4
KIRISH.
Prezidentimiz I.A.Karimov Uzbekiston Respublikasi Oliy Majlisining
siyosiy-ijtimoiy va iktisodiy istikbolning asosiy tamoyillarini bayon kilar ekan
madaniy-ma‟rifiy sohadagi ishlarga mus- takil respublikamizda ma‟naviyatini
rivojlantirish masalalariga ham aloxida tuxtalib, kuyidagilarni ta‟kidladi: “Endigi
asosiy vazifa kishilarimizni mustaqil fikrlashga o„rganishi, o„ziga ishonchining
ortib borishidir. Chunki tafakko„r
ozod bulmasa, ong va shuko„r tarzidan
kullikdan kutulmasa, inson tula ozod bulmaydi”.
Taraqqiyot takdirini ma‟naviy jixatdan yetuk odamlar xal qiladi. Aqliy
zakovat va ruxiy ma‟naviy saloxiyat-ma‟rifatli insonning ikki qanotidir”. Ana shu
vazifa kasb xunar ta‟limi tizimi zimmasiga ta‟lim-tarbiya, kasbiy ta‟lim ishlarini
xozirgi davr talablariga muvofiq yanada takomillashtirish bo„yicha goyat muxim
majburiyatlarni yuklaydi. Bugungi kunda butun
dunyoda yuz berayotgan siyosiy,
iqtsodiy va ijtimoiy o„zgarishlar o„qitish va tarbiyalash nazariyasi hamda
amaliyotida juda ko„p o„zgarishlarni yuzaga keltirdi. Yangi ijtimoiy sharoitlarda
mavjud pedagogik amaliyot metodologik va amaliy muammolarni nazariy
jihatdan chuqur anglamasdan turib
amalga oshirila olinmaydi, chunki mazko„r
muammolarni hal qilmasdan turib, ta‟lim va tarbiyada samaraga erishib bo„lmaydi.
Demak, jamiyatdagi siyosiy, iqtisodiy, demografik,
ekologik, ijtimoiy va
inson intellekti borasidagi buhronlar, tub o„zgarishlar zamonaviy psixologiya
fanlariga talab hamda ehtiyojning ortishiga sababchi bo„lmoqda.
Inson uzining butun xayoti va faoliyati davomida ob‟ektiv
dunyoni bilib
boradi. Bilish dunyoni inson ongida aks etishining murakkab jarayoni bo„lib, u
bilmaslikdan bilishga, noani va to„la bo„lmagan bilimlardan ancha aniq va to„la
bilimlarga tomon xarakat kilish sifatida soodir bo„ladi. Bilish tevarak-atrofdagi
odamning narsa va xodisalarni xissiy idrok kilishdan boshlanadi. Tashki olamning
sezgi, idrok va tasavvurning xosil bulishiga olib keladi,
bular real borlikdagi
narsalarni inson ongida aks ettiradi. Tevarak-atrofdagi olamga muvaffakiyatli ta‟sir
etish uchun bu olam rivojlanishining ob‟ektiv konuniyatlarini bilish kerak. Fakat
5
xissiy bilish yordamidagina bu konunlarning moxiyatini tushunish mumkin emas.
Abstrakt tafakkur tabiat va jamiyat xayoti rivojlanishining ob‟ektiv konunlarini
bilishga xizmat kiladi. Abstrakt tafakkur xissiy bilish axborotlarini umumlashtirib,
narsa va xodisalardagi xamma muxim bulmagan tasodifiy tomonlardan
uzoklashadi xamda narsa va xodisalarning
moxiyatiga kirib borib, ularning
rivojlanishidagi umumiy konuniyatlarni ochib beradi. Umumlashtirish natijalari
fan tushunchalari va konuniyatida ifodalanadi. Ularning xakikiyligi amaliyotda
tikshiriladi, amaliyot bilimlarning xakikiyligini kursatuvchi oliy mezondir.
Dostları ilə paylaş: