Fanidan tayyorlangan o`quv-uslubiy majmua «Vatan tarixi» kafedrasi professor-o`qituvchilaringing yig`ilishida muhokama qilingan va foydalanish uchun tavsiya etilgan

miloddan avvalgi X-V ming yilliklarga 
mansub Zarautsoy suratlari 
misolida ko‘ramiz. 
Yunon-Baqtriyada yunon va mahalliy baqtr madaniyatining 
aralashuvi natijasida ellin madaniyati vujudga kelgan. Haykaltaroshlik, 
rassomchilik, naqqoshlik kabi tasviriy san’at ham rivoj topgan. Yunon-
Baqtriyada hindlarning buddizm, zardushtiylik va yunonlarning ko‘p 
xudolik dinlari aralashib ketgan edi. 
Yunon-Baqtriya davlati 
130-140 yil 
yashadi. Lekin u yerda 
yashagan xalqlar yuksak madaniyat yaratib qo‘shni xalqlar madaniyatiga 
barakali ta’sir ko‘rsatgan. Bu madaniyatning rivojida O‘rta Osiyo, 
xususan, o‘zbek xalqi bobokalonlarining ham katta xizmati bor. 
Mamlakatning keyingi taraqqiyoti Kushon podshlogi bilan 
bog‘liq 
bo‘lgan. 
Tadqiqotchilarning 
fikricha, 
Yunon-Baqtriya 
davlatining chegaralari doimiy mustahkam bo‘lmasdan, harbiy-siyosiy 
vaziyatdan kelib chiqib o‘zgarib turgan. Mil. avv. III asrning oxirlarida 
O‘rta Osiyo janubidagi harbiy-siyosiy vaziyat haqida Polibiy ma’lumot 
beradi. Uning yozishicha, Salavkiylar tomonidan Baqtriyada qamal 
qilingan Yevtidem, ularning hukmdori Antiox III ga “chegarada 
ko‘chmanchi qabilalar turganligi va ular chegaradan o‘tadigan bo‘lsa har 
ikkala tomonning ham ahvoli og‘ir bo‘lishi mumkinligini” bildiradi. Bu 
ko‘chmanchilar mil. avv. III asrning oxirlarida Zarafshon daryosiga 
qadar deyarli butun Sug‘dni egallagan bo‘lib, bu hududlar Yunon-
Baqtriya davlatining vaqtinchalik shimoliy chegarasi edi. Shuningdek, 
g‘arbiy Hisor tog‘lari ham shimoliy chegaralar bo‘lgan bo‘lishi mumkin. 
Yunon-Baqtriya davlatining gullab-yashnagan davri mil. avv. III asrning 
ikkinchi yarmi va II asrning birinchi yarmiga to‘g‘ri keladi. Janubiy 
hududlardagi o‘sha davrga oid Jondavlattepa, Dalvarzin (pastki 
qatlamlar), Oyxonim, Qorabog‘tepa kabi yodgorliklardan hokim 
saroylari, ibodatxonalar, turar-joy, mehnat va jangovar qurollar, turli 
hunarmandchilik buyumlari hamda ko‘plab tanga pullarning topilishi bu 
hududlardagi ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayotdagi rivojlanish 
jarayonlaridan dalolat beradi. 
Yunon-Baqtriya Osiyodagi eng yirik davlatlaridan biri bo‘lgan. U 
ravnaq topgan vaqtda Turonning sharqiy, janubi-sharqiy viloyatlari, 
g‘arbiy Xitoy, Baqtriya va Hindistonning katta qismini egallagan edi. 
Podsholik yerlarining katta maydonlari tog‘lardan iborat. Hind, Oks, 
Gang, Braxmaputra va Jamna daryolarining bo‘ylari tekisliklardan iborat 

---

25 
bo‘lgan. Bu o‘lka hayvonot, o‘simliklar, yer osti va usti qazilma 
ashyolariga juda boy edi. O‘lkaning boy tabiiy sharoiti bu yerda 
qadimdan odamlarning yashashlari uchun imkon bergan. Bu o‘lkada ilk 
tosh asridan beri aholi yashab keladi. Podsholik katta maydonni 
egallagani uchun unda –