Siyasi. İDeolojiler

Sosyal Sınıf
Sosyal sınıf, yaygın olarak benzer sosyal ve ekonomik durumda olan insan gruplarını ifade eder. 
Sosyalistler, sosyal sınıfı önemli sosyal tabakaların en derini ve siyasî açıdan en önemlisi olarak 
görürler. Bununla birlikte sosyalist sınıf politikası, iki şekilde ifade edilmiştir. İlk olarak sosyal sınıf 
analitik bir araçtır. Sosyalistler; en azından ilk sosyalist toplumlarda insanoğlunun, genel ekono­
mik pozisyon ve çıkarlarını paylaştığı diğer insanlarla birlikte düşünme ve hareket etme eğiliminde 
olduğuna inanırlar. Diğer bir deyişle, bireylerden ziyade sosyal sınıflar tarihte ana karakterdirler ve 
bu yüzden sosyal ve siyasal değişimleri anlamada anahtar rol üstlenirler. Örneğin kapitalist siste­
min haksızlık ve adâletsizlikleri en iyi olarak, ayrıcalıklı ve varlıklı sınıfların alt tabakaları ezme ve 
baskı kurma eğilimi ile açıklanır. İkinci olarak, sosyalist sınıf politikaları özellikle işçi sınıfı üzerine 
odaklanmakta ve siyasî mücadele ve özgürlük ile ilgilenmektedir. Sosyalizm genellikle işçi sınıfının 
çıkarlarının dışa vurumu olarak ve sosyalizmi gerçekleştirecek bir vasıta olarak görülür. Yine de, 
sosyalist toplumlar toplumun kalıcı ve zorunlu bir özelliği olarak görülmezler: sosyalist toplumlar 
ya sınıfsız olarak ya da sınıf adâletsizliklerinin büyük ölçüde azaltılmış olduğu bir toplum olarak 
görülür. İşçi sınıfı kapitalist sömürüden kendini kurtardığında, sınıf kimliğinden de kurtulur ve bu 
süreçte insanoğlu tamamen gelişir.
Yine de sosyalistler sosyal sınıfın doğası ve önemi üzerinde bölünmüşlerdir. Marksist gelenek­
te sınıf, üretim araçları ile bireylerin ilişkisi olarak tanımlanan ekonomik güçle bağlantılandırılmış-

---

tır. Bu açıdan sınıf ayrımları işgücü ve sermaye arasında, yani üretici sermayenin sahipleri (burju­
vazi) ve emeğin satımından geçimini sağlayanlar (proletarya) arasında bölünürler. Bu Marksist iki 
sınıf modeli, burjuvazi ve proletarya arasındaki uzlaştırılamaz çatışma ve proleter bir devrim ara­
cılığıyla kaçınılmaz olarak kapitalizmin yıkılmasına sebep olması ile karakterize edilmiştir. Marx 
(bkz. s. 135) ve Engels 
Das Kommunistische Manifest’
in 
(Komünist Manifesto)
sonuna, “Tüm dün­
ya işçileri birleşin! Zincirlerinizden başka kaybedecek neyiniz var!” ibaresini koymuşlardır. Diğer 
taraftan sosyalistler sosyal sınıfı, beyaz yakalı veya kol gücü ile çalışmayanlar (orta sınıf) ve mavi 
yakalı veya kol gücü ile çalışanlar (işçi sınıfı) arasındaki gelir ve statü farklılarına göre tanımlama 
eğilimindedirler. Bu açıdan sosyalizmin gelişimi, ekonomik ve sosyal müdahalenin beraberinde 
getirdiği işçi sınıfı ve orta sınıf arasındaki bölünmelerin daraltılmasıyla ilgilidir. Bu yüzden sosyal 
demokratlar, sosyal kutuplaşmadan ve sınıf mücadelesinden ziyade sosyal iyileşme ve sınıf uyumu­
nun yararına inanmaktadırlar.
Bununla birlikte sosyalizm ve sınıf politikaları arasındaki bağ, 19. Yüzyıl’ın ortalarından beri 
zayıflamıştır. Bu, ekseriyetle sınıf dayanışması düzeyinin, özellikle geleneksel işçi sınıfının veya 
kent proletaryasının azalmasının bir sonucudur. Sosyalizm ve işçi sınıfı arasındaki geleneksel bağ 
André Gorz’un 
Farewell to the Working Class (îşçi Sınıfına Veda,
1982) adlı eseri gibi çalışmalarda 
resmen terkedilmiştir. Sınıf politikasındaki zayıflama, endüstrisizleşmenin, yani kömür, çelik, gemi 
yapımı gibi geleneksel emek-yoğun endüstri şeklinde dışa vuran ekonominin imalat tabanının da­
ralmasının bir sonucudur. Toptan üretim ve toptan tüketim üzerine temellendirilen Fordist sistem, 
çoğullaştırılmış sınıf oluşumlarıyla karakterize edilmiş Post-Fordist sisteme yerini bırakmıştır. İşçi 
sınıfı temelli sosyalist partiler üzerindeki Post-Fordizmin etkisi hatırı sayılır derecededir. Onlar 
sadece, orta-sınıf seçmenlerini cezbetmek için geleneksel sosyalist politikaları terk etme baskısı 
altında olmamışlar; ayrıca, radikalliklerini artan biçimde sınıf özgürleşmesinden daha çok cinsiyet 
eşitliği, ekolojik uyum, hayvan hakları, barış ve uluslararası gelişmeyle ilgili olarak tanımlamışlardır.