www.vivo-book.com
73
arasındakı uzun sətirin baĢlığında “Ziyarətçinin adı” yazılmıĢdı. Bir
neçə an gərgin düĢündükdən sonra – ola bilsin ki, sözləri düz yazmaq
üçün, çünki bu fikrin lap əvvəldən onun ağlında olduğuna adım kimi
əminəm, – Brutus Hovell səliqə ilə yazdı: “Paroxod Billi”. O vaxtlar
əksər adamlar onu Mikki Maus kimi tayırdı. Ona görə ki, ilk səsli
multfilm göstəriləndə, o öz gözlərini fırladır, ayaqlarını yırğalayır və
kapitan körpüsündəki fitin ipini dartırdı.
– Bax belə, – Brutus dedi və kitabı bağlayıb siyirməyə qoydu. –
Ġndi hər Ģey qaydasındadır.
Mən güldüm, amma zarafat edildiyini bildiyi halda belə öz
ciddiyyətindən əl çəkə bilməyən Din qaĢlarını çatıb qeyzlə eynəyinin
ĢüĢələrini silməyə baĢladı.
– Kimsə bunu görsə, sənin ciddi problemlərin olacaq. – Bir anlıq
tərəddüddən sonra əlavə etdi: – Kimsə baĢqası! – O yenə sözünə ara
verib susdu, uzağı görməyənlər kimi gözlərini qıyaraq ətrafa baxdı,
sanki divarların qulaqları çıxıb-çıxmadığını görmək istəyirdi. Sonra
yenə dilləndi: – Kimsə, məsələn, Persi kimi bir əclaf.
– Daha nələr, – Brutus dedi. – Persi Uetmor öz arıq dalı ilə bu
masanın arxasına oturan gün mənim təqaüdə çıxacağım gün olacaq.
– Sən onda burada olmayacaqsan, – Din dedi. – Səni ziyarətçilər
kitabında yazdıqlarına görə çoxdan qovmuĢ olacaqlar, əgər Persi lazım
olan sözü lazım olan adamın qulağına desə. Ġnan, o bunu eləyə bilər.
Sən də bunu yaxĢı bilirsən.
www.vivo-book.com
74
Brutus ona acıqla baxdı, amma bir söz demədi. FikirləĢdim ki,
sonra bu yazdıqlarını kitabdan silər. Əgər silməzsə, onda mən özüm
silərəm.
Növbəti axĢam, əvvəlcə, Bitterbakı, sonra isə Prezidenti “D”
blokuna aparandan sonra – oranın məhbusları yatandan sonra biz öz
qrupumuzu oradakı hamama aparırdıq – Brutus məndən soruĢdu ki,
bəlkə karserdə Paroxod Billini axtaraq.
– Hə, məncə, bunu etməliyik, – dedim. Keçən gecə bu siçan bizi
əməlli-baĢlı güldürmüĢdü, amma onu da bilirdim ki, əgər biz siçanı
karserdə tapsaq, xüsusilə də görsək ki, o, karserin yumĢaq üzlü
divarlarının birini gəmirərək özünə yuva düzəltməyə baĢlayıb, biz onu,
Ģübhəsiz, öldürəcəyik. Kolonistlər ilə birlikdə yaĢamaqdansa, nə qədər
əyləncəli biri olur olsun, kəĢfiyyatçını öldürmək daha yaxĢıdır. Bir də
açıq-açığına söyləməliyəm ki, aramızda heç kim bir siçanı
öldürməkdən xəcalət çəkməzdi. Əslində, məhz siçovulları
öldürdüyümüzə görə dövlət bizə maaĢ verirdi.
Lakin həmin axĢam biz, sonralar Mister Cingls kimi tanıdığımız
Paroxod Billini nə divarların yumĢaq üzlüklərinin arxasında, nə də
oradan dəhlizə çıxardığımız zir-zibilin arasında tapa bildik. Orada
həddən çox zir-zibil vardı, mənim düĢündüyümdən də çox, çünki biz
çoxdan idi ki, karser kamerasından istifadə eləmirdik. Uilyam
Uertonun gəliĢi ilə vəziyyət dəyiĢəcəkdi, amma biz, əlbəttə, bunu hələ
bilmirdik. XoĢbəxtlikdən.
www.vivo-book.com
75
– O hara itib? – nəhayət, Brutus iri göy rəngli yaylıqla boynunun
arxasından tərini silə-silə soruĢdu. – Nə bir deĢik var, nə də yarıq... heç
nə, amma ... – O, döĢəmədəki kanalizasiya dəliyini göstərdi.
Barmaqlığın altında nazik polad məftilli tor vardı, amma buradan heç
milçək də keçə bilməzdi. – O bura necə girir, buradan necə çıxır?
– Mən də bilmirəm, – dedim.
– Amma o necəsə bura gəlib, elə deyilmi? Demək istəyirəm ki,
biz üçümüz də onun bura girdiyini görmüĢük.
– Hə, düz qapının altından. Bir az sürtünsə də, keçə bildi.
– Aman Allah, – Brutus dedi. Bu sözlər belə yekəpər adamın
dodaqlarında qəribə səslənirdi. – Nə yaxĢı ki, məhbuslar belə
balacalaĢa bilmirlər, elə deyilmi?
– Hə, əlbəttə, – deyərək mən orada bir dəlik və ya çat olub-
olmadığına əmin olmaq üçün nəzərlərimi bir daha divarlara çəkilmiĢ
kətan parçanın üzərində gəzdirdim. Heç nə görə bilmədim. – YaxĢı,
gəl gedək.
Paroxod Billi bir də üç gün sonra, Harri Tervilliger növbədə
olanda göründü. Persi də növbədə idi və Dinin istifadə etməyi
düĢündüyü polağacı ilə siçanı YaĢıl Milin döĢəməsi boyu bir xeyli
qovdu. Gəmirici asanlıqla Persinin əlindən qaça bildi və müzəffər bir
görkəmlə karser otağının qapısının altında gözdən itdi. Var gücü ilə
bağıra-bağıra Persi qapını açdı və içəridəki zir-zibili yerindən dəhlizə
çıxartdı. Harrinin dediyinə görə, bu mənzərəyə baxmaq həm gülməli,
www.vivo-book.com
76
həm də vahiməli idi. Persi bu siçanı tutub onun baĢını üzəcəyini
bağırırdı, amma təbii ki, onu tuta bilmədi. Yarım saatdan sonra
tərləmiĢ, saçları qarıĢmıĢ və köynəyi arxadan çıxmıĢ bir vəziyyətdə
Persi növbətçi masasına yaxınlaĢaraq Harriyə (Harri həmin vaxt bu
səs-küyün içində oturub, sakitcə kitab oxuyurmuĢ) deyibmiĢ ki,
qapının altına səs izolyasiya edən zolaq yapıĢdıracaq və bu da gəmirici
problemini birdəfəlik çözəcək.
– Bunu çox gözəl düĢünmüsən, Persi, – deyə Harri əlindəki
vesternin vərəqini çevirərək cavab verib. O düĢündü ki, Persi qapının
altındakı yarığı bağlamağı unudacaq və o haqlı idi.
8
Bu hadisələr baĢ verəndən xeyli sonra, həmin il qıĢın sonunda
bir axĢam Brutus yanıma gəldi. Həmin axĢam “E” blokunda ikimizdən
baĢqa heç kim yox idi – kameralar müvəqqəti olaraq boĢdur,
nəzarətçilər isə baĢqa iĢ yerlərinə təyin edilmiĢdilər. Persi Briar
Ricdəki yeni iĢinə keçmiĢdi.
– Bura gəl, – Brutus bir az gülməli və boğuq səslə dedi və mən
diqqətlə ona baxdım. Bayırda yağan sulu qardan canımı qurtarıb
www.vivo-book.com
77
yenicə içəri girmiĢdim və kitelimi asmazdan öncə, çiyinlərimdəki qarı
silkələyirdim.
– Nəsə bir problem var? – deyə soruĢdum.
– Yox, – dedi. – Amma mən Mister Cinqlzın gizləndiyi yeri
tapdım. Demək istəyirəm ki, o ilk dəfə gələndə, yəni Delakrua onu
özünə götürməzdən öncə. Baxmaq istəyirsənmi?
Əlbəttə ki, görmək istəyirdim. Onun arxasınca, YaĢıl Mil ilə
karser kamerasına getdim. Bizim orada saxladığımız bütün əĢyalar
dəhlizə çıxarılmıĢdı; deyəsən, Brutus təmizlik iĢləri görmək üçün bu
müvəqqəti sakitlikdən istifadə etmiĢdi. Qapı açıq olduğundan,
kameranın içində polağacı ilə vedrəni gördüm. Rəngi YaĢıl Milin rəngi
ilə eyni çalarda olan döĢəmənin üstündəki nəmli zolaqlar qurumaqda
idi. Kameranın düz ortasında nərdivan vardı. Adətən, bu nərdivan
edama aparılarkən məhbusların son dəfə dayandıqları yer kimi də
istifadə edilən anbar otağında saxlanırdı. Nərdivanın lap yuxarı
tərəfində bir çıxıntı vardı – fəhlə bu çıxıntıya öz alətlərini, rəngsaz isə
boya vedrəsini qoya bilərdi. Bu çıxıntının üstündə balaca fənər vardı.
Brutus onu mənə uzatdı.
– Buraya dırmaĢırmıĢ. Sənin boyun mənimkindən alçaq
olduğuna görə lap baĢa qədər dırmaĢmalı olacaqsan, qorxma, sənin
ayaqlarından tutacam.
– Ayağıma toxunanda qıdığım gəlir, – yuxarı qalxa-qalxa dedim.
– Xüsusilə də dizlərimə toxunanda. Mən bunu nəzərə alaram.
www.vivo-book.com
78
– YaxĢı, – dedim, – amma bir siçanın yerini tapmaq üçün qıçını
sındırmaq, məncə, ağılsızlıqdır.
– Nə dedin?
– BoĢ ver getsin. – Həmin vaxt baĢım artıq tavanın ortasındakı
setkalı lampanın səviyyəsinə çatmıĢdı və dırmaĢdığım nərdivanın
mənim ağırlığımın altında necə əsdiyini hiss edirdim. Bayırdan qıĢ
küləyinin vıyıltısı gəlirdi. – Bircə məni bərk tut.
– TutmuĢam, narahat olma, – deyərək o, baldırlarımdan bərk-
bərk tutdu və mən bir pillə də yuxarı qalxdım. Ġndi baĢım tavandan
təxminən iyirmi beĢ-otuz santimetr aĢağı idi və bir neçə zəhmətkeĢ
hörümçəyin tavan tirlərinin qovuĢduğu yerdə toxuduğu toru görə
bilirdim. Əlimdəki fənərin iĢığı ilə ətrafa baxdım, amma bu qədər
yüksəyə qalxaraq özünü riskə atmağa dəyəcək bir Ģey görə bilmədim.
– Yox, – Brutus dedi, – sən lazım olan yerə baxmırsan, Pol. Ġki
tirin birləĢdiyi yerə, sol tərəfə bax. Görürsənmi? Onlardan birisinin
rəngi solub.
– Görürəm.
– ĠĢığı həmin yerə sal.
Mən fənərin iĢığını həmin səmtə yönəldəndə, onun mənə
göstərmək istədiyi Ģeyi, demək olar ki, dərhal gördüm. Bu tirlər bir-
birinə altı zivana ilə bərkidilmiĢdi. Zivanalardan biri çıxdığına görə
onun yerində iyirmi beĢ sentlik boyda qara, dəyirmi boĢluq qalmıĢdı.
www.vivo-book.com
79
Mən, əvvəlcə, o qara boĢluğa, sonra da çevrilərək çiynimin üstündən
Ģübhə ilə Brutusa baxdım.
– Siçan balaca idi, – dedim, – amma bu dəlikdən keçəcək qədər
yox. Yox, dostum, buna inanmadım.
– Ġstəyirsən inan, istəyirsən inanma, siçan məhz o dəlikdən
keçib, – Brutus dedi. – Mən buna adım kimi əminəm.
– Sənin necə belə əmin olduğunu anlaya bilmirəm.
– Onda bir az ora yaxınlaĢ və iylə, qorxma, səni tutmuĢam.
Mən sol əlimlə tirlərin birindən tutaraq – belə özümü daha rahat
hiss edirdim – onun dediyi kimi etdim. Bayırda külək yenə
güclənmiĢdi və həmin dəlikdən gələn hava vıyıltı ilə üzümə vurdu.
Cənub sərhədindəki qıĢın donduran nəfəsini... bir də anlaya
bilmədiyim baĢqa bir Ģey hiss edirdim.
Nanəli kökə ətri.
Mən Delakruanın kövrək bir səslə – “Mister Cinqlzı qoruyun” –
dediyini eĢitdim. Bu sözləri eĢitdim və fransız onu mənə verəndə,
Mister Cinqlzın tüklü bədəninin hərarətini hiss etdim; adi bir siçan idi
– Ģübhəsiz, öz həmcinslərindən qat-qat ağıllı olsa da. Delakrua: “O
əclafın mənim siçanıma xətər yetirməsinə imkan verməyin”, –
deyəndə, ona söz verdim. YaĢıl Mil ilə keçməli olduqları yol mif və ya
fərziyyəyə əsaslanan bir anlam olmaqdan çıxaraq qarĢılarında reallığa
çevriləndə, mən həmiĢə onların xahiĢlərini yerinə yetirəcəyimə söz
www.vivo-book.com
80
verirdim. “Ġyirmi il görmədiyim qardaĢıma bu məktubu
çatdırarsınızmı?”
Söz verirdim ki, çatdıraram.
“Ruhumun rahatlığı üçün on beĢ dəfə “Ave Mariya”
oxuyarsınızmı?”
Söz verirdim ki, oxuyaram.
“Dini adımla ölməyimə və bu adın qəbrimin baĢdaĢına
yazılmasına nəzarət edərsinizmi?”
Söz verirdim ki, edərəm...
Məhz istəklərinin yerinə yetiriləcəyinə söz verəndə, onlar YaĢıl
Milin sonunadək öz ruhi müvazinətlərini qorumaq və stula sakitcə
oturmaq iqtidarında olurdular. Əlbəttə, mən verdiyim bütün vədləri
yerinə yetirə bilməzdim, amma Delakruaya verdiyim sözü tutdum.
Fransızın özünə gəlincə, onun ödəyəcəyi hesab çox ağır oldu. O
“heyvan” Delakruaya çox əzab-əziyyət verdi, özü də lap çox. Hə, mən,
əlbəttə ki, onun nə etdiyini bilirəm, lakin Qoca Qığılcımın rəhimsiz
ağuĢuna düĢən zaman Delakruanın baĢına gələnləri yaĢamağa heç kim
layiq ola bilməz.
...Nanəli kökə ətri.
Bir də baĢqa nəsə. Həmin dəliyin dərinliyində nəsə.
Sol əlimi hələ də tirdən çəkmədən və Brutusun artıq özü də
bilmədən, mənim həssas dizlərimi qıdıqlamasına fikir vermədən sağ
əlimlə döĢ cibimdən qələmi çıxardım. Bir əlimlə qələmin qapağını
www.vivo-book.com
81
açdım və sonra dəliyin içindəkini çölə çıxarmaq üçün qələmin ucunu
ora salıb qurdaladım. Dəliyin içindəki parlaq sarı rəngə boyanmıĢ ağac
tiliĢkə idi. O an mən yenə Delakruanın səsini eĢitdim, bu dəfə elə
aydın eĢitdim ki, elə bil onun ruhu bizimlə bu kamerada idi. Onu da
qeyd edim ki, Uilyam Uorton vaxtının çox hissəsini məhz bu
kamerada keçirirdi.
– Ey, uĢaqlar! – bu dəfə bizi səsləyən adam hər kim idisə,
gülürdü. Deyəsən, harada olduğunu və onu nə gözlədiyini bir anlıq
olsun unutmuĢdu. – Gəlin, görün Mistr Cinqlz nə edə bilir!
– Ġlahi, – astadan pıçıldadım. Elə bildim, bu dəqiqə nəfəsim
kəsiləcək.
– Nə oldu, birini də tapdın? – Brutus məndən soruĢdu. – Mən üç,
ya da dördünü tapmıĢam.
Nərdivanla aĢağı enib, onun mənə tərəf uzanan iri ovcuna fənərlə
iĢıq saldım. Orada bir neçə ağac tiliĢkəsi vardı, elflər – pərilər – üçün
biryulkalara – çöp oyununa – bənzəyirdi. Ġkisi mənim tapdığım çöp
kimi sarı, biri yaĢıl, biri isə qırmızı rəngdə idi. Onlar boya ilə deyil,
plastik karandaĢla rənglənmiĢdi.
– Ġlahi, – asta və titrək səslə dedim. – Bunlar ki həmin makaranın
qırıqlarıdır, elə deyilmi? Bəs niyə? Bəs niyə onlar buradadır?
– UĢaq vaxtı mən indiki kimi belə iri deyildim, – Brutus dedi. –
On beĢ-on yeddi yaĢlar arasında birdən-birə sürətlə boy atmağa
baĢladım. O vaxtadək isə çox xırda sümüklü idim və ilk dəfə məktəbə
www.vivo-book.com
82
gedəndə, mənə elə gəlirdi ki, çox balacayam, elə balacayam... demək
olar ki, lap siçan kimi. Balaca qalacağımdan elə qorxurdum ki, az
qalırdı, ürəyim partlasın. Bilirsənmi onda nə etdim?
Dinməzcə baĢımı buladım. Bayırda yenə küləyin vıyıltısı
eĢidildi. Tirlərin arasındakı hörümçək toru cırılmıĢ krujeva kimi
yellənirdi. Həyatım boyu heç vaxt bu qədər çox kabus və xəyalların
olduğu bir yerdə olmamıĢdım və məhz burada, dayanıb bizə bu qədər
əzab-əziyyət vermiĢ makaranın qırıqlarına baxanda, birdən Con
Koffinin YaĢıl Mil ilə gedərkən ürəyimdən keçən hislərin nə olduğunu
baĢa düĢdüm: mən daha burada iĢləyə bilməyəcəkdim. Artıq mənim
vecimə deyildi – Depressiya var, ya yoxdur: daha insanların mənim
kabinetimdən keçərək necə ölümə getdiklərinə baxa bilmirdim. Hətta
bir nəfər belə baĢqa məhbus gəlsəydi, bu da məndən ötrü həddən artıq
çox olacaqdı.
– Mən öz anamdan onun burun dəsmallarından birini istədim, –
Brutus dedi. – Özümü balaca hiss edib ağlamaq istəyəndə, anamın
dəsmalını çıxarır, ondan gələn ətri iyləyir və özümü daha yaxĢı hiss
edirdim.
– Sən demək istəyirsən ki... Necə? Yəni bizim bu siçan
Delakruanı xatırlamaq üçün o makaranın qırıqlarınımı çeynəyirdi?
Yəni biz siçandan danıĢırıq, elə deyilmi?
O nəzərlərini qaldırdı. Bir anlıq mənə elə gəldi ki, onun gözləri
yaĢarıb, amma zənnimcə, yanılırdım.
www.vivo-book.com
83
– Mən heç nə demək istəmirəm, Pol. Lakin o çubuqları burada
tapdım və onlardan gələn nanəli kökənin ətrini hiss etdim, lap elə
sənin kimi – axı sən də bu ətri hiss etdin! Mən daha belə iĢləyə
bilmirəm. Daha burada iĢləmək istəmirəm. Mənə elə gəlir ki, bircə
nəfəri də o lənətə gəlmiĢ stulda görsəm, dərddən öləcəyəm. Bazar
ertəsi rəhbərlikdən xahiĢ edəcəyəm ki, məni azyaĢlılar üçün olan
koloniyalardan birinə keçirsinlər. Bura baĢqa bir məhbus gələnədək
yerimi dəyiĢə bilsəm, nə əla olar, yox, əgər bu mümkün olmasa, onda
iĢdən çıxacağam və yenə öz fermamıza qayıdacağam.
– Öz həyatın boyu daĢlardan baĢqa nə becərmisən?
– Bunun heç bir əhəmiyyəti yoxdur.
– Mən nə demək istədiyini baĢa düĢürəm, – dedim. –
FikirləĢirəm ki, səninlə birlikdə mən də bu zəhrimara qalmıĢ iĢdən
çıxım.
