Serok jiyan nabe

ILK YARDIM 
BAS
Iki bolume ayrilir: Kafa ve yuz. Kulaklarin ve gozlerin uzerinden gecen hayalî bir cizgi, basi ikiye ayirir. cizginin 
ustunde kalan kisim Kranium (kafa)dur. Icinde beyin vardir ve tabanindaki genis bir delik araciligiyla Omurilik ile baglanir. 
Kafayi orten sacli deriye Skalp denir. cokca kanlanan dokulardan biri oldugu icin yaralanmasi hâlinde oldukca fazla 
kanar. Basit (1 cm., duzgun, temiz) yaralarin, bastirmak sûretiyle kanamasini durdurduktan sonra spontan-kendiliginden 
duzelmesi mumkun ise de iyilesme zaman alir ve iz birakir. Dikilerek tedavi edilmesi daha uygundur. Hayalî cizginin 
altinda Yuz bulunur. Kulaklar, gozler, agiz, burun ve cene, yuzu meydana getirir. Burun kemigi, ust cene kemigi ve alt 
cene kemigi yuzun iskeletini meydana getirir. Alt cene hareketli olup bunun disindaki tum kafa ve yuz kemikleri sabittir. 
Goz yatagi (orbita); goz kuresini icinde barindiran, farkli kemik parcalarinin biraraya gelmesiyle olusmus, oyuk seklindeki 
yapinin adidir. Yapisi dolayisiyla temel gorevi gozu korumaktir. Burun, ucte ikilik uca yakin kismi yumusak kikirdak olan 
bir organdir. Kulak kepcesinin ise tamami deriyle ortulu kikirdaktir. Burun, travmalar neticesinde veya spontan sikca 
kanayabilen bir organdir. Diger yandan kesik ve yirtiklari da nâdir degildir. Ayni seyler kulak kepcesi icin de gecerlidir. 
Kulak yolunun onunde bulunan kucuk yuvarlak cikintinin hemen onunde nabiz kontrol noktalarindan biri bulunur. (Isaret 
parmaginizi bu noktaya koyarak atardamar atimlarini-nabzinizi hissetmeye calisin.) Alt cene, kafanin tek oynak kemigidir. 
Kafatasi ile hemen kulak yolu hizasinda eklem yapar. Travma sonucu kirilmasi cok zor olmayan bir kemiktir. En sik cene 
kosesi ile kulaktan asagi kisimda kiriklar meydana gelir. Tedavileri kesinlikle cerrahîdir. Ameliyat gerekir. ozellikle yandan 
gelecek darbelere karsi cokca temkinli olmak gerekir. (Vurmak gerekirse de ona gore...) 
BOYUN 
Boyun, kafanin hemen altinda govde ile bas arasinda bulunan bir gecis bolgesidir. Bircok onemli yapidan olusur. 
Iskeletini, omurganin ilk yedi parcasi meydana getirir. Omurga kanali icinden, sinir sisteminin ana parcalarindan biri olan 
ve beyinle yukarida birlesen Omurilik Sogani gecer. Yemek borusunun 1/3’lik ust kismi, ana hava yolu boynun ortasinda 
yerlesiktir. Bu ikisinin sag ve sollarinda ise yuze ve beyine kan goturup getiren buyuk atar ve toplardamarlar bulunur. Bu 
damarlara her iki yanda bircok sinir de etlik eder. Travmalar ve silahla yaralanmalar sonucu boyun kemiklerinde kiriklarin 
olusmasi mumkundur. Vâkî kiriklarin bulunmasi cok tehlikelidir ve yaraliya cok husûsî bir bicimde yaklasmayi gerektirir. 
Kirilan kemik parcalari keskin agizlar, sivri uclar meydana getirir. Bunlarin omurga icinden gecen omurilik soganini 
kesmesi sonucu boyundan asagi tum vucudu tutan felcler meydana gelir. Boyunda orta hatta gozle gorulen yapilardan 
biri “adem cikintisi” denilen ana soluk yolu uzerinde bulunan kikirdak bir yapidir. Ses telleri, soluk yolu uzerinde bu 
kikirdak muhafaza icinde bulunur. Erkeklerde daha belirgindir. Bu kikirdak yapinin altinda, soluk yolunun devami olan 
yolda halka seklinde kikirdak yapilar da vardir. Iste “adem cikintisi”nin uzerinde bulundugu kikirdak ile onu takibeden 
halkavarî kikirdak arasinda hafif bir cokukluk vardir. Bu bolgede soluk yolu ile disarisi arasinda, deri ve ince zarimsi bir 
dokudan baskasi bulunmaz. ust solunum yollarinin ne turden olursa olsun tikanmalarinda solunumun idâmesi icin bu 
noktadan basit bir kesik ile yolun acilmasi (hastahâneye kadar) hayat kurtaricidir.(Aciklanacak...) Boyunda orta hattin her 
iki yaninda varolan atar ve toplardamarlardan bahsedilmisti. Bu damarlar beyine kan (oksijen ve besin) tasiyan 
damarlardir. Girtlagin her iki yanina parmak uclari hafifce bastirildiginda atimlarini duymak mumkun olur (C Nabzi). Kalbe 
cok yakin olduklari icin kalbin calisip calismadigini anlatan en dogru nabiz bilgisi buralardan alinir. Diger yandan boyun 
onden arkaya dogru bir baskiya mâruz kalacak olursa damarlardan kan gecisi azalir
–durur ve kisi bayilir. (Bayiltilir.) 
Dahasi bu damarlar icinde basinc degisikliklerine duyarli alici sinir sistemi elemanlari vardir (Baroreseptor). Boyuna 
isabet edebilecek anî darbeler sonucu olusan anî basinc degisiklikleri, baroreseptorler araciligi ile algilanir ve kalp anîden 
durabilir. (olum). 
GOGUS 
Kalbi, akcigerleri, yemek borusunun 2/3’luk kismini ve kalbe giren–cikan vucudun en buyuk damarlarini 
yapisinda bulunduran bir bosluktur. Iskeletini, omurganin boyundan sonraki 12 parca kemikten olusan kismi ile 12 cift 
kaburga, ustte onde koprucuk kemikleri, arkada kurek kemikleri (yapisini ve sinirlarini) meydana getirir (Gogus kafesi). 
Kaburgalar arkada omurgaya, onde ise “imân tahtasi” diye bilinen bir kemige (sternum) tutunurlar. “Imân tahtasi”, boynun 
alt kisminda onde ortada gozle gorulen cukurun hizasindan baslar ve alt ucu karnin ust kisminda gogus alt ucunda sivri 
olarak hissedilir. Gerektiginde kalp masaji bu kemik ustune baski uygulayarak yapilir. Gogus kafesi icindeki en buyuk 
olusumlar kalb ve akcigerlerdir. Kalb, “imân tahtasi”nin hemen ardinda solda bulunur. Kalbe gelen ve kalbden cikan 
anadamarlarda gogus boslugunda orta hattadirlar. Yemek borusu da ayni hatta damarlarla komsudur. Bunlarin disindaki 
butun boslugu akcigerler kaplar. Gogsun alt sinirini temel yapisi kaslar olan, gogus boslugu ile karin boslugunu 
birbirinden ayiran “diyafragm”i olusturur. Bunun siniri kaburga yayi boyunca uzar. Gogsun, gogus bosluguna nafiz tum 
yaralanmalari hayatî onemi haizdir. Kiriklarin yaralanmalarla birlikte olmasi nadir degildir. Merkeze (orta hatta) uzanan 
atetli yahut delici, kesici silah yaralanmalary âcil yeterli mudahale yoklugunda ve hatta mudahaleye ragmen oldurucudur. 
Korunmanin onemi buyuktur. celik can yelegi, oldukca uygun bir koruyucudur.
