O‘zbekiston pespublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Flegmatik: xatti-harakati bir tekis va unga salmoklab ko‘rilmagan, 
shoshma-shosharlik bilan qarorlar qabul qilish begona, bir faoliyatdan 
boshqasiga ko‘chishi sust, yangi sharoitlarga uzoq vaqt mobaynida moslashadi 
va kam xafsala. Uni biror nima qilishga qo‘zatish uchun tashqi kuchli turtki 
kerak. Chidamlilik va o‘zini tuta bilishlilik o‘ziga xosdir. Xotirjam so‘zlaydi, 
hissiyotlarini keskin namoyish qilmaydi. 
Xolerik: nihoyatda ishchanligi bilan ajralib turadi, juda faol va kuchini 
qaerga qo‘yishni bilmaydigan bo‘ladi; "bosh ko‘tarmay" ishlashi mumkin va 
qiyinchiliklarni ko‘tarinki ruhda еngadi. Ko‘pincha faolligi kuchaygandan 
so‘ng tushkunlik davri boshlanadi va toliqish yuz beradi, ayniqsa, bu hol faol 
qilingan harakat muvaffaqiyat keltirmasa, shunday vaziyat yuz beradi. 
Xolerikning kayfiyati barqaror emas (mayda-chuyda narsalar ham unga ta’sir 
etishi mumkin), u qiziqqon, o‘ziga bino qo‘ygan va bir tomonlama fikrlaydi. 
Tutilinqirab tez so‘zlaydi. 

---

127 
Melanxolik: Haddan tashqari ta’sirchan, tezda kirishib ketadigan va 
arzimagan narsalarni ham ko‘ngilga oladigan; tang vaziyatlarda ko‘pincha 
sarosima holatga tushib qoladi, ezilish va zerikishlik kayfiyati unga xos; 
muvaffaqiyatsizlikdan qattiq qayg‘uradi. Turmushdagi o‘zgarishlarni sekinlik 
bilan o‘zlashtiradi va unga ko‘nikishi juda sust; uyatchan, cho‘chinqirab turadi 
va qat’iyatsiz. hazil va uchuriqlarga odatda xavotirona munosabat ko‘rsatadi. 
Shaxsning mehnat va ijtimoiy sohadagi faoliyatning muhiti va 
natijasini belgilovchi individual xususiyat bo‘lib, his-hayajon va sezgi, uquv va 
aqliy faoliyat, tabiat va iroda hisoblanadi. 
His-hayajon — bu shaxsning atrof muhitga, odamlarga va o‘z-o‘ziga
bevosita tashvish shaklida munosabatda bo‘lish usuli. 
Mazkur holda quyidagi tamoyillarga amal ilish maqsadga muvofiqdir: 
o‘z vaqtidalik (rag‘batlantirish yoki jazolashning o‘z mavrudidaligi); 
oshkoralik (keng xabardorlik va rag‘batlantirish chorasi hamda mehnat 
natijalarining taqqoslanarligi); ko‘rgazmali-lik (rag‘batlantirish chorasining 
yaqqol kurinarli bo‘lishi). 
Rezyume. Rahbarning kasbiy vakolatliligining ko‘rsatgichi bo‘lib,
odamlarni bilish: ular individual va ijtimoiy-psixologik sifatlari 
hisoblapadi. Emotsiya va his etish, uquv va aqliy faoliyat, xususiyat va 
iroda ipdividual-psixologik sifatlar sanaladi. Bu hislatlar avloddai-avlodga 
qon orqali o‘tadi. Bulardap farqli o‘laroq ijtimoiy-psixologik sifatlar ijtimoiy 
orttirilgan hisoblanadi. Kuyidagilar shularga kiradi: ijtimoiy hissiyot, 
ko‘zlangan qadriyatlar, ijtimoiy mezon, ishtiyos-umidvorlik, qilishlar,
shvxspipg «ma’naviy- jamlanmasi». Boshqaruv faoliyatidagi
muvvffaqiyat ko‘p jihatdan rahbarping xodimlarni mehnatga qiziqib 
munosabatda bo‘lishdan qanchalik manfaatdor qila bilishiga bog‘liq. Mehnatni 
rag‘batlantirish usuli ijtimoiy-istisodiy, etik va psixologik-pedagogik
sharoitlar majmui, kishilarda mehnatga ongli munosabatda bo‘lish, yuqori 
natijalarga erishishga intilishi shakllaptirish maqsadida kishilar ongiga tasir 

---

128 
etishga yo‘naltirilgap shakl va usullardan iboratdir.