ko‟riladi. DKP-50-A dozimetrini ishga tayyorlash uchun dozimetrning changdan
himoya qiladigan qalpoqchasi vinti ochiladi hamda “Заряд” knopkasi qalpoqchasi
ochiladi. “Заряд” ushlagichi soat strelkasiga qarshi buralib chiqariladi. Dozimetr
gnezdoga o‟rnatiladi, gnezdo tubiga suyantiriladi. O‟lchovchi
kishi okulyarda
kuzatilgan xolda “Заряд” ushlagichni soat strelkasi bo‟yicha burash bilan dozimetr
shkalasidagi soyani nol holatga keltiradi. So‟ng changdan himoyalaovchi
kalpachok dozimetr asosida buraladi (навенгевается).
Dozimetr ko‟rsatishi tolaning vertical holatda bo‟lganida yorug‟lik (на свету)
bilan o‟lchanadi.
Dozimetr ishlaydigan vaqtda zaryadlangan xolda,
quruq binoda, +20C
temperaturada, vertical holatda saqlanishi kerak.
DP-22B dozimetrlar to‟plami 6-rasmda ko‟rsatilgan.
Bundan tashqari individual dozimetrlar KID-4, KID-6, IFKU, UKS kabi
rusumlari keng ishlatiladi.
Dozani hisoblash va himoyalanishga doir masalalar.
1-masala. Gamma-nurlanuvchi nuqtaviy manba Co
60
ning aktivligi 1 Ku.
Uning 1 m masofada hosil qilgan doza quvvati topilsin
Berilgan:
Yechish.
Co
60
-nuqtaviy manbaa
P-?
Nuqtaviy gamma-manbaning
doza quvvati quyidagi formula orqali
aniqlanadi:
(1)
(1)
- formulada P-doza quvvati,
-ionizatsion doimiylik bo‟lib, uning
qiymati jadvaldan olinadi,
larda.
Endi son qiymatlarni (1) formulaga qo‟yib hisoblansa, quyidagi doza quvvati hosil
bo‟ladi
Yoki birliklar orqali quyidagicha hisoblanadi:
Berilgan:
M=1g
M=226
A-?
Yechish.ma‟lumki aktivlik quyidagi formula orqali aniqlanadi.
𝜆 (1)
Bu formulada
𝜆-berilgan radionuklidning yemirilish doimiyligi;
-berilgan
radionuklid yadrolari soni.
𝜆
va
(2)
-Avogadro soni,
(1) formulaga N-ning ifodasi qo‟yilsa, A uchun quyidagi ifoda hosil bo‟ladi.
(3)
(2) formulaga son qiymatlari qo‟yib, A-ni hisoblash mumkin.
4-masala.
Bir marta nurlanish dozasi D
o
=200 P. Nurlanishdan so‟ng 20 sutka o‟tgach
effektiv doza D
ef
topilsin.
Berilgan:
D
o
=200 P
T=20 sutka
D
effi
-?
Maks 15 rasm.grafik
Yechish.
15-rasmdagi grafikdan 20 sutka uchun
𝛼 koeffitsientining qiymati topiladi.
a=0,7.
Endi effektiv doza formulasidan
effektiv doza
Ko‟p marta nurlantirilganda effektiv doza
quyidagi formula orqali
hisoblanadi.
Bunda D-ko‟p marta nurlantirilgandagi yig‟indi doza; b esa D uchun a-kabi
koeffitsient, 16-rasmdagi grafikdan qiymati olingan.
5-masala. Bir marta nurlanishdagi doza
. Bundan keyingi nurlanish
15 sutka davomida bo‟lib, har sutkada nurlanish dozasi 10P. effektiv doza
topilsin.
Berilgan
Yechish.
15 va 16 rasmlarda keltirilgan
grafiklardan foydalanamiz:
a=0,78
B=9
U vaqtda