Cədvəl 1.
333
Quba-Xaçmaz bölgəsində makro (P, PK və NPK) və mikro (Zn, Cu və B)
gübrələrinin tətbiq müddət və dozalarının alma bitkisinin mineral qidalanma
nöqsanlıqlarına təsiri
Təcrübə
variantları
Tətbiq
müddəti
Işçi
məhlulun
qatılığı,
%-lə
Funksional nöqsanlığın inkişf göstəriciləri,
balla
Xəstəlik
simptomları
itən
ağacların
miqdarı, %-
lə
Tətbiqdən əvvəl
sirayətlənmə
Tətbiqdən sonra
sirayətlənmə
Ümumi
çətirin
Zoğların
Ümumi
çətirin
Zoğların
1
2
3
4
5
6
7
8
Dəstə (xırda) yarpaqlılıq
N
120
P
120
K
120
“Urojay”
Torpağa (Fon)
25.XI.
Nəzarət
(çiləmə
aparılmır)
2,57
2,64
1,21
1,29
2,43
2,36
1,0,7
1,07
10,0
14,29
Fon +SSP
(kökdənkənar)
25.IV
19.V
6.VI
2-3
2,50
2,63
1,50
1,88
2,31
2,06
1,30
1,19
12,5
12,5
Fon +SSP+
K
2
SO
4
(kökdənkənar)
25.IV.
19.V.
6.VI.
2-3
1-1,5
2,43
2,57
1,86
2,21
1,86
1,50
1,21
1,14
14,29
14,29
Fon + Nitrofoska
(kökdənkənar)
25.V.
2.VI.
17.VI
0,15-0,2
2-3
1-1,5
2,07
1,36
1,71
1,14
1,14
0,79
0,79
0,50
14,29
14,29
Fon + Sink
Sniper (Zn SO
4
kökdənkənar)
25.III.
8.VI.
23.VI
3
0,2
(1,5+1,5)
2,44
1,03
1,72
0,66
0,11
0,0
0,11
0,0
88,9
100
Fon + Zn SO
4
+
Cu SO
4
+H
3
BO
3
Tuber Mix
(kökdənkənar)
25.IV
8.VI
23.VI
0,2
0,05
0,1-0,15
2,44
2,43
1,81
1,81
0,50
0,56
0,44
0,38
37,5
50,0
Fon + Magic
Sink +Duetto
Bor –on +
Nonokupper
-torpağa
25.XI.
-
2,0
1,72
1,0
0,72
1,83
1,17
0,83
0,44
11,1
33,3
II Budaq və ya zoğ quruması
N
120
P
120
K
120
“Urojay” (Fon)
torpağa
25.XI.2012
Nəzarət
(çiləmə
aparılmır)
1,58
1,92
1,0
1,08
1,17
142
0,58
0,75
16,7
16,7
Fon +SSP
(kökdənkənar)
25.IV
19.V.
6.VI
2-3
1,86
1,93
1,07
1,36
1,64
2,0
1,0
1,43
14,29
14,29
Fon +SSP+
K
2
SO
4
(kökdənkənar)
25.IV
19.V
6.VI
2-3
1-1,5
1,88
1,69
1,38
1,19
1,31
0,81
0,75
0,56
25,0
25,0
Fon + Nitrofoska
(kökdənkənar)
25.V
02.VI
17.VI
0,15-0,2
2-3
1-1,5
1,79
1,0
1,64
0,86
1,14
0,57
0,86
0,43
28,6
28,6
Fon + La Copper
(kökdənkənar)
25.III
08.VI
23.VI
2
0,05
(1,2+1,2)
2,21
1,5
1,71
1,0
0,14
0,14
0,07
0,07
85,71
85,71
Fon + Cu SO
4
+
Zn SO
4
+H
3
BO
3
Tuber Mix
(kökdənkənar)
25.IV
08.VI
23.VI
0,05
0,2
0,1-0,15
1,75
1,0
1,42
0,83
0,67
0,42
0,33
0,33
66,67
66,67
Fon + Magic
Sink +Duetto
Bor–on +
25.XI.
-
1,93
1,5
1,79
1,21
1,57
0,93
1,50
0,79
28,57
28,57
334
Nanocopper -
torpağa
III Boy nöqtələrinin ölməsi və ya yarpaqlarının kütləvi tökülməsi
N
120
P
120
K
120
“Urojay” (Fon)
torpağa
25.XI.
Nəzarət
(çiləməm
aparılmır)
1,79
1,71
1,36
1,36
1,64
1,64
1,07
1,21
14,29
14,29
Fon +SSP
(kökdənkənar)
25.IV
19.V.
6.VI
2-3
1,71
1,28
1,57
1,14
1,43
1,0
1,29
0,79
14,29
14,29
Fon +SSP+
K
2
SO
4
(kökdənkənar)
25.IV
19.V
6.VI
2-3
1-1,5
1,44
1,19
1,06
0,69
0,81
0,69
0,56
0,44
25,0
25,0
1
2
3
4
5
6
7
8
Fon + Nitrofoska
(kökdənkənar)
25.V
02.VI
17.VI
0,15-0,2
2-3
1-1,5
1,5
1,13
1,31
0,81
0,88
0,56
0,75
0,38
25,0
25
Fon + Sniper
Bor-on
(kökdənkənar)
25.III
08.VI
23.VI
1,1,5
0,1-0,15
1,64
1,29
1,36
1,0
0,29
0,07
0,14
0,07
71,43
85,71
Fon + Zn SO
4
+
Cu SO
4
+H
3
BO
3
Tuber Mix
(kökdənkənar)
25.IV
08.VI
23.VI
0,0,15
0,05
0,2
1,21
0,86
0,86
0,79
0,43
0,29
0,36
0,21
71,43
71,43
Fon + Magic
Sink +Duetto Bor
–on +
Nanocopper –
torpağa
25.XI.
-
1,88
1,5
1,63
1,31
1,56
1,06
1,38
0,94
25,0
25,0
● Kəsrin surətində Qolden Delişes sortunun, kəsrin məxrəcində Conatan
sortunun göstəriciləri verilmişdir.
Torpağa və kökdənkənar ağacların yaşıl çətiri üzərinə tətbiq olunan gübrələrin
norma, tətbiq müddəti və işçi məhlulun qatılığı, eləcə də təcrübə sxemi 1. saylı
cədvəldə verilmişlər. Tədqiqat uçotu araşdırmalarının aparılması məqsədi ilə üç
bağ mikrosahəciyi seçilmiş və onların hər birində dörd təkrar üzrə funksional
xəstəlik əlamətləri 1,5-2 ball həcmində aşkarlanan 7-8 sayda Qolden Delişes və
Conatan ağaclarında gübrə tətbiqindən əvvəl və sonra olmaqla ümumi çətirin,
eləcə də çətirin dörd tərəfindən olan onadək zoğların funksional nöqsanlıqlarının
inkişaf göstəriciləri ball şkalası üzrə qiymətləndirilmişlər. Eyni zamanda makro və
mikro gübrələrin bir dəfə torpağa, həmçinin də vegetasiya dövrü ərzində
kökdənkənar yemləmə şəklində üç – altı dəfə alma ağacı çətiri üzərinə tətbiqlərinin
təsiri ilə mikrobağ sahəsindəki xəstəlik əlamətləri itən ağacların miqdarları
müəyyənləşdirilmişdir.
Tədqiqat araşdırmalarımızdan aydın olmuşdur ki, bütün hallarda sink, mis və
bor mikrogübrələrinin kökdənkənar tətbiqi müvafiq olaraq dəstə (xırda) yarpaqlar,
budaq və ya zoğ quruması, boy nöqtələrinin ölməsi yaxud da çətirin yuxarı hissəsi
yarpaqlarının vaxtsız kütləvi tökülməsi funksional xəstəliklərinin sirayətlənmə
səviyyələrini aşağı salmış və nəzarət variantına nisbətən nöqsanlıq əlamətləri itib,
sağalan ağacların miqdarını müvafiq olaraq 90%, 69% və 71,4% təşkil etmişlər.
Mikrogübrələrin torpağa tətbiqi variantları isə funksional xəstəliklərin
siraəyətlənmə intensivliyinin azalmasına çoxda kəskin təsir etməməklə, bağ
335
mikrosahəciklərindəki ağaclarda nöqsanlıq simptomlarının itib sağalan ağacların
miqdarı müvafiq olaraq 11,1...33,3%, 28,57% və 25% olmalarına gətirib
çıxarmışdır. Fosfor makrogübrəsinin yaşıl çətir üzərinə tətbiqinin funksional
xəstəliklərin sirayətlənmə səviyyəsinə təsirində çoxda böyük fərq ortaya
çıxarmasada, xəstəlik əlamətlərinin aşkarlanmalarında müəyyən artıma səbəb
olduğu müşahidə edilmişdir (12,5% və 14,29%). Fosfor və kalium, eləcə də azot,
fosfor və kalium makrogübrələrinin birlikdə kökdənkənar yemləmələri isə
tətbiqlərindən sonra sirayətlənmə səviyyəsini cuzi fərqlə azaltmaqla, xəstəlik
simptomları itib sağalan ağacların nəzarətə nisbətən artımı 4,29% və 10,7%
olmuşdur.
Ən yüksək miqdar xəstəlik simptomları itib sağalan (37,5...100%), eləcə də
ağacların ümumi vəziyyətini yaxşılaşdırıb, meyvə məhsulunun keyfiyyət
göstəricilərini daha da yaxşılaşdıran variantlar isə erkən yazda (25.III.) bir dəfə
yatmış tumurcuq üzərinə 3% -li (Magic Sink) Zn SO
4
,2% (La Copper) Cu SO
4
və
1-1,5%-li bor (Sniper Bor-on) turşusunun suda məhlulunun və vegetasiya dövrü
ərzində iki dəfə (08.VI. və 23.VI.) 0,2% sink sulfat, mis sulfat, bor turşusundan və
s. qarışığı olan Tuber Mix (B: 4+Cu: 1 +Mn: 11,5+Mo: 0,3 +Zn: 8,5 +N: 5,0) 1
kq/1 ton su normasının çilənməsindən əldə olunmuşdur.
Makro və mikrogübrələrin torpağa verilməsi, az və ya çox həcmdə funksional
xəstəlikləri aradan qaldırmaqla yanaşı onların tətbiqinin təsiri ilə alma ağaclarının
illik boy artımı və yarpaqlanma dərəcəsi və s. kimi biometrik ölçüləri də
nəzərəçarpan dərəcədə yaxşılaşdırmişlar. Sink Sniper (25% Zn), Duetto Borun
(11,0% B) və Nanocopper (7% Cu) mikrogübrələrinin 4 kq/ha normalarının
torpağa tətbiqi ilə Qolden Delişes və Conatan sortu ağaclarının funksional
xəstəliklərinin azaldılıb, müalicə tapan ağaclarının miqdarları dəstə (xırda)
yarpaqlıqda 11,1% və 33,3%, budaq və ya zoğ qurumasında, eləcə də boy
nöqtələrinin ölməsi və ya çətirin yuxarı hissəsinin yarpaqlarının vaxtsız
tökülməsində isə 25% həcmində olmuşlar.
Beləliklə, Quba-Xaçmaz bölgəsi şəraitində alma bitkisinin mikroqida
nöqsanlığı əleyhinə makro və mikrogübrələrin tətbiqi ilə dəstə (xırda) yarpaqlıq,
budaq və ya zoğ quruması, eləcə də boy nöqtələrinin nekrozlaşıb ölməsi və ya
çətirin yuxarı hissəsinin yarpaqlarının vaxtsız kütləvi tökülmələri funksional
xəstəliklərinin inkişaf səviyyəsi aşağı salınmaqla nöqsanlıq əlamətləri itib sağalan
ağacların miqdarları orta hesabla 90%, 69%, 71,4% artmışdır.
Mikrogübrələrin xelat (EDTA) və polykarbaksil asit (LPCA) xelat
formalarının tətbiqi daha çox təsirli olması ilə fərqlənmişdir.
Dostları ilə paylaş: |