Xulosa qilganda, faqat analiz yoki faqatgina sintez bilan kifoya-
lanib bo'lm aydi, am m o tafakkur faoliyatining u yoki bu turi yetakchi
o 'rin tutadi. O 'quvchi so'zn i analiz qilish bilan uni leksik m a’noga
ega bo'lgan bir butunlik sifatida anglaydi, bu — sintezdir; so 'z sintez
qilinganda uning tovush tarkibiga diqqat jalb etiladi, bu esa analizdir.
U m u m an, savod o'rgatish jaray o nid a analitik-sintetik ishlar tizim i
bolaning faol fikrlashini ta ’minlaydi. A nalitik-sintetik ishlar usuligina
o'q u v ch ilam in g bilish m ustaqilligini t a ’m inlaydi, „m uam m o li" vaziyat
yaratadi, bolalarda kuzatuvchanlikni, ziyraklikni o'stiradi.
T o v u sh -h arf tom on idan analiz va sintezni yengillashtiradigan
foydali vositalar sifatida kesma harflar, k e sm a .b o 'g 'in la r va h arf te
rish taxtasi, shuningdek, abak (harakat qiladigan lentali k o'rgazm a),
kadoskop, alifbo m ultim ediyasi va shu kabi texnik vositalardan ham
foydalaniladi; tovushlarning talaffuzi ustida ishlash uchun, shuningdek,
yozib olingan ifodali nutqni (asosan, badiiy asarni) takroriy eshittirish
uchun m agnitafon yoki lingofon kabineti xizmat qiladi.
Tovushlar artikulatsiyasi, diksiya ustida ishlash.
A naliz-sintez
ishlari tizim ida tovushning o 'z in i analiz va sintez qilish, tovushni
talaffuz qilish vaqtidagi nutq apparati organlarining holati va haraka
tini kuzatish (analiz) va h a rf bilan ifodalangan tovush va tovushlar
birikm asini talaffuz qilish m aqsadida n utq organlarini zaru r holatga
keltirish (sintez) m uhim o 'rin tutadi. M asalan,
u
tovushining analizida
til tanglayga to m o n baland ko'tariladi, tanglay bilan til orasida torgina
bo'shliq qoladi, lablar bir-biriga yaqinlashib yum aloqlashadi, ovoz
hosil bo'ladi;
r
tovushining sintezida o g 'iz ozroq ochiq, tish lar orasida
bo'shliq b o'lad i, lablar ozgina kengroq tortilgan, til ozroq orqaga
itarilgan va tanglay (tepa)ga to m o n b aland ko'tarilgan holatda; ovoz
eshitiladi, o 'tayo tgan havo kuchi bilan tilning uchi titraydi.
Sinfda barcha tovushlarning artikulatsiyasi (hosil bo'lishi)ni ko'rsatib
bo'lm aydi. M asalan, qorishiq p o rtlovchilar
Dostları ilə paylaş: