Fanidan tayyorlangan o`quv-uslubiy majmua «Vatan tarixi» kafedrasi professor-o`qituvchilaringing yig`ilishida muhokama qilingan va foydalanish uchun tavsiya etilgan
Yüklə 2,28 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
So‘g‘d davlati
. V-VII asrlarda bu mayda ilk feodal davlatlar, avval eftaliylar, so‘ngra Turk xoqonligaga bo‘ysundirilgan bo‘lsa-da, ammo eftaliylar ham, turklar ham ularning ichki hayotiga aralashmaydilar. Markaziy hokimiyatga boj to‘lab turish bilan ular o‘z mustaqilliklarini ma’lum darajada saqlab qoladilar. Bu davlatlarning hukmdorlari o‘z 41 atrofidagi mulkdor zodagon dehqonlar va ularning harbiy chokarlariga tayanardilar. Chunki ular o‘zaro bir-birlari bilan dushmanlik kayfiyatida bo‘lib, shu boisdan biri ikkinchisidan cho‘chigan holda yashar edilar. Ular orasida eng yirigi So‘g‘dning ilk feodal davlatlari konfederatsiyasi edi. Bu ittifoqqa Zarafshon va Qashqadaryo vodiylarida joylashgan Samarqand, Maymurg‘, Ishtixon, Kushoniya, Vardona, Buxoro, Kesh va Naxshob mulklari birlashgan edi. Bu mulklarning har biri o‘z hokimiga va harbiy chokarlariga ega edi. Ularning ko‘pchiligi Samarqand ixshidiga tobe bo‘lsa-da, ammo Buxoro, Kesh va Naxshoblar deyarli mustaqil edi. Hatto ular o‘z tanga pullarini zarb qilardilar. VII asr birinchi choragida Kesh viloyati kuchayib, qudratli davlatga aylanib boradi. VII asr o‘rtalarida Kesh hukmdori - ixshid Shishpir butun So‘g‘dda hukmronlikni qo‘lga kiritadi. U o‘z nomidan tangalar zarb ettiradi va Xitoy bilan diplomatik munosabatlarni o‘rnatadi. VI asr ikkinchi yarimida Keshda Axurpat hukmronlik qilgan vaqtda Kesh va Samarqand o‘rtasida kurashlar kuchayib ketadi va Samarqand hukmronlikni qaytarib oladi. Endilikda Kesh ixshidi Samarqand ixshidiga tobe bo‘lib qoladi va unga ixrid unvoni beriladi. Bu vaqtda Samarqand hokimi Varxuman bo‘lgan. So‘g‘diyonaning mahalliy hokimlari Choch va Xorazmning mustaqil hokimlari bilan birlashgan edilar. Yirik siyosiy birliklar ma’lum muddatlarda shaharlardan birida o‘z qurultoylarini o‘tkazib turganlar. