Toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali s. A. Abdurahmonov

 
79-rasm. Ikki tomondan presslovchi briketlanish sxemasi 
I–VI sikldagi ketma-ketlik: 
1-tepadan shtamp; 2-pastdan shtamp; 3-manba.

---

229 
Briketlar: 
1) mustahkam bo‘lishi kerak – mustahkamlik darajasi yuqori 
haroratda ham (500–800
o
C da ham) o‘z mustahkamligini saqlay bilishi 
kerak; 
2) suv, tashqari havo va qizdirilgan bug‘ ta’siriga chidamli bo‘lishi 
kerak;
3) yetarli darajada g‘ovakli bo‘lishi kerak. 
Turli materiallarda g‘ovaklik turlicha bo‘ladi, g‘ovaklik darajasi
5–15%gacha bo‘lishi kerak. 
Briketlash mayda zarrachalarni zichlash jarayoni bo‘lib, u bir qator 
texnologik jarayonlardan iborat va o‘z navbatida bir necha sinflarga 
bo‘linadi. 
Buni quyidagi sxemada ko‘rsish mumkin (81-rasm). 
80-rasm. Briketlash sxemasi. 
 
Ruda va birikmalarni briketlashda ikkita usul qo‘llanilib, bularga 
qovushtiruvchilar qo‘shmasdan va qovushtiruvchilar qo‘shib briketlash 
kiradi. Bu ikkala usul ham bitta hisoblanib, ya’ni shixtaga mayinlik 
xususiyatini berish va o‘z navbatida berilgan shaklni saqlashdir. 
Shaklning saqlanib qolishi ma’lum muddatli bo‘lib, shixta tarkibidagi 
zarralarning bir-biri bilan mexanik jipslashishiga bog‘liqdir. Shixtaning 
plastik xususiyatini tuproq, CaO va noruda elementlar belgilab beradi. 
Briketlashning asosida nam shixta komponentlarining, ma’lum shaklda 
BRIKETLASH 
Qov
ushtir
uvchi 
qo’shmasdan 
Qovushtiruvch
i qo’shib 
Keyinchali
k 
siqmasdan
Presslash 
orqali 
Organik
qovushtiruv
chilar 
Noorganik 
qovushtiruvch
i 

---

230 
ma’lum kuch ostida kuch berish natijasida zarralarning mexanik 
birikishi yotadi. Hosil bo‘lgan briketlarning mustahkamlik darajasi 
quritilganda 98,7–147,1 n/sm, kuydirilgandan keyingisi 147,4 n/sm. 
Odatda, briketlashning kuydirish harorati turlicha bo‘ladi. Bunga sabab, 
briketlanadigan material va uning xususiyatidir. Masalan: gematit va 
magnetit Fe rudalari uchun kuydirish jarayonining vaqti 40–60 min 
bo‘lib, buning natijasida ruda tarkibidagi 98% oltingugurtdan tozalanadi.