urdi). Yikanacak misin?
=
Kendini yikayacak mism? (Yuvinasanmi?=
O'zingizni yuvasizmi?)
kabi. Bu turdagi o ‘zlik nisbat fe ’llari
nutqda
faol qo'llanadi va o ‘tim li b o ‘ladi. Ikkinchi holatda fe’lning ta ’siri
otga qaytgan b o iis h bilan birgalikda gapning boshqa bir vositasiz
toMdiruvchisi bo‘ladi:
Sibel bir elbise dikinmif.
=
Sibel kendisine bir
elbise dikmif (Sibel о ‘ziga bir ко ‘lak tikibdi). Bavulu yiiklendim. =
Bavulu kendime yukledim (Katta sumkani ustimga yukladim)
kabi.
Bular o ‘tim li fe ’llar hisoblanadi.
Turk tilida fe’lning o ‘zlik nisbati va o ‘zlik
olmoshlari orasida
ifoda o ‘xshashligi (tenglik) mavjud:
Evde kapcmmayiniz.= Kendinizi
eve kapamaymiz (Uyda bekinib olmang). (,'ok. feyler yapinmifsin. =
Kendine д о к feyleryapm ifsin ( 0 ‘zin uchun ко ‘p narsa qilibsan)
kabi.
Turk tilida fe’lning o ‘zlik nisbati shakllari lug‘atlardan keng
o ‘rinolgan :
kaqmmak gorunm ekkabl
B irg alik n isb a ti
(karfilik.li gortinuf, if ref fekil)
fe ’l o ‘zak yoki
negiziga -/y q o ‘shimchasi qo‘shilishi orqali yasaladi.
B unda ikki
shaxs yoki predm et birgalikda ish-harakatni amalga oshiradi. Shuning
uchun ham bu
shakl
iftef fekil
("ishdosh" shakl) deyiladi:
Ali ile Veli
gortiftiiler (Ali bilan Vali ko'rishdilar). О giin iki aile tanifacakti
(O ‘sha kuni ikki oila tanishishi kerak edi). Seninle davit fmiif (Sen bilan
do ’pposlashibdi)
kabi. Bu yerda fe ’lning ta ’siri to ‘g ‘ridan-to‘g ‘ri yoki
vositali ravishda har ikki shaxsga qaytgan. Birinchi holatda ikki shaxs
ham bir-biriga ob ’ekt b o ‘ lib xizm at qiladi:
Dostları ilə paylaş: 
