Psixodiaqnostika

                     Nəticələrin yoxlanılması 
 
1.
 
Dəyərlərin  və  tələbatların  reytinqinin  müəyyən  edilməsi:  dəyərlərin 
reytinqi  N-  qrafasına  daxil  edilmiĢ    nəticələrə  əsasən;  tələbatların 

254 
 
təminat dərəcəsinin reytinqi isə N1 qrafasına daxil edilmiĢ nəticələrə 
əsasən müəyyən edilir. 
2.
 
Dəyərlərin və tələbatların təminat dərəcəsinin uyğunluğu səviyyəsi D 
= N-N1 ilə  müəyyən edilir. 
3.
 
ġəxsiyyətin  tələbləri  ilə  onların  real  təmin  olunması  arasındakı 
uyğunsuzluqdan  asılı  olan  psixi  gərginlik  səviyyəsinin  ölçülməsi: 
D1+D2...+D5=Dn. Bütün müsbət (+) qiymətlər cəmlənir D(N-N1>0) 
 
 
                   Nəticələrin interpretasiyası 
 
1.
 
Dəyərlərin və tələbatların reytinqi: 
a)
 
21b)
 
16c)
 
1dəyərlər. 
2.
 
Dəyərlərin və tələbatların təminat dərəcəsi uygunluq səviyyəsi (D=N-
N1): 
0səviyyəsi;  11<  D<15  –  uyğunsuzluğa  görə  problemlərin  olması; 
163.
 
ġəxsi  tələblər  ilə  onların  real  təminatı  arasındakı  uyğunsuzluqdan 
irəli  gələn      psixi  gərginliyin  səviyyəsi  (D1+D2...+D25=Dn); 
0vəziyyət;  101çox yüksək dərəcəsi və psixi gərginlik. 
 
 Ġkinci  və  üçüncü  qruplar  üzrə  sorğuların  nəticələrinin  istifadəsi 
psixoloqa  insanın  həyat  və  fəaliyyətinin  bir  çox  tərəflərinə  toxunmaq 
imkanı yaradır, psixoloq müĢtəri ilə iĢ zamanı  onları mütləq bilməlidir. 
VerilmiĢ sualların analizi ona müĢtəriyə aid motivlərə, əlaqələrə və digər 
məsələlərə  aydınlıq  gətirmək  imkanı  yaradır.  Onlar  həm  də  insanın, 
kollektivin, ailənin psixoloji portretinin yaradılmasında da faydalıdırlar. 
     
 
 
 
 
 
 
 

255 
 
RƏHBƏRIN (MENECERIN) ġƏXSI VƏ IġĞÜZARLIQ  
XÜSUSIYYƏTLƏRINI 
ÖZÜNÜQIYMƏTLƏNDIRMƏSI METODIKASI 
 
Hər  bir  rəhbər  (menecer)  öz  idarəçilik  fəaliyyətinin  effektivliyinin 
artırılması  və  nüfuzunun  möhkəmlənməsi  üçün  çalıĢır.  Buna  görə  də  o, 
baĢqaları  ilə  müqayisədə  öz  imkanlarını  tanımağa,  öz  müsbət  cəhətlərini 
daha  effektiv  istifadə  etməyə  və  mənfi  xüsusiyyətlərini  (əğər  varsa) 
neytrallaĢdırmağa imkan verən informasiyanın əldə olunmasında maraqlıdır. 
Bu  cür  informasiyanı  Ģəxsiyyətin  psixoloji  tədqiqi  metodları  və  ilk 
növbədə psixodiaqnostik testləri vasitəsilə əldə etmək olar. 
Ancaq rəhbərlər (menecerlər)- kadr xidmətinin iĢçiləri barəsində hələ 
danıĢmırıq, hətta psixoloqun yanına testdən keçməyə çox həvəssiz gedirlər. 
Bu nə ilə izah olunur? 
Hər hansı bir rəhbər, hətta səriĢtəli və layiqli hörmətə sahib olan da 
öz  nüfuzuna,  etibarına  ehtiyyatla  yanaĢır  və  buna  görə  də  tutduğu  vəzifəyə 
zidd  olan  situasiyalardan  qaçmağa  çalıĢır.  Bir  çox  rəhbər  iĢçilər  üçün 
psixoloji  diaqnostika  –  görünməmiĢ  hadisədir  və  bunun  üçün  də  onlarda 
narahatlıq,özlərinə qarĢı inamsızlıq yaradır və bu idarəetmədə qazanılan heç 
bir uğurla konpensasiya olunmur. Rəhbər iĢinin keyfiyyətinə aid olan hər bir 
sınağa  hazırdır,  ancaq  öz  Ģəxsi  xüsusiyyətlərini  açmağa  hazır  deyil  .O,  bu 
informasiyaya  baĢqalarının  sahib  olacağından,  tabeçiliyində  olan 
iĢçilərinin(heç də həmiçə xeyirxahlıq niyyətdə olmayan) müzakirə mövzusu 
olmasından  ehtiyat  edir.  Məhz  buna  görə  psixodiaqnostika  onda  daxili 
müqavimət yaradır. 
Eyni  zamanda  rəhbərdə  (menecerdə)  özü  haqqında  obyektiv 
informasiya əldə etmək ehtiyacı vardır. 
Rəhbərin psixodiaqnostik testlərin köməyi ilə özünüqiymətləndirməsi 
bu  anlaĢılmazlığı  həll  etməyə  imkan  verir.  Özünüqiymətləndirmə  kritik 
informasiyanın mənbəyi olaraq, rəhbərin Ģüuruna təsir edir, özünütərbiyənin, 
özünüinkiĢafın  aktivləĢməsinə  kömək  edir  və  Ģəxsi  keyfiyyətləri  daha 
məqsədəuyğun  Ģəkildə  korreksiya  etməyə  imkan  yaradır.  Məhz 
özünüqiymətləndirmə  naməlum  hisslərdən  azad  olmağa  və    testlərə  qarĢı 
yaranan psixoloji səddi  getdikcə aĢmağa imkan yaradır.  
   TestləĢmənin köməyilə rəhbərə (meneceər) imkan yaranır ki: 

 
özünü,  özünün  bəzi  keyfiyyətlərini  və  Ģəxsi  xüsusiyyətlərini  Ģkala  ilə 
müqayisə etsin,hansı ki,onun  ―ideal‖ rəhbərlə,baĢqa adamlarla olan fərqinin 
səviyyəsini  müəyyən  etməyə  imkan  verir,  bu  da  öz  növbəsində  
özünütəkmilləĢmənin istiqamətlərini müəyyən edir; 

 
müsbət  cəhətlərini    üzə  çıxarsın  və  daha  effektiv  Ģəkildə  tətbiq  etsin  , 
bununla da özünəinamı formalaĢdırsın. 
 

256 
 
ƏSAS TƏLƏBATLARIN ÖDƏNILMƏSI DƏRƏCƏSININ 
DIAQNOSTIK METODIKASI 
 
Təlimat: Sizin qarĢınızda 15 müddəa var, siz onları  cüt-cüt götürərək  
öz aralarında  müqayisə etməli və  qiymətləndirməlisiniz. 
Əvvəlcə  1-ci  müddəanı  2-ci  ilə,  3-cü  ilə  və  s.  qiymətləndirin  və 
nəticəni 1-ci sıraya yazın. Əgər 1-ci müddəanın 2-ci ilə müqayisəsində 2-ni 
özünüzə uyğun hesab etsəniz, onda 2 rəqəmini ilk damaya yazın. Əgər 1-ci 
müddəa daha məqsədəuyğun olarsa, onda 1 rəqəmini yazın. Bundan sonra 2-
ci müddəanı eyni qayda ilə iĢləyin: əvvəl onu 3-cü ilə müqayisə edin, daha 
sonra 4-cü ilə və s, və nəticəni ikinci sıraya yazın. 
Getdikcə  bütün  blankı  doldurmaq  Ģərti  ilə  eyni  qaydada  digər 
müddəalarla da  iĢ aparın. 
Hər  bir  müddəa  üçün  iĢ  zamanı  ―Mən  istəyirəm...‖  frazasını 
səsləndirmək məsləhətdir. 
 
 
1.
 
Ad-san və hörmət qazanım. 
2.
 
Ġnsanlarla isti münasibətdə olum. 
3.
 
Öz  gələcəyimi təmin edim. 
4.
 
YaĢamaq üçün yaxĢı qazanım. 
5.
 
YaxĢı həmsöhbətlərim olsun. 
6.
 
Tutduğum  mövqeyi  möhkəmləndirim. 
7.
 
Öz qüvvəmi və istedadımı inkiĢaf etdirim. 
8.
 
Özümə  maddi rifah yaradım. 
9.
 
Ustalığımın və səlahiyyətlərimin səviyyəsini qaldırım. 
10.
 
XoĢagəlməyən hallardan uzaq qalım. 
11.
 
Yeniliyə və tədqiq edilməmiĢ Ģeylərə  can atmaq. 
12.
 
Özümü nüfuzlu  vəziyyətlə təmin edim. 
13.
 
YaxĢı əĢyalar alım. 
14.
 
 Ġnsanı bütünlüklə  tələb edən iĢlə məĢğul olmaq. 
15.
 
BaĢqaları üçün anlayıĢlı olum. 
 
 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
13 
14 
15 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

257 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                                    Açar 
    
a)
 
iĢi  bitirdikdən  sonra  hər  bir  müddəaya  düĢən  balları  sayın  (yəni 
seçimləri) 
  Ən  çox  bal  toplamıĢ  5  müddəanı  seçin  və  balların  miqdarına  görə 
pilləli Ģəkildə düzün. 
   Bunlar sizin əsas tələbatlarınızdır. 
b)
 
5 əsas  tələbatın ödənilmə dərəcəsini müəyyən etmək üçün aĢağıdakı 
sualların 5 bölməsi üzrə ballarının cəmini hesablayın: 
1.
 
Maddi  tələbatlar: 4, 8, 13; 
2.
 
Təhlükəsizliyə olan  tələbatlar: 3, 6, 10; 
3.
 
Sosial ( Ģəxslərarası) tələbatlar: 2, 5, 15; 
4.
 
Tanınmağa  olan tələbatlar: 1, 9, 12; 
5.
 
Özünüifadıyə olan  tələbatlar: 7, 11, 14. 
 
                                    Nəticə 
 
    Hər 5 bölmə üzrə balların qiymətlərini sayın və nəticə qrafikinin vertikal 
oxu  üzrə  yerləĢdirin.  Nöqtəli-  ballar  üzrə  nəticənin  ümumi  qrafikini  qurun, 
hansı ki, 5 tələbat üzrə 3 ödənilmə zonasını göstərəcəkdir. 
 
 
       42 
Balların 
qiyməti  
        28 
 
        14     
                           
 
                           1                      2                       3                  4                5 
                                                                                          Tələbatların növləri 
 
Nəticələrin qrafiki: 
tələbatların ödənilmə dərəcəsi. 
narazılıq 
zonası 
 
 
 
Qismən 
ödənilmə 
zonası 
 
 
 
Ödənilmə 
zonası 
 
 
 

258 
 
 
 
T. ELLERSIN UĞUR MOTIVASIYASINDA ġƏXSIYYƏTIN 
DIAQNOSTIK METODIKASI 
 
 
     Sizə 41 sual  təklif olunacaq,onlardan hər birinə ―hə‖ və ya ―xeyr‖ 
cavablarını  verin. 
 
1.
 
Ġki variant arasında seçim olduqda onu müəyyən vaxta kənara qoymaq 
lazım deyil, əksinə tez həll etmək lazımdır. 
2.
 
ĠĢimi 100% yerinə yetirə bilmədikdə mən tez əsəbləĢirəm. 
3.
 
Mən iĢləyən kənardan elə görünür ki, mən  bütün qüvvəmi bu iĢə həsr 
edirəm. 
4.
 
Problemli  situasiya  baĢ  verərsə,  ən  sonuncu  qərar  verənlərdən  biri 
oluram. 
5.
 
Əgər mənim 2 gün ardıcıl iĢim olmasasa, mən sakitliyimi itirirəm. 
6.
 
Bəzi günlərdə mənim uğurlarım orta səviyyədən aĢağıdır. 
7.
 
Özgələrinə nisbətən mən özümə qarĢı çox tələbkaram. 
8.
 
BaĢqalarına nisbətən mən daha xoĢniyyətliyəm. 
9.
 
Çətin  tapĢırıqdan  imtina  edəndən  sonra  mən  özümü  çox  qınayıram, 
çünki mən o iĢdən uğur əldə edəcəyimi bilirəm. 
10.
 
ĠĢ zamanı mənim qısamüddətli fasilələrə ehtiyacım var. 
11.
 
Səylə iĢləmək-  bu mənim əsas xüsusiyyətim deyil. 
12.
 
Mənim iĢdə  nailiyyətlərim həmiĢə eyni olmur. 
13.
 
Məni məĢğul olduğum iĢ deyil, baĢqa iĢ cəlb edir. 
14.
 
Tərifə nisbətən tənqid məni  daha çox stimullaĢdırır. 
15.
 
Bilirəm ki, mənim həmkarlarım məni iĢgüzar adam kimi tanıyırlar. 
16.
 
Maneələr mənim qərarlarımı daha da qəti edir. 
17.
 
ġöhrətpərəstlik  hissini məndə tez oyatmaq olur. 
18.
 
Mən həvəssiz iĢ görəndə, bu adətən nəzərə çarpır. 
19.
 
ĠĢ görən zaman baĢqalarının köməyinə ümid bəsləmirəm. 
20.
 
Mən hərdən indi görmək lazım olan iĢlərimi baĢqa vaxta saxlayıram. 
21.
 
Gərək ancaq özünə arxalanasan. 
22.
 
Həyatda puldan vacib çox az Ģey var. 
23.
 
HəmiĢə mənə vacib bir məsələni həll etmək lazım gəldikdə, baĢqa Ģey 
haqqında düĢünürəm. 
24.
 
Bir çox insanlara nisbətən, mən  daha az Ģöhrətpərəstəm. 
25.
 
Adətən  məzuniyyətin  sonunda      tezliklə  iĢə  qayıdacağıma    görə 
sevinirəm.  
26.
 
Mən  iĢə  həvəsim  olanda  onu  baĢqalarına  nisbətən    yaxĢı  və 
peĢəkarcasına görürəm. 

259 
 
27.
 
Ürəklə  iĢləyən  insanlarla  ünsiyyətdə  olmaq  mənə  daha  asan  və 
rahatdır. 
28.
 
Mənim iĢim olmayanda özümü çox pis hiss edirəm. 
29.
 
Məsuliyyəti çox olan iĢləri  baĢqalarına  nisbətən daha tez-tez yerinə 
yetirirəm. 
30.
 
Hər  hansı  qərarı  vermək  lazım  olarda,  mən  bunu  mümkün  olduğu 
qədər yaxĢı etməyə çalıĢıram. 
31.
 
Mənim dostlarım hərdən məni tənbəl sayırlar. 
32.
 
Mənim uğurlarım müəyyən mənada mənim həmkarlarımdan asılıdır. 
33.
 
Rəhbərliyin qərarının əksinə getmək mənasızdır. 
34.
 
Hərdən bilmirsən ki, hansı iĢi görmək lazım gələcək. 
35.
 
Hərdən nə isə alınmayanda mən hövsələsiz oluram. 
36.
 
Adətən mən öz uğurlarıma az fikir verirəm. 
37.
 
Mən baĢqaları ilə birlikdə iĢləyəndə onlara nisbətən mənim gördüyüm 
iĢ daha çox nəticə verir.  
38.
 
BaĢladığım bir çox iĢi axıra çatdırmıram, yarımçıq qoyuram. 
39.
 
Mən iĢlə yüklənməmiĢ insanlara paxıllıq edirəm. 
40.
 
Mənhakimiyyətə və mövqeyə can atan adamlara həsəd aparmıram. 
41.
 
Əgər mən düzgün yolda olduğuma əminəmsə, onda öz düzgünlüyümü 
sübüt etmək üçün hər bir Ģeyə hazıram. 
 
                                 Açar 
 
       Siz 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 14, 15, 16, 17, 21, 22, 25, 26, 27, 28, 
29, 30, 32, 37, 41 nömrəli suallara verdiyiniz ―Hə‖ cavablarına görə hər sual 
üçün  1  bal  alırsınız.  Həmçinin  6,  13,  18,  20,  24,  31,  36,  38,  39  nömrəli 
suallara verdiyiniz ―Yox‖ cavabına görə hər sual üçün 1 bal alırsınız. 1, 11, 
12,  19,  23,  33,  34,  35,  40  nömrəli  sualların  cavabları  sayılmır.  YığılmıĢ 
balların məbləğinin hesablayın.  
 
