Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining


bilan butunlay bog‘liq emas. Shu bois harakat nomlariga o‘xshaydi



Yüklə 10,44 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə102/333
tarix03.09.2023
ölçüsü10,44 Mb.
#141311
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   333
Turk tilining nazariy grammatikasi. Xudayberganova Z, Hamidov X

bilan butunlay bog‘liq emas. Shu bois harakat nomlariga o‘xshaydi,
sifatdoshlardan esa farq qiladi. Ravishdoshlar fe’lning vazifadosh
shakli bo‘lgani uchun harakat nomi va sifatdoshlar kabi bo‘lishsiz va
passiv ko‘rinishlarga ega bo‘ladi: bilmeyerek копщтак, bozuldukga
yaptirmak, bakilmayah kdtiileymek. gelince aramak kabi.
Ravishdoshlarning sifatdoshlar kabi egalik qo'shimchalari olgan
(geldigimizde; yazmayacagundan) va olmagan (oturah; duracakken)
shakllari ham mavjud. Shuningdek, ravishdoshlar harakat nomi va
sifatdoshlar kabi otlasha olmavdi (dtiirii; giderek;- oldukga).
Turk tilshunosligida ravishdoshlar ma’nolariga ko‘ra bir
nechta kichik guruhga ajratiladi. Bular: bog‘lovchi (-ip qo‘shimchali)
ravishdoshlar (ulama zarf-fiilleri); hoi ravishdoshlari (hal zarf-fiilleri);
zidlov (-meden, -cegine, -mektense, -cegi yerde) ravishdoshlari
(karfttlama zarf-fiilleri); zamon ravishdoshlari (zaman zarf-fiilleri);
sabab ravishdoshlari (sebep zarf-fiilleri); qiyoslovchi ravishdoshlar
(karyilaytirma zarf-fiilleri).
Ravishdoshlar yasalishiga ko‘ra ham turlicha. Ularning maxsus
qo‘shimchalar olib va fe’lning boshqa vazifadosh shakllari (harakat
nomi va sifatdoshlar)dan kelishik qo‘shimchalari vositasida yasalgan
shakllari yoki yordamchi so‘zlar bilan birikma shaklida bo‘lgan turlari
bor.
Bog‘Iovchi ravishdoshlar (ulama zarffiilleri) -ip (-ip, -up, -Up;
-yip, -yip, -yup, -yiip) qo'shimchasi olib yasaladi: bakip, bilip, bulup,
goriip; kahp, sevip, olup, diiyiip; baylayip, okuyup, soyleyip kabi. Ular
ikki ish-harakatning ketma-ket (kamdan-kam hollarda bir vaqtda)

Yüklə 10,44 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   333




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin