Urganch davlat universiteti filologiya fakulteti

2. Badiiy uslub maqol, matal, masal, hikoya, ertak, povest, roman, drama kabi 
janrlardan tashkil topadi.

---

Badiiy uslubga oid matnning xususiyati undagi ta ’sirchanlik, tasviriylikdir. Bun-
day matnlarda tasviriy vositalar qo‘llaniladi. 
3. Ilmiy uslub shaklidagi matnlar monografiya, ilmiy maqola, risola, taqriz bo‘lishi 
mumkin. Bunday matnlarda ilm va fanga oid tushunchalar sof ilmiy yoki ilmiy-
ommabop uslub shaklida ifodalanadi. Shuning uchun bu xil matnlarda ilmiy 
atamalar, formula va o‘ziga xos ilmiy iboralar qo‘llaniladi. 
4. Ommabop uslubga oid matnlar matbuotga xos xabar, maqola, reportaj, intervyu 
kabi shakllarda bo‘ladi. Bu xil matnlar o‘quvchiga tezda ta ’sir etuvchi ixcham, 
ifodali jumlalardan tuziladi. 
5. Rasmiy uslubga oid matnlarga qaror, shartnoma, buyruq, ko‘rsatma, ish qo- 
g‘ozlari (ariza, xat, telegramma va boshqalar) kabi hujjatlar kiradi. Bu xil matnlarda 
badiiy-tasviriy vositalar qo‘llanilmaydi.
5
Matnni hajm belgisiga ko‘ra ikkiga ajratamiz: minimal matn (mikromatn) va 
maksimal matn (makromatn). Shuni ham aytib o‘tish kerakki, ayrim adabiyotlarda 
matn hajm jihatidan uchga ajratilgan: kichik, o‘rta va katta hajmli matnlar. 
Telegramma, ma’lumotnoma, ariza, ishonch хati, tushuntirish хati hamda vaqtli 
matbuotda chiqadigan e’lon va kichik хabarlar kichik hajmdagi matnlar sanaladi. 
O‘rta hajmdagi matnlarga hikoya, qissa, she’r, doston, poemalar kiradi. Katta 
hajmdagi matnlarga povest, roman, drammatik asarlar, trilogiyalar kiradi. Badiiy 
uslubda minimal matn deyilganda biror mavzuni yoritishga bag‘ishlangan qatralar, 
хalq donishmandligini ifodalaydigan maqol, matal va aforizmlar, miniatyuralar, 
hajviy asarlar, nomalar, she’r va she’riy parchalar, umuman, kichik mavzuni qamrab 
oluvchi bir necha gaplardan iborat butunlik tushuniladi. Maksimal matn deyilganda 
keng ko‘lamdagi voqealarni yoritish ehtiyoji bilan yuzaga kelgan butunlik nazarda 
tutiladi. Badiiy uslubda hikoya, qissa, roman, epopeya kabi yirik hajmli asarlar 
maksimal matn hisoblanadi. Bunday matn tarkibida epigraf, so‘zboshi, so‘ngso‘z 
kabi yordamchi qismlar ham ishtirok etishi mumkin.
6
5