54
Bu holda neftda erigan gaz zahiralarini hisoblash formulasi quyidagi
ko‘rinishga ega bo‘ladi:
V
0
=Q
0
G
0
−Q
ol.
b
0
p
o
o
f−Q
ol.
(b
0
−b)p
o
o
f−Q
ch.o.
G
o
,
(1.33)
bunda V
0
standart sharoitlarda neftda erigan gazning olinadigan zahiralari,
m
3
; Q
0
standart sharoitlarda
neftning balans zahiralari, m
3
; Q
ol.
standart
sharoitlarda chiqarib olinadigan neft zahiralari, m
3
; Q
ch.o.
standart sharoitlarda
chiqarib olinmaydigan neft zahiralari, m
3
; b
0
- p
0
bosimda
uyumni ishlatishning
boshlanish sanasidagi qatlam neftining hajmiy koeffitsienti; b
p
o
qoldiq bosimida
uyumni ishlatishning yakuniy sanasidagi qatlam neftining hajmiy koeffitsienti; G
0
0,1 MPa bosimda trapda o‘lchangan
dastlabki gaz omili; G
k
p
o
qoldiq bosimda
neftda erigan qoldiq gazning miqdori, m
3
/m
3
; p
k
- qatlamdagi qoldiq bosim, MPa;
o
p
o
bosimdagi gazning siqiluvchanlik koeffitsientiga tuzatish;
f
temperaturaga
tuzatish [(1.23) ga qarang]. Hisoblashni soddalashtirish uchun odatda p
o
=1
MPa ga
teng deb qabul qilinadi.
Demak, qatlamda chiqarib olib bo‘lmaydigan neftda ajratib olib bo‘lmaydigan
erigan (qoldiq) gaz, shuningdek, neftning chiqarib olinishi va neftning kirishishi
hisobiga hosil bo‘lgan g‘ovaklar bo‘shlig‘idagi erkin gaz qoladi. So‘ngra qoldiq
bosim
qiymati p
o
ni va shu bosimda neftda qoldiq gazning eruvchanligini aniqlash
mumkin bo‘ladi.
Suv bosimli rejimdagi konlarda neftda erigan gazning chiqarib olinadigan
zahiralari faqat olinadigan neft zahiralari bo‘yicha aniqlanadi,
boshqa rejimdagi
konlarda esa neftning balans zahiralari (1.33) formulasi bo‘yicha hisoblanadi.
Boshqa rejimdagi (suv bosimsiz) neft uyumlari uchun neftda erigan gazning
balans zahiralarini V hisoblashda M.A. Jdanovning birmuncha o‘zgargan shakldagi
formulasidan foydalaniladi:
V=Q
ajr
p
o
+Q
ch.o.
[p
0
q]
Q
n
p
o
,
(1.34)
bunda
Q
ajr
chiqarib olinadigan neft zahiralari, t;
Q
ch.o
.
chiqarib
olinmaydigan (qoldiq) neft zahiralari, t;
Q
n
neftning chiqarib olinishi va zamindagi
neftning kirishishi hisobiga hosil bo‘lgan g‘ovak bo‘shlig‘ining hajmi, m
3
;
q
1 t
55
neftdagi qoldiq erigan gaz miqdori (1 MPa qoldiq qatlam bosimida), m
3
;
p
o
uyumni
ishlatishning yakuniy bosqichida shartli ravishda 1 MPa
ga teng deb qabul qilingan
qoldiq mutlaq qatlam bosimi.
Demak, zaminda gazning yo‘qoladigan miqdori (ya‘ni, chiqarib olinmaydigan
gaz) 1 MPa ga teng qoldiq qatlam bosimida chiqarib olib bo‘lmaydigan neftdagi
qoldiq gaz miqdori va neft zahiralarini chiqarib olinishi natijasida hosil bo‘lgan
g‘ovak bo‘shlig‘idagi erkin gazdan tashkil topgan.
Neftning (chiqarib olinadigan va chiqarib olinmaydigan) balans zahiralaridagi
gazning balans zahiralari qatlam neftidan olingan namunalardan o‘lchangan gaz
omillari bo‘yicha aniqlanadi.
Neftda erigan gaz zahiralarini hisoblashda (1.34) formulaga nisbatan (1.33)
formuladan foydalanish yaxshi natija beradi.
Dostları ilə paylaş: