Toshkent davlat sharqshunoslik instituti

Taklif va tavsiyalar.Jahon xo`jaligi tarixidan bizga ma'lumki, Yaponiya 50-
yillargacha agrar mamlakat sifatida tan olinar edi. Ammo 60 - yillarga kеlib, 
jahonda eng еtakchi davlatlar hisoblangan AQSH, Buyuk Britaniya, Fransiya kabi 
mamlakatlar Yaponiyaning jahon xo`jaligida ―iqtisodiy mo`'jiza‖ga erishganini tan 
oldi. Yaponiya sanoat tarmoqlarida mahsulot ishlab chiqarishning hajmi va 
iqtisodiy salohiyati bo`yicha jahonda AQSHdan so`ng ikkinchi mamlakatga 
aylandi. U bozor iqtisodiyotiga o`tganligi tufayli, dеyarli bir avlod hayoti 

---

27 
davomida iqtisodiy jihatdan o`zini tiklabgina qolmay, jahonda eng yuqori darajada 
rivojlangan mamlakatlar qatoridan o`rin oldi. 
Yaponiya savdo dialoglarida tashabbus o‗zidan chiqishini ma‘qul ko‗radi. 
Muzokaralar chog‗ida sheriklariga ham shunday yo‗lni taklif qiladi. 
Rivojlanayotgan mamlakatlar bilan iqtisodiy munosabatlarda Yaponiyaga 
xos xususiyatlar-ularning ichki bozorini qayta o‗rganadi, erkin savdo imkoniyatlari 
mavjud hududlarga, davlatlarga ular uchun ham manfaatli bo‗lgan xizmatlar, 
texnologiyalar, tovarlar taklif qiladi. Sharqiy Yevropa bilan munosabatlarda 
(Chexiya, Vengriya) Yaponiya tomoni ularning yuksak darajada rivojlangandan 
kelib chiqib siyosat yuritadi.XXR, MDH davlatlari, Osiyo mamlakatlari bilan esa 
Yaponiya firmalari infratuzilmalari rivojlanmaganligi, mamlakatlar ichida 
kooperatsion yetkazib berishlar uyg‗unligi, energiya, xom ashyo taqchilligi 
omillarini hisobga oladi.Keyingi o‗n yilda Yaponiya iqtisodiyotining o‗sishi 
sifatini ta‘minlovchi asosiy yo‗nalishlar quyidagilardan iborat: 

fantalab sanoat ulushining bosqichma-bosqich o‗sishi iqtisodiy modeli 
intensivligi va katta tarkibiy siljishi; 

resurslar va energiyani tejash texnologiyasi evaziga ishlab chiqarish 
bazasining yangilanishi; 

barcha ishlab chiqarish jarayonlarida elektronika taraqqiyoti va uning 
joriy etilishi. 
Yaponiya iqtisodiyotini, uning rivojlanish modelini tahlil qilgan holda uning 
ayrim jihatlarini O‘zbekistonda ham qo‘llash mumkin.Mamlakatning iqtisodiy 
rivojlanishida «Yaponiya modеli‖ning ahamiyati juda kata. «Yaponiya modеli» 
dеyarli 150 yil davomida o`z xususiyatiga ega bo`lib tashkil topgan. Ushbu 
modеlning Еvropa mamlakatlari va AQSH modеllaridan farqi jamiyatning 
iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishida davlatning yuqori darajada qatnashuvidir. 
Yapon modеli - vatanparvarlik tuyg`usi asosida yaratilib, eng avvalo, sanoat 
mahsulotlarining eksport qilinishi evaziga xorijiy valyutasini tushirish va tushgan 

---

28 
valyuta evaziga еtakchi xorijiy mamlakatlardan eng zamonaviy tеxnologiyalarni 
sotib olish, yuqori mеhnat unumdorligiga erishish va tadbirkorlikni qo`llab-
quvvatlash kabilarni o`z ichiga oladi.