O, bir müddət diqqətlə mənim üzümə baxdı, sanki yenə zarafat
edib-etmədiyimi müəyyənləĢdirmək istəyirdi, sonra dinməzcə baĢını
yırğaladı, guya hər Ģey artıq razılaĢdırılmıĢdı. Yenidən küləyin vıyıltısı
eĢidildi, amma bu dəfə elə güclü əsirdi ki, onun təzyiqinə davam
gətirməkdə zorlanan tavan tirləri cırıldadı. Biz təlaĢla ətrafa, üzünə
parça çəkilmiĢ divarlara baxdıq. Bir anlıq mənə elə gəldi ki, biz
Uilyam Uortonun səsini eĢitdik – Körpə Billinin yox, onun yox. Bizim
üçün hələ Bloka gəldiyi ilk gündən o, “Azğın Billi” idi. O, tez-tez
qıĢqırır və gülərək bizə deyirdi ki, ondan canımızı qurtaranda, həddən
www.vivo-book.com
84
artıq sevinəcəyik. Bir də deyirdi ki, biz onu heç zaman yaddan
çıxarmayacağıq. Ġndi boynuma alıram ki, onun dedikləri həqiqət oldu.
O, haqlı çıxdı.
Brutusla həmin axĢam karser kamerasında razılaĢdığımız
məsələyə gəlincə, hər Ģey elə qərar verdiyimiz kimi də oldu. Elə bil,
həmin axĢam biz rənglənmiĢ taxtanın xırda qırıqları üzərində təntənəli
and içmiĢdik. Heç birimiz həmin gündən sonra edam prosesində iĢtirak
etmirdik. Con Koffi sonuncu oldu.
İkinci Hissə
Siçan Yaşıl Mildə
1
Həyatımdakı bütün qeyri-müəyyənliklərə aydınlıq gətirdiyim,
dolaĢıq fikirlərimi sahmana saldığım qocalar evinin adı Corciya Paynz
idi. Bu yer Atlantanın təxminən 100 kilometrliyində, əksər insanların
həyatından – səksən yaĢına çatmamıĢ və belə deyək ki, sadəcə öz
həyatlarını yaĢayan insanlardan – iki yüz iĢıq ili məsafədə yerləĢir. Bu
sətirləri oxuyan sizlər çox diqqətli olmalısınız ki, gələcəyinizdə belə
www.vivo-book.com
85
məkanlara yer olmasın. Əslində, bu məkan əksər cəhətlərinə görə elə
də qorxulu yer deyil: burada kabel televiziyası var, dadlı yeməklər
verilir (baxmayaraq ki, insanın çeynəyə biləcəyi çox az Ģey var),
amma müəyyən mənada, bu məkan da bir növ Kold Mauntindəkı “E”
bloku kimi ölüm kamerasıdır.
Burada hətta bir oğlan var ki, mənə bir qədər, yalnız Ģtatın
qubernatorunun qohumu olduğuna görə YaĢıl Mildə iĢə qəbul edilmiĢ,
Persi Uotmoru xatırladır. DüĢünmürəm ki, buradakı oğlanın nüfuzlu
qohumları var – baxmayaraq ki, o özünü lap elə Persi Uotmor kimi
aparır. Onun adı Bred Dolandır. O, lap Persi kimi, durmadan öz
saçlarını darayır və onun arxa cibində oxumaq üçün hər zaman nəsə
bir Ģey olur. Persi yanında hər zaman “Argosi” və “KiĢilərin
macəraları” kimi jurnallar gəzdirərdi, Bredin yanında isə “Ədəbsiz
lətifələr” və “Pozğun lətifələr” adlı nazik qabıqlı kitablar olur. O,
həmiĢə insanlara belə suallar verir: “Nə üçün fransız küçəni keçdi?” və
ya, “Bir lampanı yerinə bağlamaq üçün neçə polyak lazımdır?” və
yaxud, “Harlemdəki dəfn mərasimində tabutu neçə nəfər daĢıyırdı?..”
Persi kimi, Bred də baĢdan xarabdır və onun anlayıĢına görə, içindən
bədxahlıq yağmayan heç nə gülüĢ doğura bilməz.
Bu günlərdə Bredin dediyi bir söz mənə çox ağıllı və incə
yumorlu gəldi. Lakin onun ağlına o qədər də inanmıram, çünki zərb-
məsəldə deyildiyi kimi, hətta durmuĢ saat da gündə iki dəfə vaxtı düz
göstərir. “Poli, sənin bəxtin yaman gətirib, səndə qocalarda olan
www.vivo-book.com
86
Alzheyner xəstəliyi yoxdur”, – həmin gün o mənə dedi. Bredin məni
“Poli” çağırmasından acığım gəlirdi, lakin xoĢum gəlsə də, gəlməsə də
o, məni həmiĢə belə çağırırdı; ondan məni belə çağırmamasını xahiĢ
etməkdən artıq təngə gəlmiĢdim. Bred Dolana çox uyğun gələn baĢqa
iki məsəl – atalar sözü olmasa da – var: “Atı çaya sala bilərsən, amma
onu su içməyə məcbur edə bilməzsən” – bu məsəllərin birincisi; “Onu
geyindirib-keçindirə bilərsən, amma onunla bayıra çıxa bilməzsən” –
bu da ikincisi. Öz kütbeyinliyi ilə də o, Persiyə çox oxĢayır.
Alzheyner xəstəliyi haqqında danıĢarkən, o, polağacı ilə
solariumun döĢəməsini silirdi, mən də orada oturub yazdığım
səhifələri gözdən keçirirdim. Bu səhifələr bir xeyli yığılıb və
düĢünürəm ki, hekayəmin sonuna çatanadək, onlar bir az da artacaq.
– Sən Alzheyner xəstəliyinin əslində nə olduğu haqqında bir Ģey
bilirsənmi?
– Yox, – deyə cavab verdim. – Yəqin ki, sən məni
məlumatlandırarsan, Bred.
– Qocalar üçün bu QĠÇS xəstəliyidir, – deyə cavab verəndən
sonra qəhqəhə çəkərək güldü – ha-ha-ha-ha-ha, – lap öz axmaq
lətifələrini danıĢandan sonra güldüyü kimi.
Mən gülmədim, lakin onun dedikləri mənə toxunmuĢdu. Əlbəttə
ki, mən Alzheyner xəstəliyindən əziyyət çəkmirdim, baxmayaraq ki,
Corciya Paynz adlı gözəl məkanda bu xəstəlikdən əziyyət çəkənlərin
sayı çox idi. Mən özüm isə adi qocalıq sklerozundan əziyyət çəkirdim.
www.vivo-book.com
87
Mənim problemim ən çox “nəyi” deyil, “nə vaxt” sualının cavabını
xatırlamaqla bağlı idi. Ġndiyədək artıq yazdığım mətnlərə baxanda,
həmin 32-ci ildə baĢ verənlərin hamısını hələ də xatırladığımı
düĢündüm; baĢımda qarıĢan, xatırlaya bilmədiklərim isə bu hadisələrin
xronologiyasıdır. Bununla belə, ümid edirəm ki, bir qədər diqqətli
olsam, müəyyən dərəcədə, onu da xatirimdə bərpa edə bilərəm.
Detteriklərin əkiz qızlarını öldürdüyü üçün məhkum edilmiĢ Con
Koffi “E” blokuna və YaĢıl Milə həmin ilin oktyabr ayında gəldi. Bu,
mənə lazım olan xronologiyanın dönüĢ nöqtəsidir və əgər bu tarixə
isnad etsəm, hər Ģey qaydasında olacaq. Uilyam Uorton – “Azğın
Billi” – Con Koffidən sonra, Delakrua isə əvvəl gəlmiĢdi. Dostlarının
“Brutal” (Qaba) dediyi Brutus Hovellin “Billi Paroxod” adlandırdığı,
Delakruanın isə “Mister Cinqlz” çağırdığı siçan onlardan da əvvəl
gəlmiĢdi.
Onu hansı adla çağırırsan çağır, siçan hətta Delakruadan da
əvvəl gəlmiĢdi – o, ortaya çıxanda hələ yay mövsümü idi və YaĢıl
Mildə bizim iki məhbusumuz vardı: BaĢçı – Arlen Bitterbak və
Prezident – Artur Flanders.
O siçan. O çər dəymiĢ siçan. Delakrua onu çox sevirdi, Persi
haqqında isə bunları söyləmək olmaz.
Persi elə ilk gördüyü andan ona nifrət edirdi.
|