Açar sözlər: bitki, inkişaf, qarğıdalı, xəstəliklər, zərərvericilər, fizioloji və
biokimyəvi göstəricilər
Ключевые слова: растение, развитие, кукуруза, болезни, вредители,
физиологические и биохимические показатели
Key words: plant, development, corn, diseases, pests physiological and
biochemical indexes
Respublikamızda ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunmasında q
arğıdalı bitkisi
çoxtərəfli istifadəsinə görəmühüm yer tutur. Dənli yem bitkisi kimi qarğıdalı
məhsuldarlığına və yemlilik dəyərinə görə digərlərindən üstündür.
Əkinçilik Elmi-Tədqiqat İnstitutunda uzun illər ərzində aparılmış məqsədyönlü
seleksiya işləri nəticəsində təsərrüfat qiymətli əlamətlərə malik həm dən, həm də
yemlik istiqamətli qarğıdalı sort və hibridləri yaradılmış, qiymətli genofond
toplanmışdır. Bunlardan Zaqatala-68, Zaqatala-514, Zaqatala-420, Yaxşılaşdırılmış
Zaqatala, Mirvari, Qürur, Ümid və s. təsərrüfatlarda yüksək məhsuldarlığına və
keyfiyyətinə görə seçilir.
Şəki –Zaqatala bölgəsi respublikada qarğıdalı becərilməsi üçün əlverişli təbii-
iqlim şəraitinə malikdir. Bu baxımdan Az.ET Əkinçilik İnstitutunun Zaqatala Bölgə
Təcrübə Stasnsiyasının (BTS) Pərzivan təcrübə sahəsində Qarğıdalı Proqramı
çərçivəsində geniş həcmdə tədqiqat işləri aparılır [4].
Tədqiqatlarda əsas məqsəd yüksək məhsuldar, yüksək dən keyfiyyətinə malik,
abiotik və biotik stress faktorlara davamlı, tezyetişən sort və hibridlərin
yaradılmasıdır.
Qarğıdalı bitkisindən yüksək dən və yaşıl kütlə məhsulu almaq üçün aqrotexniki
qaydalara düzgün riayət edilməsinin çox vacib olması ilə yanaşı onun
284
məhsuldarlığına (dən və yaşıl kütlə) təsir göstərən əsas amillərdən biridə xəstəlik və
zərərvericilərdir [3]. Tədqiqat illəri ərzində Zaqatala BTS-də vegetasiya dövründəbir
sıra xəstəliklər müşahidə edilmişdir: