Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining


eskirib qolgan turidir. Bu qo‘shimcha ham hozirda shevalarda



Yüklə 10,44 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə109/333
tarix03.09.2023
ölçüsü10,44 Mb.
#141311
1   ...   105   106   107   108   109   110   111   112   ...   333
Turk tilining nazariy grammatikasi. Xudayberganova Z, Hamidov X

eskirib qolgan turidir. Bu qo‘shimcha ham hozirda shevalarda
saqlangan: al-icak, gel-icek, bilme-y-icek.
-i§in 
(-if
in, 
-tifitn, -щ ип)
qo'shimchasi Onado‘lu snevalarida
-
ince
qo'shimchasining o ‘rnida qo'llanadi: gel-ifin, bafla-y-ifin.
04gan zamon qo‘shimchasining so^roq shakli bilan hozirgi
kelasi zamon qo‘shimchasining bo'lishli va bo‘lishsiz shakllari birikib,
ketma-ketlik ma’nosidagi ravishdoshlarni yuzaga keltiradi: Daytm da-
nldi mi selann keser (Tog‘am xafa bo 'ldi-mi, salom bermay qo ‘yadi).
Gelir gelmez beni arasin (Kelar-kelmas menga qo’ng'iroq qilsin).
129


-dikge qo‘shimchasi ham eng ko'p qoilanadigan payt
ravishdoshlari yasaydi: Ankara ’ya geldikge bize ugra (Anqaraga har
kelganingda biznikiga kir). СдгщШкде daha iyi anla§acaksmiz (Bir-
biringizni ко ‘rgan sariyanadayaxshi til topishasiz). Insan kazandikqa
hirsi artiyor (Inson ko'p pul topgan sari hirsi ortadi). Bu kafayi
degi^tirmedikqe i$in diizelmez (Bu miyani о ‘zgartirmagunincha ishing
yo ’liga tushmaydi) kabi.
-dikge ravishdoshining -digi (-digi, -dugii, -dugu, -tigi, -tigi,
-tiigii, -tugu) muddetge shakli ham mavjud: Onu aradigimiz muddetqe
0 da bizi aradi (Biz unga qancha qo'ng'iroq qilsak, и ham bizga
qo ’ng'iroq qilib turdi). Bu kotii ali§kanhgi birakmadigi muddetge ona
donmem (Bu yomon odatini tashlamagunicha qaytib bormayman).
Ravishdoshlar gapda har doim ravish holi (zarf tiimleci)
vazifasini bajaradi va o ‘ziga aloqador gap boiaklari bilan birga so’z

Yüklə 10,44 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   105   106   107   108   109   110   111   112   ...   333




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin