24
Gazning isitilish harorati
t
, boshlang‗ich
bosimi
p
0
va o‗zgarmas hajmdagi
isitilgan gaz bosimi
p
t
ma‘lum bo‗lsa, bosimning termik
koeffitsientini hisoblash
mumkin.
Umumiy holda Sharl qonuni qu‘yidagicha ko‘rinishga ega:
P
P
T
T
1
2
1
2
(1.17)
Gaz qonunlari (Boyl-Mariott, Gey-Lyussak, SHarl) gazni berilgan massasi,
bosimi va hajmi orasidagi munosabatni aniqlaydi.
Gaz
holati tenglamasini
pV = RT
birinchi bo‗lib Peterburg muhandislar
institutida Klapeyron tomonidan aniqlangan.
Mendeleyev - Klayperon tenglamasi ideal gazlar uchun keltirib chiqarilgan
bo‘lib, umumiy ko‘rinishda quyidagicha yoziladi:
PV
RT
(1.18)
Bu yerda: R - gaz doimiysi;
- gaz massasi.
1873 yilda D.I. Mendeleev 1 mol gaz uchun gaz holati
tenglamasini keltirib
chiqardi, shundan barcha gazlar uchun universal gaz doimiysini aniqladi:
grad
mol
m
kgs
R
.
/
.
848
273
4
,
22
10333
(1.19)
Istalgan gaz uchun individual kattalikni keltirib chiqarish uchun universal gaz
doimiysini gazni molekulyar massasiga bo‗linadi. Masalan, metan uchun
53
16
848
R
bu erda 16 – metan molekulalar massasi.
Gaz doimiysi aralash gazlar uchun quyidagi formulalar orqali aniqlanadi:
...
848
3
3
2
2
1
1
M
x
M
x
M
x
R
(1.20)
25
bu erda
x
1
, x
2
, x
3
–
aralashmadagi alohida komponentlar konsentratsiyasi, birlik
ulushlarda;
M
1
, M
2
, M
3
– komponentlarning
molekulyar massasi;
R
– 1 mol gazni
harorat 1°S ga oshganda kengayishi. SHunga ko‗ra R kg gazni haroratni 1 °S ga
oshirgandagi kengayish ishi (kgs·m/kg·grad).
Dostları ilə paylaş: