ushin adamg`a balaliqtan baslap basqa adamlarg`a hu`rmet ha`m shin
kewlden mu`na`sebette boliw, olardin` da`rtine sherik boliw, g`amxorliq qiliw qa`biliyetlerin qa`liplestirip bariw 
kerek boladi. Qarim -qatnas en` birinshi adamnin` adam ta`repinen qabil etiliwinen baslanadi, onda da`slepki
o`zara bahalaw a`melge asiriladi, da`slepki sezimler, intellektual mu`na`sebetler payda boladi ha`m bunnan son` 
tiyisli qarim -qatnas tu`ri a`melge asiriladi.
Psixologiyada belgilengen, qatnas quramali ha`m ha`r ta`repleme protsessti quraydi, ol bilimlendiriw, 
bunda ayirim ta`replerdi ayirip ko`rsetiw, yag`niy onin` du`zilisin su`wretlew mu`mkin. Qatnas du`zilisi
minezlemesinde u`sh bir-biri menen baylanisli ta`replerdi atap ko`rsetedi. 
-

kommunikativ. 

-
interaktiv 

-
pertseptiv.

Qatnastin` bul ta`repleri funktsiya sipatinda belgilenedi, bunda qatnas adamlardin` birgeliktegi

turmisinda a`melge asiriladi. 
Qatnastin` kommunikativ ta`repi, yamasa kommunikatsiya, so`ylesiwshi individler arasindag`i
informatsiya bo`lisiwden ibarat. Interaktiv ta`repi so`ylesiwshi individler arasindag`i qatnasti, yag`niy tek 
g`ana bilim, ideyalar emes, al ha`reketler menen almasiwdi sho`lkemlestiriwden ibarat. Qatnastin` pertsitiv 

ta`repi partnerlardin` so`ylesiwi boyinsha ha`m usi tiykarda bir-birin tu`siniwdi ornatiwda bir-birin qabillaw
protsessin an`latadi. 
Real shinliqta bul ta`replerdin` ha`r biri basqalardan bo`lek o`mir su`rmeydi ha`m tek g`ana tallawda
olardi ayiriw mu`mkin. Qatnastin` atap o`tilgen barliq ta`repleri kishi toparlarda so`ylesiwdi sho`lkemlestiriw 
jag`daylarinda, yag`niy adamlar arasinda tikkeley baylanis jag`dayinda ko`rinedi ha`m ayiriladi.
Psixologiyada qarim-qatnastin` uliwma belgilengen aniqlamasi joq. A`dette, qatnastin` tiykarg`i 
ta`replerine (funktsiyalarina) ko`rsetiwshi su`wretlewshi aniqlama qollaniladi. Qatnas- bul «bir waqittin`
o`zinde individlerdin` ha`m birge ha`reket etiw ha`m informatsiyaliq protsess, ha`m adamlardin` bir-bri menen 
qatnas, ha`m olardin` bir-birine ta`sir etiwi, ha`m bir-birin tu`siniw ha`m birge bastan keshiriw protsessi
sipatinda shig`iwi mu`mkin bolg`an ko`p qirli ha`m quramali protsess».