KARIN 
Vucûddaki ikinci esâs bosluktur. Sindirim ve bosaltim sistemi organlarini barindirir (Karaciger, dalak, bobrek, 
mide, bagirsaklar ...). Diyafragma karin boslugunu gogus boslugundan ayirir. Arkada ortada bulunan omurga disinda 
karin boslugunu, onde
–arkada kaslar sarar. Altta kalca kemiklerinin meydana getirdigi boslugun 1/3 alt kismi karin 

---

39 
boslugundan izafî olarak (hayalî bir cizgi ile) ayrilir ve “pelvis” adini alir. Karin boslugu anlatim kolayligi icin gobekten yere 
paralel ve dik gecen iki cizgi ile kadranlara ayrilir. ust (sag
–sol) ve alt (sag–sol) kadran biciminde isimlendirilir. Sag–sol, 
hastanin sagi ve soludur. Belli bir kadranda duyulan agri ya da olusacak yaralanma genellikle o kadranin altinda olan 
organdan kaynaklanir, onu ilgilendirir. Sag ustte; karaciger, safra kesesi, kalin barsagin bir kismi bulunur. Bu boslugun 
kaburga yayi altina dogru uzanan buyuk kismini karaciger doldurur. Bu nedenle bu bolgedeki bir yaralanma genellikle 
karacigeri ilgilendirir. Karaciger vucûdun en cok kanlanan organlarindan biridir. Yaralanmalar, karin bosluguna bariz kan 
kaybina ve olume neden olabilir. Yaralanma hâricinde bu bolgenin hassas olmasi (agri), safra kesesi hastaliklarini 
dusundurur. Sol ustte; mide, dalak ve kalin barsagin bir kismi bulunur. Bu organlar neredeyse tamamiyla sol gogus kafesi 
tarafindan korunur. Dalak bu bolgede yanda
–arkada yerlesmistir. En cok kanlanan organlardan bir digeri olup bu bolgede 
olusacak kaburga kiriklari ile yaralanmasi kolaydir. Bu bolgeye isabet edecek sert tum darbeler (yumruk, tekme dahil) 
yirtilmasina neden olabilir. Tum bolgeye uzanan kesici delici yaralar dalagi yaralayabilir. Neticede meydana gelecek bâriz 
ic kanama âcil cerrahî mudahale ile durdurulmaz ise soka, olume neden olur. Travma sonrasi bu bolgede meydana 
gelecek agri ziyâdesiyle dalagi ilgilendirir. (Yirtilma). Sag altta; kalin bagirsak segmentleri ve appendisit bulunur. 
Yaralanma hârici agrilari apandisitle alâkâli olabilir. Sol altta; kalin bagirsak kisimlari yer alir. Karinda bircok organ birden 
fazla kadranda yer alir. Incebagirsaklar, gobek etrafinda karnin ortasinda her dort kadranda da yer alir. Kalinbarsak sag 
altta baslar tum karni kenarlari boyunca dolanir ve sol altta biter. Bobrekler karin boslugunun arkasinda gobek hizasinin 
ustunde omurganin sag ve solunda yer alirlar. Oldukca korunakli pozisyonlarina ragmen atesli veya delici
–kesici aletle 
yaralanmalari mumkundur. Kanlanmasi zengin organlardan oldugu icin de âcil cerrahî mudahale yoklugunda oldurucu 
olabilir. Goruluyor ki karin yaralanmalari, fevkalade ciddî yaralanmalardir. Dalak, karaciger, bobrek gibi cokca kanlanan 
organlarin bir veya birkaci yaralanmaya istirak etti ise olum cok yakindir. Korunma, riske karsi en iyi yoldur. celik yelekler 
gogus gibi karni da sararak korurlar.
Karinda tariflerde isimize yarayacak belli basli referans noktalari sunlardir:
kaburga yayi (on ortadan asagi yanlara dogru), gobek, kalca kemiklerinin on ust cikimdillalri ve onde her iki 
kalca kemiginin birlesme yeri olan pubistir. Gobek sabittir ve kalca kemiklerinin ust hizasi ile ayni seviyededir. Pubis ile 
kalca kemiginin ust on cikintilari arasinda her iki yanda uzanan baglar vardir. Dokunmakla hissedilir. Bu bagin disa yakin 
kisminin altindan (her iki yanda) bacaklara giden ana atar ve toplardamarlar gecer. Bu bolgede parmak uclari ile uyluk 
nabzi alinabilir. Vucûd gerisinde, karindaki kadranlardan sozedilmez. 
PELVIS 
uc kemikten olusmus kapali bir kemik halkadir; iki kalca kemigi ve “sacrum” denilen bir baska kemik. Pelvis, 
pubis
–sacrum arasi hayalî cizginin altinda kalan kisimdir. Huni bicimindedir. Alt kismi pelvis cikisidir. Sindirim sistemi, 
idrar yollari ve dis cinsiyet uzuvlari buradan disa acilir. Pelviste kalinbagirsagin son kismi, disi ureme organlari ve mesane 
(idrar torbasi) bulunur. Yaralanmalari siklikla kazalar sonucudur. Kemik kirilmalari organ ve dokularin yaralanmalarina 
neden olabilir. Travma sonrasi kanli idrar yapilmasi, yaralanmanin en bariz bulgularindandir.