bilan, nutqiy vaziyat bilan qo‘llash ko‘nikmasini rivojlantirish ravon
fikrlami hosil qilish, so‘zlardan erkin foydalanish va ularni mazmu-
niga qarab bog‘lashda til vositalarini erkin tanlash qobiliyatini shakl-
lantirishga yordam beradi.
Narsalarning so'zdagi ifodasi (nomi)ni bolalar ularni o‘rab turgan
borliq bilan tanishish jarayonida o‘zlashtirib oladilar. Biroq, maktab
gacha yoshdagi bolaning lug‘ati nafaqat miqdor jihatdan o‘sishga,
balki sifat jihatdan takomillashuviga (so‘zlar ma’nosini aniqlashti-
rish, sinonimlar, antonimlar, ko‘p ma’noli so‘zlami qo‘llashdagi se-
mantik aniqlik, ko‘chma ma’nolami tushunish) muhtojdir.
Agarda muayyan so‘zni qo‘llashni o‘rgatish uning mazmuni bilan
bog‘liq bo‘lib, so‘z ustida jshlash jarayonida assotsiatsiya asosidagi
bog‘liqliklar o‘matilsa, bolalar ushbu so‘zni tezroq o‘zlashtiradilar.
Maktabgacha yoshdagi bolalar lug‘atini rivojlantirishda so‘zlami
I
mavzuga oid guruhlarga birlashtirish tamoyili muhim hisoblanadi. Til
; birliklari o‘zaro bog‘langan va bir-biriga tobe bo‘ladi. Mavzuga oid
■
qatorlami tashkil qiluvchi so‘zlar umumiyligi negiz atrofida jpyla-
shadigan semantik maydon hisoblanadi. Chunonchi, ko‘p mt ’noli
i
so‘z bo‘lmish
igna
archasimon daraxt bargi ma’nosida quy dagi
semantik maydonga kiradi: daraxt - daraxt tanasi - novdalar - ya-
shil - momiq - o‘sadi - tushib ketadi. Aynan shu so‘z «tikuv ignasi»
ma’nosida boshqa semantik qatorga kiradi: tikmoq - tikib qo‘ymoq
- mato ustidan ip bilan tikmoq - ayollar ko‘ylagi - erkaklar ko‘ytagi -
naqsh - o‘tkir-o‘tmas va h.k.
Dostları ilə paylaş: