2. Mutaassiblikning islom dini va jamiyatga yetkazgan zarar-
lari, islom dinida uning qoralanishi.
Islom dini tarixiga nazar
tashlasak aynan mutaassiblik va aqidaparastlik kabi illatlar oqi
batida ko‘plab xunrezlik va notinchliklar kelib chiqqanini guvohi
bo‘lamiz. Islom olamida tarixda va hozirda diniy mutaassiblik,
dinda g‘ulu (chuqur) ketish oqibatida hatto mo‘minmusulmon
kishini kofir (imonsiz), murtad (dindan qaytgan) deb atalish hol
lari ham uchraydi.
Bunga misol qilib alHa
ruriya firqasini keltirish
mumkin, ularning asl da’vo
si, Ali ibn Abu Tolibga kufr
bilan guvohlik beradilar. Un
dan voz kechib insonlarni
ham undan voz kechishga
hamda Ali ibn Abu Tolib
ni kofirga chiqarishga da’vat
qiladilar. Dinda chuqur ke
tib, haddidan oshish nati
jasida musulmonlar ichi
da ko‘plab adashgan firqalar
vujudga kelgan, bunga misol
qilib rofiziylar firqasini kelti
rish mumkin, chunki ular Ali ibn Abu Tolibni sevishda haddan
oshdilar, hatto uni Payg‘ambar (s.a.v.), muhojir va ansoriylardan
ham ustun qo‘ydilar. Rofiziylar aynan mana shu e’tiqod, ya’ni
dinda chuqur ketish sababli to‘g‘ri yo‘ldan adashdilar.
Bu ikki bid’at amal sababli Islom tarixi o‘tmishida sodir
bo‘lgan bu fojialar hozir ham davom etmoqda. O‘tmishda xorijiy
lar, mu’taziliylar, marisiylar, rofiziylar, qadariylar, jahmiylar din
dushmanlari Islomga yetkazolmagan zararni keltirishgan bo‘lsa,
hozirgi vaqtda alqoida, xamas, musulmon birodarlari, hizbut
tahrir, hizbulloh, adolat, vahhobiylar, tablig‘chilar, akromiylar,
nurchilar va yana dinni targ‘ib qilish niqobi ostidagi bir qancha
O‘tmishda xorijiylar, mu’ta
ziliylar, marisiylar, rofiziylar, qa
dariylar, jahmiylar din dush
manlari Islomga yetkazolmagan
zararni keltirishgan bo‘lsa, hozir
gi vaqtda alqoida, xamas, musul
mon birodarlari, hizbuttahrir,
hizbulloh, adolat, vahhobiylar,
tablig‘chilar, akromiylar, nurchi
lar va yana dinni targ‘ib qilish
niqobi ostidagi bir qancha firqalar
mavjudki, ularning paydo bo‘lishi
ni bosh omili diniy mutaassiblik va
g‘uludir.
282
firqalar mavjudki, ularning paydo bo‘lishini bosh omili diniy mu
taassiblik va g‘uludir. Ularning asl maqsadlari qonuniy hukumat
ni ag‘darib, o‘rniga totalitar tuzumni vujudga keltirish, terroristik
amaliyotlar orqali odamlarni dahshat va qo‘rquvda ushlab turish
ekanligi hozirgi zamon ziyolisi uchun sir emas.
Bu oqimlar o‘z maqsadlarini amalga oshirishdagi uslublaridan
biri terror harakatidir. Terror – zo‘ravonlikka olib boruvchi yo‘l
bo‘lib, o‘tgan asr boshlarida turli ekstremistik kayfiyatdagi oqim
larga xoslangan iboradir. Bu so‘z o‘tgan asr oxirlaridan boshlab
din niqobi ostida faoliyat yuritayotgan noislomiy siyosiy oqimlar
ga ham qo‘llanila boshladi. Natijada, biz yashayotgan asri mizga
kelib «g‘arb islomshunos olimlar»i tomonidan Islom terrori, Is
lom fundamentalizmi, Islom ekstremizmi kabi atamalar paydo
bo‘ldi. Albatta, bularning har biri mutaassiblik, aqidaparastlik va
dindagi g‘uluning yoqimsiz va zaharli mevasidir.
Aslida Qur’oni karim va Payg‘ambarimiz (s.a.v.) hadislari
da aqidaparast mutaassiblar qattiq qoralangan bo‘lib, unday
kishilarni «xavorij», ya’ni isyonkorlar, dindan kamon o‘qi kamon
dan otilgani kabi juda tez otilib chiqadigan kishilar, deb sifatlan
gan. Rasululloh (s.a.v.) bunday illatdan musulmon ummatini o‘z
vaqtida ogoh etganlar.
Abu Hurayra (r.a.) Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan rivoyat qiladi:
Payg‘ambar (s.a.v.) aytdilar: «Qiyomat kuni olti toifa kishi ol
ti narsa bilan hisob qilinmasdan oldin do‘zaxga kiradi». So‘rash
di: «Yo Rasululloh, ular kimlardir?» Aytdilar: «Mendan keyingi
amirlar jabrzulm tufayli; ahrobiylar mutaassiblik tufayli; bosh
liqlar kibrhavo tufayli; savdogarlar xiyonat tufayli; boylar johillik
tufayli; ahli ilmlar esa hasad tufayli do‘zaxga kiradilar».
Islom ulamolari mazkur hadisdagi «ahrobiylar» iborasini
sha riat ilmidan bexabar, savodsiz kishilar deb tafsir qilganlar.
Demak, Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bashorat berganlaridek, shariat
ilmidan bexabar kishilarning din nomidan ish yuritishi inson
va jamiyat uchun ko‘plab ko‘ngilsizliklarni, fitnalarni kelti rib
chiqaradi. Alloh taolo fitna haqida o‘zining kalomi sharifi
283
da «(Odamlarni) aldab, fitnaga solish o‘ldirishdan (ham) yo
monroqdir», – deb o‘z bandalarini fitnadan ehtiyot bo‘lishga
buyuradi.
«Xavorij – Xorijiylar» bunga yaqqol misol bo‘la oladi. Shu
ningdek dinni qattiq ushlash, o‘tmish sahobalar va salaf peshvo
lardan faqat bittasiga haddan ziyod muhabbat bog‘lab, qolganla
rini inkor qilish oqibatida ham musulmonlar orasida turli nizolar
kelib chiqishiga hamda har xil aqidaviy, siyosiy firqalarning pay
do bo‘lishiga omil yaratdi. Bunga o‘tmishdagi shia oqimidagi
«Alaviylar» firqasini misol qilib keltirish mumkin. Ular o‘zla rini
Ali (r.a.)ning izdoshlari deb atab, unga bo‘lgan muhabbatlari
ning kuchliligidan, hatto islom shariatiga va aqidasiga zid bo‘lgan
da’volarni ko‘tarib chiqdilar va musulmonlar o‘rtasida aqidaviy
ixtiloflarni yuzaga keltirdilar.
Alloh taolo «Niso» surasining 59oyatida qat’iy qilib: «Ey
mo‘minlar, Allohga itoat qilingiz, va payg‘ambarga hamda o‘zla
ringizdan bo‘lgan (ya’ni musulmon) hokimlarga bo‘yinsuningiz!
Bordiyu biron narsa haqida talashib qolsangiz — agar haqiqa
tan Allohga va oxirat kuniga ishonsangiz — u narsani Allohga
va payg‘ambariga qaytaringiz! Mana shu yaxshiroq va chiroyli
roq yechimdir».
«Niso» surasining mazkur oyatida Alloh taolo bandala
rini
O‘ziga va Rasuliga hamda o‘z oralaridan chiqqan musul
mon
boshliqlarga itoat etishni buyurib, biror muammoli masalaga duch
kelinganda uning yechimini «Alloh va payg‘ambariga» havola
etishni, ya’ni bunday holda Qur’on va hadisga murojaat qilishni
buyurmoqda. Darhaqiqat, ixtilof vaqtidagi masalaning eng to‘g‘ri
yechimi, qanday yo‘l bilan bo‘lsa ham firqalarga ajralishning ol
dini olishdir. Buning uchun esa musulmon kishi Qur’oni karim
da buyurilganidek, Alloh taoloning kitobi va rasulining sunnatiga
so‘zsiz ergashib, Alloh va Rasuliga hamda o‘zlaridan bo‘lgan rah
barlarga itoat etishi shart. Musulmon kishi ko‘rko‘rona taqlid qil
masdan, balki Alloh taoloning kalomi va payg‘ambarining hadis
lariga ergashmog‘i, agar o‘ziga lozim bo‘lgan aqidaviy va sharhiy
284
masalalarni bilishga o‘zining ilmi yetarli bo‘lmasa, unda o‘zi
ning sharhiy va aqidaviy masalalarini ishonchli, taqvodor, olim
kishilardan so‘rab bilmog‘i hamda uni amalga tatbiq etishda fitna
keltirib chiqarishdan ehtiyot bo‘lmog‘i kerak.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) dinda qanday yo‘l tutish lozimligi ha
qida shunday ko‘rsatma beradilar:
«Din yengildir, hech kim uni qiyin
lashtirib yubormasin, mabodo qi
yinlashtirib yuborsa, din uni yengib
qo‘yadi...», ya’ni, farz qilingan ibo
datlardan tashqari ibodatlarni va so
lih amallarni haddan ziyod o‘z zim
masiga yuklab olishi natijasida ularni bajara olmay hammasini
tark etishga sabab bo‘ladi.
Oisha (r.a.)dan rivoyat qilingan quyidagi hadisda Rasululloh
(s.a.v.) ibodatlarni bajarishda Alloh taoloning fazlidan umid
qilgan holda mo‘tadil bo‘lishni buyuradilar: «Toatibodatlarin
gizni to‘g‘ri, mo‘tadil ado etinglar, bilinglarki, birortangizni
qilgan toatibodatingiz jannatga kiritmaydi. Alloh taolo xush
laydigan toatibodat, qisqa bo‘lsada, uzluksiz ado etiladigan
ibodatdir!»
Ibn Abbos (r.a.) va Oisha (r.a.)dan rivoyat qilinadi: Payg‘amba
rimiz Muhammad (s.a.v.): «Albatta, Islom kuchga to‘lib, kenga
yib boraveradi, so‘ng bir muddat bo‘shashib kuchsizlanadi. Kim
ga dindagi mana shu bo‘shashishlik dinda chuqur ketish va bid’at
tomonga (burilishga sabab) bo‘lsa, ular do‘zax ahlidan hisoblana
di», – dedilar.
Hozirgi tezkor axborot asrida bu illatlarning ba’zi bir man
faatdor doiralar tomonidan qo‘llabquvvatlanishi, o‘z manfaatlari
uchun dindan ustamonlik bilan foydalanishga urinishlari tash
vishlanarli holdir. Xalqimizning tinchligiga rahna solib, musaf
fo osmonimizni notinch qilishga, yoki yoshlarimiz ongiga din va
madaniyat niqobi ostida bizga yot bo‘lgan turli g‘oyalarni tiqishti
rishga urinayotganlar ham oz emas. Bunday holga beparvo, be
«Din yengildir, hech
kim uni qiyinlashti
rib yubormasin, mabo
do qiyinlashtirib yuborsa,
din uni yengib qo‘yadi...»
Hadis
285
farq qarab turish gunohi azimdir. Shubhasiz bu biz fuqarolardan
doimiy sergaklik, hushyorlikni talab qiladi. Hurmatli Birinchi
Prezidentimiz aytganlaridek: «Xushyorlik, ogoh bo‘lib yashash –
bir kunlik yoki bir oylik mavsumiy masala emas, balki kundalik
ish, kundalik amaliy harakat bo‘lishi lozim».
Dostları ilə paylaş: |