N. M. Kayumova

new understandings by the child on the foundation of existing
understandings. Learning will be m ost effective when the child's
preconceptions are engaged. Curricula can be evaluated on the
exten t to which they d raw out and build on children's existing
ideas.
Bolalar g'oyalari va konsepsiyalarini o'z olami, o'z tasav v u ri
ichida 
tushunib 
juda 
e rta
yoshda 
rivojlantirib 
olishadi.
O'quv jarayoni quruq yangilik yaratish em as, aksincha bor
fundamentni rivojlantirish talqinidir. Agar k attalar yordam ida
o'quv m ashqlari o'tkazilsa. o'qitish ancha sam arali bo'Iadi va
156

---

biografik jihatlarini bola nim aga qiziqishi bor ekanligini aniqlash
uchun ular o'z tasavu rid a chizgan rasm lar yoki qurgan n arsalar
yordam ida bilib olish mumkin.
w w w .Preschool. Com (Eaely childhool] 2 0 1 4
Maktabgacha yoshdagi bolalarni aqliy tarbiyalash bolani 
faol fikrlash faoliyatini rivojlantirishga kattalarning ma'lum 
maqsad bilan ta'sir etishidir. U bolalarga tevarak-atrofdagi olam 
haqida bilimlar berishni, ularni sistemalashtirishni, bolalar­
da bilishga qiziqish uyg'otishni, aqliy malaka ko'nikmalarini 
tarkib toptirishni, bilish qobiliyatlarini rivojlantirishni o'z ichi- 
ga oladi.
Bolalarni 6-7 yoshdan boshlab maktabda o'qishga o'tishi 
munosabati bilan ularning maktab ta’limiga tayyorlash uchun 
aqliy rivojlanish yetarli darajada bo'lishini ta'minlash tarbi­
yachilarning javobgarligini yanada oshiradi.
Aqliy kamolot - bu yoshning o'sib tajribaning boyib bori- 
shi munosabati bilan tarbiyaviy ishlar ta'sirida bolaning aqliy 
faoliyatida ro'y beradigan miqdor va sifat o'zgarishlarining 
majmuasidir. Maktabgacha yoshdagi bolalarda bilim tez 
sur’atlar bilan boyib boradi, nutq shakllanadi, bilish jarayon- 
lari takomillashadi. Xullas, bola eng oddiy aqliy faoliyat usul­
larini egallab boradi. Maktabgacha yoshdagi bolalarning aqliy 
rivojlanishini ta'minlash ularning kelajakdagi butun faoliyati 
uchun katta ahamiyatga ega. Bola ijtimoiy muhit ta'sirida aqliy 
tomondan rivojlanib boradi. Atrofdagi kishilar bilan muomala 
qilish jarayonida u tilni va u bilan tarkib topgan tushunchalar 
sistemasini o'zlashtiradi. Natijada maktabgacha ta'lim yoshda­
gi bola tilini shunchalik egallab oladiki, unda muomala vositasi 
sifatida erkin foydalanadigan bo'lib qoladi.
Aqliy rivojlanish fikrning tengligida voqealarni har xil 
bog'lanishlarida, munosabatlarda ko'ra bilish, umumiylashti- 
rish qobiliyatida namoyon bo'ladi.