        Nəticə 
  1 baldan 10 bala qədər:  motivasiyanın aĢağı səviyyəsi; 
  11 baldan 16 bala qədər: motivasiyanın orta səviyyəsi; 
   17  baldan  20  bala  qədər:  motivasiyanın  həddindən  artıq  yuxarı 
səviyyəli  
         
Nəticənin analizi:           
 ―Uğur  motivasiyası‖  testinin  nəticələrini  aĢağıdakı  2  testin 
nəticələrinə  nəzərən  analiz  etmək  lazımdır:  ―Uğursuzluqdan  uzaqlaĢma 
motivasiyası‖ testi və ―Riskə hazırlıq‖ testi. 
Tədqiqatlar  göstərdi  ki,  uğura  orta  istiqamət  götürən  insanlar  riskin 
orta səviyyəsini daha üstün tuturlar. Eləcə də uğursuzluqdan qorxanlar kiçik 

260 
 
və  yaxud  daha  böyük  risk  səviyyəsinə  üstünlük  verirlər.  Ġnsanın    məqsədə 
çatmaq üçün uğur motivasiyası nə qədər yüksək olarsa –  riskə hazırlıq bir o 
qədər  aĢağı  olar.  Bu  zaman  uğur  motivasiya    –  uğura    bəslənən  ümidə  də 
təsir edir: çox güclü uğur motivasiyası zamanı uğura ümid adətən zəif uğur 
motivasiyasına nisbətən daha azdır.  
Həm də uğura doğru motivasiya olunmuĢ və ona daha çox ümidi olan 
insanlar üçün  yüksək riskdən qaçmaq xarakterikdir. 
     O  insanlar  ki,  uğura  doğru  güclü  motivasiya  olunublar  və  riskə  yüksək 
hazırlıqları  var,  onlar  riskə  daha  yüksək  hazırlıqları  və  həm  də 
uğursuzluqlardan qaçınmağa (müdafiəyə)yüksək motivasiyası olan insanlara 
nisbətən daha az bədbəxt hallara daha az düçar olurlar. Əksinə,  əgər insanda 
uğursuzluqdan qaçınmağa (müdafiəyə) doğru yüksək motivasiya varsa, onda 
bu uğura çatmaq motivinə– məqsədə çatmağa  mane olur. 
 
T.ELERSIN UĞURSULUQLARDAN QAÇINMAQ MOTIVASIYASI 
ƏSASINDA ġƏXSIYYƏTIN DIAQNOSTIK METODIKASI 
 
Təlimat:  Sizə  hər  birində  3  söz  olan  30  sətirdən  ibarət    siyahısı  təqdim 
olunur.Hər  sətirdə  sizi  daha  dəqiq  xarakterizə  edən  yalnız  bir  sözü  seçərək 
qeyd edin. 
1 
2 
3 
1. 
2. 
3 
4  
5 
6  
7 
8 
9 
10 
11 
12 
13 
14 
15 
16 
17 
18 
19 
Cəsarətli 
Mülayim 
Ehtiyatli 
Səbatsız 
Ağılsız 
Cəld 
Soyuqqanlı 
Sürətli 
DüĢünməyən 
Nikbin 
Melanxolik 
Qorxaq 
BaĢısoyuq 
Diqqətli 
Dərrakəli 
Tədbirli 
Həyəcanlı 
Cəsarətsiz 
Ürkək 
sayıq 
çəkingən 
əzmli 
nəzakətsiz 
qorxaq 
diribaĢ 
tərəddüdlü 
yelbeyin 
ədəbaz 
vicdanlı 
Ģəkkak 
diqqətsiz 
sakit 
düĢüncəsiz 
cəld 
ehtiyatlı 
huĢsuz 
ehtiyatsız 
cəsarətsiz 
zirək 
inadkar 
bədbin 
diqqətcil 
düĢüncəsiz 
tədbirli 
dəliqanlı 
çəkingən 
tədbirsiz 
həssas 
dəyiĢkən 
həyəcanlı 
qorxaq 
cəsur 
mərd 
tədbirli 
çəkingən 
nəzakətsiz 
əsəbi 

261 
 
20 
21 
22 
23 
24 
25 
26 
27 
28 
29 
30 
ÇalıĢqan 
Tədbirli 
Ram edilmiĢ 
Ehtiyatlı 
Dərrakəli 
Öncəgörən 
Tələskən 
HuĢsuz 
Ehtiyatlı 
Sakit 
Nikbin 
sədaqətli 
diribaĢ 
biganə 
qayğısız 
qayğıkeĢ 
cürətli 
ürkək 
baĢısoyuq 
düĢüncəli 
qeyri-mütəĢəkkil 
ayıq-sayıq 
macəraçı 
fədakar 
ehtiyatsız 
dözümlü 
igid 
vicdanlı 
qayğısız 
bədbin 
diribaĢ 
qorxaq 
qayğısız 
 
Açar 
 
Siz açarda  göstərilmiĢ aĢağıdakı seçimlərə görə 1bal alırsız (defisdən 
əvvəlki birinci rəqəm sıra nömrəsini, defisdən sonrakı ikinci rəqəm isə içində 
lazımlı söz  olan  sütunun  nömrəsini  göstərir.  Məsələn  ½    onu  göstərir  ki,  1 
bal alan söz birinci sıranın ikinci sütunundadır - ―sayıq‖). Digər seçimlər heç 
bir bal almır. 
 
Hesablama açarı 
1/ 2;  2/1; 2/2; 3/1; 3/3; 4/3; 5/2; 6/3; 7/2;  7/3; 8/3; 9/1; 9/2; 10/2; 11/1; 11/2; 
12/1; 12/3;  13/2; 13/3;  14/1; 15/1; 16/2;  16/3; 17/3; 18/1; 19/1; 19/2; 20/1;  
20/2;  21/1;  22/1;  23/1;  23/3;  24/1;  24/2;  25/1;  26/2;  27/3;  28/1;  28/2;  29/1; 
29/3; 30/2. 
 
Nəticə 
 
Balların  miqdarı  nə  qədər  çox  olsa,  uğursuzluqların  qaçınmaq, 
müdafiə motivasiyası da bir o qədər yüksək olar. 
2-dən 10 bala qədər: müdafiənin aĢağı motivasiyası; 
11-dən 16 bala qədər:   motivasiyanın orta səviyyəsi; 
17-dən 20 bala qədər: motivasiyanın yüksək səviyyəsi;  
20 baldan yuxarı:uğursuzluqlardan qaçınmaq, müdafiə  motivasiyasının çox 
yüksək səviyyəsi. 
Nəticənin təhlili: 
 
Bu  nəticə  ―Uğur  motivasiyası‖  və  ―Riskə  hazırlıq‖  testləri  ilə  birgə 
təhlil olunur. 
 
D.Mak-Klemandın  araĢdırmaları  göstərmiĢdir  ki,  yüksək  səviyyəli 
müdafiəyə malik, yəni bədbəxt hallardan qorxan insanlar, adətən belə hallara 
yüksək uğur motivasiyalı insanlara nisbətən daha tez-tez məruz qalırlar. 

262 
 
Tədqiqatlar  həmçinin  göstərir  ki,  uğursuzluqdan  qorxan  (yüksək  müdafiə 
motivasiyalı) adamlar aĢağı dərəcəli,və yaxud , əksinə  çox yüksək dərəcəli 
riskə üstünlük verirlər - bu zaman uğursuzluq prestijə ziyan vurmur.  
Alman  alimi  F.Burkard  fikrinə  görə  fəaliyyət  zamanı  müdafiəli 
davranıĢ üç amildən asılı olur: 
-
 
güman olunan riskin dərəcəsi; 
-
 
üstün olan motivasiya; 
-
 
fəaliyyətdə uğursuzluq təcrübəsi; 
 
Fəaliyyət zamanı müdafiə davranıĢını iki Ģərt gücləndirin: 
1) Lazımi nəticəni risksiz də əldə etmək mümkün olanda; 
2) Riskli davranıĢ bədbəxt hadisəyə doğfu aparanda. Riskli davranıĢ zamanı 
təhlükəsiz nəticənin əldə olunması isə, əksinə, müdafiəyə istiqamətlənməyi, 
yəni uğursuluqdan qaçınmaq motivasiyasını zəiflədir. 
 
ġUBERTIN RISKƏ HAZIRLIQ DƏRƏCƏSININ 
DIAQNOSTIK METODIKASI 
 
Təlimat: Sizdən soruĢulan hərəkəti yerinə yetirməyə hazırlığınızın dərəcəsini 
qiymətləndirin.  Verilən  25  sualdan  hər  birinə  cavab  verərkən  aĢağıdakı 
sxemə uyğun olaraq müvafiq balları verin: 
2 bal - tamamilə razıyam, tam ―hə‖; 
1 bal - daha çox ―hə‖, nəinki ―yox‖; 
0 bal - nə ―hə‖, nə ―yox‖, orta bir mövqe; 
-1 bal - daha çox ―yox‖, nəinki ―hə‖ 
-2 bal - tam ―yox‖. 
1.  Ağır  xəstə  adama  zəruri  tibbi  yardım  göstərmək  üçün  yolda  müəyyən 
olunmuĢ sürət həddini aĢardınızmı? 
2.  YaxĢı  qazanc  xatirinə  uzun  müddətli  və  təhlükəli  ekspedisiyada  iĢtirak 
etməyə razı olardınızmı? 
3.  Hadisə  yerindən  qaçıb  uzaqlaĢmaq  istəyən  təhlükəli  oğrunun  yolunu 
kəsərdinizmi? 
4.  Saat  da  100  km-dən  artıq  sürətlə  Ģütüyən  sürət  qatarının  pilləsində  gedə 
bilərdinizmi? 
5. Yuxusuz keçirdiyiniz gecədən sonrakı gün normal iĢləyə bilirsinizmi? 
6. Çox soyuq sulu çayı keçmək üçün suya birinci girərdinizmi? 
7.  Qaytara  biləcəyinə  tam  əmin  olmadığınız  halda  dostunuza  böyük 
məbləğdə pul borc verərdinizmi? 
8. Təlimçinin bunun təhlükəli olmadığı barədə vədinə bel bağlayaraq, onunla 
birlikdə Ģirlər olan qəfəsə girərdinizmi? 

263 
 
9.  Kənardan  kiminsə  rəhbərliyi  altında  yüksək  fabrik  borusuna 
dırmaĢardınızmı? 
10. MəĢq etmədən yelkənli qayığı idarə edə bilərdinizmi? 
11. Qaçan atın yüyənindən tutmağa risk edərdinizmi? 
12. On stəkan pivə içdikdən sonra velosiped sürə bilərdinizmi? 
13. ParaĢütlə tullana bilərdinizmi? 
14. Zərurət olsa, qatarda biletsiz gedə bilərdinizmi? 
15.  Lap  bu  yaxınlarda  yol  qəza  hadisəsinə  düĢmüĢ  tanıĢınızın  idarə  etdiyi 
avtomobildə uzaq səfərə çıxmağa razı olardınızmı? 
16. 10 metrlik yüksəklikdən yanğınsöndürmə komandasının bpezenti üzərinə 
tullanardınızmı? 
17.  Yataq  rejimli  uzun  xəstəlikdən  yaxa  qurtarmaq  xatirinə  həyatınız  üçün 
təhlükəli olan ağır cərahiyyə əməliyyatına razılıq verərdinizmi? 
18.  Saatda  50  km  sürətlə  hərəkət  edən  yük  qatarının  pilləkənindən  tullana 
bilərdinizmi? 
19. Yalnız 6 nəfər üçün nəzərdə tutulmuĢ liftdə yeddi nəfərlə birlikdə yüksək 
mərtəbəyə qalxa bilərdinizmi? 
20. Yüksək pul mükafatı xatirinə hərəkətin gur olduğu yol ayrıcını gözübağlı 
keçə bilərdinizmi? 
21.  YaxĢı  haqq  versəydilər,  həyatınız  üçün  təhlükəli  olan  iĢi  öhdənizə 
götürərdinizmi? 
22. On qədəh araq içdikdən sonra faiz hesablaya bilərdinizmi? 
23.  Əgər  rəisiniz  desəydi  ki,  naqildə  cərəyan  yoxdur,  ona  inanıb  yüksək 
gərginlikli naqilə əl vura bilərdinizmi? 
24.  Əvvəlcədən  sizə  bir  qədər  izahat  versəydilər,  vertalyotu  (helikopteri) 
idarə edə bilərdinizmi? 
25.  Biletiniz  olsaydı,    ərzaqsız  və  pulsuz  qatarda  uzaq  səfərə  çıxa 
bilərdinizmi?