O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti kredit-iqtisod fakulteti

4-rasm. 2015 yil may holatiga birja aylanmasining sohalar 
strukturasi, foizda
14
 
Banklar fond bozorining eng faol ishtirokchilaridan hisoblanadi. Joriy 
yilning birinchi choragida jami birja aylanmasining 61,20 foizi tijorat banklari 
hissasiga to’g’ri kelmoqda. Keyingi o’rin bilan solishtirsak, banklar qurilish 
sohasidan 10 marta faolroq ishtirok etgan. Banklarning fond bozoridagi o’ziga 
14
www.uzse.uz 

---

53
xosligi shundan iboratki, ular bir paytning o’zida ham emitent, ham investor, 
ham vositachi sifatida faoliyat ko’rsatadigan professional ishtirokchilardir. 
Qolaversa, banklar fond bozorining eng ishonchli hamkori hisoblanadi. Shu 
jihatdan boshqa ishtirokchilardan ajralib turadi. Qimmatli qog’ozlar bilan 
bo’ladigan har qanday operatsiyalarda ishlashga tayyor va faoliyatini 
rivojlantirishga qodirdirlar. 
Banklarning qimmatli qog’ozlar bozorida faollashuvining muhim omili – 
ularning ustav va aylanma fondlariga o’z qimmatli qog’ozlari emissiyasi asosida 
qo’shimcha 
resurslarni 
jalb 
etishda 
extiyojning 
kuchayib 
borayotganidir.
5-rasm. 2015 yil may holatiga birja aylanmasining investorlar 
kesimidagi strukturasi, foizda
15
 
15
www.uzse.uz 

---

54
Joriy yilning birinchi choragi natijalarini tahlil qiladigan bo’lsak, bunda 
birjadagi operatsiyalar bo’yicha investorlarning 42,1 foizi banklar hissasiga 
to’g’ri kelmoqda. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning ulushi ushbu 
chorakda rekord darajada oshib ketgan va 51,9 foizni tashkil etadi. 
Keyingi o’rinlarni mos ravishda sug’urta kompaniyalari 3,80 foiz va 
jismoniy shaxslar 1,60 foiz ulush bilan egallab turibdi. 
Xorijiy investorlar va yuridik shaxslarning ulushi nihoyatda kamni tashkil 
etadi. Xalqaro amaliyotda esa eng faol ishtirokchilar aynan shular 
hisoblanishadi.