P. Mirxamidova, A. H. Vaxobov, Q. Davranov, G. S. Tursunboeva
Yüklə 4,34 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
15-rasm.
Bacillus anthracis 16-rasm. Aspergillus flavuys Mikroorganizmlarning uglerod bilan oziqlanishi Uglerod manbalariga ko‘ra, mikroorganizmlar avtotrof, ya’ni uglerodni anorganik moddalardan o‘zlashtiruvchilarga va geterotrof, ya’ni uglerodni organik holda o‘zlashtiruvchilarga bo‘linadi. Turli shakarlar, spirtlar, organik kislotalar, 52 uglevodorodlar bular uchun asosiy oziqa manbai hisoblanadi. Eng yaxshi oziqa tarkibida oksidlangan SN 2 ON-SNON-SON gruppalari bo‘lgan uglerod manbalaridir, shuning uchun bunday gruppalarga ega bo‘lgan glitserin, mannit, shakarlar va bir qator organik kislotalar eng yaxshi oziqa manbai xisoblanadi. Chumoli kislota (NSOON) va shovul kislota (SOON×SOON) faqat ba’zi mikroorganizmlar tomonidan o‘zlashtiriladi, xolos. Ayrim mikroorganizmlar, masalan, Aspergillus flavus zambrug‘i, parafin yoki yog‘ kislotalarini o‘zlashtira oladi. 3.7. Mikroorganizmlarning azot bilan oziqlanishi Azot elementiga munosabatiga ko‘ra, mikroorganizmlar turli guruhlarga bo‘linadilar. Ba’zilari oqsil va peptonlarni o‘zlashtirsa, boshqalari nitratlarni, uchinchilari ammiakni, to‘rtinchilari atmosfera azotini o‘zlashtiradi. Oqsil va peptonlar proteoliz (parchalanish) va dezaminlanishdan so‘ng o‘zlashtirilsa, aminokislotalarning to‘liq aralashmasi bevosita parchalanadilar. Mkroorganizmlarni ba’zi vakillari nitratlarni, ko‘pchiligi ammiakni o‘zlashtira oladi (1-jadval). Patogen mikroorganizmlarni ham aminokislotalarda o‘stirish mumkin. Hayvonlar singari bakteriyalar ham o‘zi sintez qila olmaydigan aminokislotalarni talab qiladi, lekin hayvonlarning ko‘pchiligi 8-10 ta aminokislota talab qilsa, bakteriyalarning ayrimlari 2-3 ta, ba’zilari esa 17 taga yaqin aminokislotani talab qiladi. Ayniqsa patogen, sut kislota hosil qiluvchi va chirituvchi bakteriyalar uchun aminokislotalar nihoyatda zarur. Zamburug‘lar, achitqilar va aktinomitsetlar ozig‘ida aminokislotalar bo‘lsa, ular tez o‘sadi, mabodo, aminokislotalar bo‘lmasa, ularni o‘zlari sintezlay oladilar. N.D.Ierusalimskiy (1963) aminokislota sintezlovchilarni aminoavtotroflar, sintezlay olmaydiganlarni aminogeterotroflar deb atagan. Mikroorganizmlar uchun zarur bo‘lgan aminokislotalar ro‘yxatini aminogramma deb ta’riflagan. 1-jadval Mikroorganizmlar uchun turli azot manbalari (N. D. Ierusalimskiy ma’lumoti) Azot manbalari Azot manbalari o‘zlashtiradigan turli fiziologik xususiyatlari Prote oliz dezami nlanish Nitrat lar-ning qaytarilishi Azotf iksa-siya Oqsillar + + - - Peptonlar + + - - Aminokislotalar- ning - - - - 53 to‘liq aralashmasi Ba’zi bir aminokislotalar - - - - Ammiak - - - - Nitratlar - - + - Atmosfera azoti - - - + Mikroorganizmlarning normal o‘sishi uchun, V vitaminlar gruppasiga kiradigan va suvda eriydigan moddalar zarur. Ba’zilari nuklein kislotalar yoki fermentlar tarkibiga kiradigan komponentlardir. Ba’zi mikroorganizmlar o‘zi vitamin sintezlaydi, ularni Shopfer (1938) auksotroflar deb atagan. Geteroauksotroflar vitamin sintezlay olmaydilar. 17-rasm. Azotni fikatsiya qiluvchi mikroorganizmlar Yüklə 4,34 Mb. Dostları ilə paylaş:
|