42
yashashgan va savdogarlar bir-birlarining tomonlariga qatnab turganligini aytib,
endilikda ikki mamlakat o’rtasidagi o’sha do’stlik va savdo aloqalarini davom
ettirishni taklif qilgan. Hozirda esa Urganch xoni Hindiston shoxi bilan do’stlik
aloqalari o’rnatgan bo’lib, savdogarlar
bir-birlarining mamlakatiga qatnab
turadi, deb bu haqda 1646 yil 7 noyabrda Astraxanga borgan Xiva elchisi
SHayxbobo ma’lumot bergan61. SHu kabi xabarlar asosida XVI-XVII asrlarda
Xiva bilan Hindiston o’rtasida do’stona siyosiy va iqtisodiy savdo munosabatlari
o’rnatilgan, deyish mumkin.
1667-yil 19-dekabrda Xiva elchisi Po’lat-Muhammad mahkamada Xiva
xoni Hindiston shoxi bilan bordi-keldi qiladi va savdogarar har ikki tomonga
borib erkin savdo kiladilar deb javob bergan. Urganchdan Hindistonga quruqlik
yo’li bilan bir yarim oyda boradi, degan. Ularning tovarlari kindyaki, doka,
qalampirmunchoq, dolchin, buyoq va boshqa tovarlar 62.
Rus elchisi Ivan Fedotov 1669-yil 13-iyunda Xiva xoni Anusha xon
huzurida bo’lgan va Rossiyaga qaytib kelgach, o’z axborotida buxoroliklar va
xivaliklar bir-birlari bilan o’zaro savdo qilishi, bozorlarda uchratgan tovarlari,
ularning narx-navosi haqida ma’lum qilgan. U Urganchlik savdogarlar
Buxorodan viboyka, ip gazlama va rang-barang ipak matolari keltirishini,
lekin, buxorolik savdogarlarning Xiva va Urganchga kam kelishini e’tirof etgan.
SHu bilan birga I.Fedotov hindlar va balxliklar Xivaga kelishmaydi hamda
Xivada hind omborlari ham yo’q, deb xabar beradi. Qizig’i shundaki, elchi
Xiva bozorlarida sotilayotgan tovarlar narxini Astraxanda sotilish narxi bilan
taqqoslab, bu tovarlarni Rossiyada sotishdan foyda chiqmaydi, deb hisoblagan63.
I.Fedotov ko’rsatmalaridagi hindlar va balxliklarning Xiva bilan savdo
qilishmasligi haqidagi xabari ikki yil avval, ya’ni 1667-yildagi Xiva elchisi
Po’lat Muhammadning bergan ma’lumotlariga zid keladi. Aftidan, I.Fedotov
sharq davlatlarda savdoning o’ziga xos tamonlaridan bexabar bo’lgan. Ko’p
Dostları ilə paylaş: 
