Har xil oziq-ovqat mahsulotlari tarkibidagi oqsillar, lipidlar, karbonsuvlarning miqdori va kaloriya ko‗rsatkichi Oziq-ovqat mahsulotlari 100 g mahsulot tarkibida gr hisobida Kaloriya o‗rsatkichi (100 gda kkal hisobida) Oqsil Lipid Karbonsu v Go‗sht (o‗rtacha)
13,5
16,6
0,2
211
Cho‗chqa go‗shti
11,2
20,6
0,2
238
Qo‗y go‗shti
14,1
18,2
0,2
228
Ot go‗shti
21,2
1,3
0,9
102
Jigar (o‗rtacha)
19,6
3,6
3,3
127
Miya
8,5
8,1
-
110
Cho‗chqa
go‗shti
(dudlangan)
21,9
21,9
-
293
Cho‗chqa
yog‗i
(tutatilgan)
9,0
72,8
-
714
Kolbasa (o‗rtacha)
14,0
27,8
0,9
320
G‗oz go‗shti
12,4
35,5
0,2
382
Baliq (o‗rtacha)
10,0
0,2
-
43
Tuxumning sarig‗i
16,1
31,7
0,2
362
Yangi sog‗ilgan sut
3,4
3,0
4,8
62
Sariq yog‗
0,9
80,0
0,9
751
Pishloq (o‗rtacha)
29,3
20,1
2,5
317
Margarin
0,5
78,0
0,4
729
O‗simlik yog‗i
-
99,0
-
925
Javdar
9,7
1,7
67,1
331
Bug‗doy
11,7
1,8
65,2
332
Guruch
6,9
0,5
79,4
358
Yuqoridagilardan ko‗rinib turibdiki, barcha hayotiy jarayonlar ma‘lum
miqdorda energiya talab qiladi. Energiya qayerdan keladi? ‒ degan savol tug‗iladi.
Ma‘lumki, o‗simliklarda u quyosh energiyasidan fotosintez jarayonida hosil
bo‗ladi, hayvonlarda esa u o‗simlikni ovqat sifatida iste‘mol qilgandan keyin hosil
bo‗ladi. Demak, barcha o‗simliklarning va hayvonot olami oziq-ovqatining
energiyasi ‒ bu quyosh energiyasidir.
166
Energiyani asosiy tashuvchisi
vodorod bo‗lib, u elektronda mujassamlashgan
va bir energiya darajasidan ikkinchisiga o‗tganda atrof muhitga tarqaladi.
Shu sababli, ozuqa moddalaridan elektronni ajralishi va uni organizmda
kechadigan
kimyoviy
jarayonlarni
ta‘minlashda foydalanilishi energiya
almashinuvining mazmun mohiyatini tashkil qiladi. Organizmda kechadigan
metabolizmning xususiyati energiyani bosqichma-bosqich ajralaborishi va uning
ATF kabi yuqori energetik birikmalarda akkumulatsiyalanishidir.
Hayvon organizmida oziq-ovqat tarkibida mujasssamlashgan energiyani
ajralishi jarayonini shartli ravishda 3 bosqichga bo‗lish mumkin ( 21-rasm).
Oqsillar
Karbonsuvlar
Lipidlar
Aminokislotalar
Monosaxaridlar
Yog‗ kislotalar
Glitserin
Pirouzum kislota
Atsetil-KoA
CH
3
-CO-S-KoA
Biologik oksidlanish zanjiri
Oksidlanishli fosforlanish. ATF hosil bo‗lishi
21-rasm.
