О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyоt instituti

Ichki jilvirlash stanoklari har xil qiyofadagi ochiq, pog‟onali, berk, tsilindrik va konussimon 
teshiklarni jilvirlash uchun mo‟ljallangan. Markazsiz jilvirlash stanoklaridan tsilindrik, 
pog‟onasiz tekis zagatovkalarga, shuningdek, bo‟rtiklari bor zagatovkalarga va shakldor 
yuzalarga ishlov berish uchun foydalaniladi. 
Yassi jilvirlash stanoklarida zagatovkaning tekis yuzalari jilvirlash toshining cheti yoki torets 
bilan jilvirlanadi. 
Ixtisoslashtirilgan jilvirlash stanoklari rezba jilvirlash, tishli g‟ildiraklarning tishlarini, 
shlitsalarni jilvirlash uchun mo‟ljallangan bo‟ladi. 
Charxlash stanoklari. Bu stanoklar maxsus, ya„ni biror tur asbobni charxlash uchungina 
mo‟ljallangan va universal – bir necha turdagi asboblarni charxlash uchun mo‟ljallangan 
bo‟lishi mumkin. 
2. Jilvirlashning mohiyati va undan ko’zda tutiladigan maqsad 
Materiallarni abraziv (jilvirlovchi) asboblar bilan kesish jarayoni jilvirlash deb ataladi. 
Jilvirlash mashina detallari va asboblar yuzalariga ishlov berish usullaridan biri bo‟lib, ishlov 
berilgan yuzaning toza chiqishiga va o‟lchamlarining juda aniq bo‟lishiga imkon beradi. 
Jilvirlashda kesuvchi asbob sifatida har xil shakldagi jilvirlash abraziv toshlari (doiralari), 
brusoklar (qayroq toshlar), segmentlar, jilvirlash qog‟ozlari, abraziv paroshoklar va pastalar 
ishlatiladi. 
Jilvirlash asboblari abraziv materiallardan tayyorlanadi, abraziv materiallar esa bir – 
biriga maxsus bog‟lovchi modda bilan tsementlangan nihoyatda qattiq donalardan iborat 
bo‟ladi. Jilvirlash toshi juda katta tezlik bilan aylanib, ishlov berilayotgan zagatovkaning yupqa, 
sayoz qatlamini o‟z donalarining kesuvchi qirralari vositasida kesib oladi. Zagatovkaga ishlov 
berish vaqtida zagatovka yuzalarini (ayniqsa, po‟lat zagatovkaga yuzalarini) kuydirib 
qo‟ymaslik uchun moylash – sovitish suyuqligi ishlatiladi. Cho‟yan zagatovkalar qo‟shimcha 
sovitish suyuqligisiz jilvirlanadi. Jilvirlash yo‟li bilan xilma – xil materiallar, eng yumshoq 
metallardan (alyuminiy) dan tortib, qattiq qotishma va qattiq materiallargacha ishlanadi. 
Ko‟pincha, jilvirlash usuli termik ishlangan detal va asboblar uchun qo‟llaniladi. Jilvirlash 
usulidan detallarning yuzalariga tozalab ishlov berishdagina emas, balki ishlov berilmagan 
zagatovkalarni ishlashda ham foydalaniladi. Jilvirlash usuli shtamplangan va quyma 
zagatovkalarni tozalashda ham qo‟llaniladi. 

---