Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining



Yüklə 10,44 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə65/333
tarix03.09.2023
ölçüsü10,44 Mb.
#141311
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   333
Turk tilining nazariy grammatikasi. Xudayberganova Z, Hamidov X

О S iv a s’a
(biri tom onidan) 
gonderilecek. Arabamn cami
(biri tom onidan) 
kirilmig
kabi.
M antiqiy egasi n o m a iu m b o ig a n bir Olmosh b o ig a n gapni 
ham passiv ko'rinishdagi (majhul) f e ila r yordam ida yasash mumkin: 
Oradan eve gidilir (U yerdan uyga ketiladi). Bir haber gonderilir (Bir
xabar yuboriladi)
kabi.
Unli yoki 
-I-
tovushi bilan tugagan negizlar passiv k o ‘rinishda 
-in
qo'shim chasi oladi 
(bil-in-mek, ba§la-n-mak).
Shu bois b a ’zi 
passiv va m ajhul nisbat ko'rinishlari adash bo'lishi mumkin: 
sil-in-
mek
(birov tom onidan o'chirilm oq) va 
sil-in-mek
(artilmoq, o'zini 
o 'z i (ro'yxatdan) o'chirm oq); 
koru-n-mak
(biri tom onidan m uhofaza 
qilinmoq, qo'riqlanm oq); 
koru-n-mak
(o 'zin i o 'z i m uhofaza qilmoq). 
Bir b o 'g 'in d an iborat b a’zi f e i o'zak lari passiv ,k o'rin ishda ustma- 
ust 
-in 
va 
-il 
qo'shim chalarini olishi mumkin: 
de-n-il-mek
(deyilmoq), 
ko-n-ul-mak
(qo'yilm oq), 
ye-n-il-m ek
(yeyilmoq), 
ye-n-il-mek
(yengilmoq) kabi.
0 ‘z lik n isb a ti 
(ddnu§lu gorunii§).
F e in in g m ajhul nisbat shakli 
f e i o 'z a k yoki negiziga 
-in
qo'shim chasi qo'shilishi orqali yasaladi va 
shu tarzda f e in in g ta ’siri otga qaytgan bo 'lad i: 
Ay$e yikandi, tarandi,
giyindi (Oysha yuvindi, tarandi, kiyindi). Grip ten korunmalisin
(Gripdan himoyalanishing lozim)
kabi.
Bunda fe in in g ta ’siri otga to 'g 'rid a n -to 'g 'ri yoki vositali 
ravishda qaytadi. Birinchi holatda ot gapning vositasiz to id iru v ch isi 
b o ia d i: 

Yüklə 10,44 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   333




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin