simon (saur archasi) va Turkiston (qoraarcha) archasi o‗sadi. Zarafshon
archasi ko‗proq 1200-2200 m balandliklarda, Turkiston archasi 1800-2700 metr
gacha balandlikda o‗sadi. Archazorlar ko‗proq nisbatan qurg‗oqchil va toshloq
yerlarda uchraydi va asta-sekin o‗sib, bo‗yi 20 metrgacha yetib ming yildan
ortiq yashaydi. Archazorlar tagida esa har xil o‗tlar va butalar uchraydi. Ular
O‗rta Osiyoning namgarchilik ko‗p bo‗lgan tog‗larida, jumladan, Farg‗ona
tizmasining g‗arbiy yonbag‗rida, qoramtir tuproqlar ustida o‗sadi. Bargli
o‗rmonlar ichida eng ko‗p tarqalgan paleogen davridan qolgan relikt (noyob)
o‗simliklar-yong‗oqlardir. Yong‗oqlar bilan birga zarang, yovvoyi olma,
bodom, o‗rik, tog‗olcha, do‗lana, Turkiston qayini tog‗larda (ayniqsa Bobotog‗,
Boysun, Badxiz tog‗larida) pistazorlar, Hisor va Artek tog‗larida esa, yovvoyi
anor kabilar o‗sadi. Tog‗ balandlik mintaqasida uchqat, na‘matak, irg‗iy, zirk,
maymunjon, yovvoyi uzum, qatran va boshqalar, anjir kabi quruq subtropik
o‗simliklar tarqalgan. Tog‗ balandlik mintaqasida tog‗ piyozi, anzur piyoz, zira,
ravoch, taran, tuyayaproq, kiyik o‗ti, tog‗saqichi (tarkibida kauchik moddasi
bor) kabi dorivor o‗simliklar ham uchraydi.
Yaylov (baland tog‗) mintaqasi 2700-2800 m balandliklardan boshlanadi
va abadiy qorliklar zonasigacha davom etadi. U ikki kichik mintaqa; quyi
yaylov (subalp) va yuqori yaylov (alp) ga bo‗linadi. Subalp o‗tloqlari
o‗simliklari tog‗ mintaqasi o‗tloqlaridan bo‗yi birmuncha pastligi bilan
farqlanadi. Subalp o‗tloqlari nisbatan tuproq yaxshi rivojlangan, namgarchilik
joylarda vujudga kelib, qo‗ng‗irbosh, mushukquyruq, yovvoyi arpa, yovvoyi
suli, oq momiq, taran, pushti, biroz qurg‗oqchil joylarda chayir betaga, tikanli
astragal butasi o‗sadi. Yaylov balandlik mintaqasining yuqori qismida (3 500
yuqorida) alp o‗tloqlari uchraydi. Alp o‗tloqlari subalp o‗tloqlaridan past bo‗lib,
yer bag‗irlab o‗sishi bilan farqlanadi. Namgarchilik bo‗lgan yerlarda
to‗ng‗izsirt (kobreziya) o‗tining bir necha turlari, binafsha, qoqio‗t, yulduz o‗t,
sariqayiqtovon, yovvoyi ko‗knori kabilar o‗sadi. Qurg‗ochil toshloq yerlarda
qaziltikan, toshyorar, astragal o‗simliklari uchraydi. Alp o‗tloqlari yuqori
qismida doimiy qor va muz (nival) zonaga borib tutashadi.
Dostları ilə paylaş: |