14
iqtisodiy qarorlarning markazlashgan tartibda qabul qilinishi bilan xarakterlanadi.
Foydalanadigan resurslarning hajmi, mahsulotning tarkibi va taqsimlanishi, ishlab
chiqarishni tashkil qilish kabilarga tegishli barcha muhim qarorlar markaziy
boshqarish organlari tomonidan qabul qilinadi.
Iqtisodiy taraqqiyotda muhim bosqich hisoblangan tizim
bozor iqtisodiyoti
tizimidir
.
Bozor iqtisodiyoti tizimi asosan ikki bosqichga egadir. Birinchisi erkin
raqobatga asoslangan klassik bozor iqtisodiyoti bo’lib, ba’zi adabiyotlarda uni sof
kapitalizm deb ham yuritiladi. Ikkinchisi esa hozirgi zamon rivojlangan bozor
iqtisodiyoti bo’lib, uni aralash iqtisodiyot tizimi deb ham yuritiladi.
Erkin raqobatga asoslangan bozor iqtisodiyoti
resurslarga xususiy
mulkchilik, iqtisodiy faoliyatda va tadbirkorlikda erkinlik, iqtisodiy jarayonlarni
tartiblashda va uyg`unlashtirishda bozor mexanizmidan foydalanish bilan
tavsiflanadi. Bunday tizimda uning ham bir qatnashchisining xulq-atvori shaxsiy
manfaatiga asoslanadi, har bir iqtisodiy birlik, alohida qabul qilingan qarorlar
asosida, o’zlarining daromadlarini eng yuqori darajada etkazishga intiladi. Bozor
tizimi yordamida alohida qabul qilingan qarorlar uyg`unlashtiriladi. Raqobat
sharoitida tovarlar (xizmatlarning) ishlab chiqarilishi, resurslarning taklif qilinishi
shuni bildiradiki, har bir mahsulot va resurslarning ko’plab mustaqil harakat
qiluvchi xaridor va sotuvchilari mavjud bo’ladi. Bu erda iqtisodiy jarayonlarga
davlatning aralashuvi cheklangan tavsifga ega bo’ladi. Shu sababli davlatning roli,
xususiy mulkni himoya qilish va erkin bozorning amal qilinishi engillashtiruvchi
ishonchli huquqiy tartiblar o’rnatishdan iboratdir.
Dostları ilə paylaş: 
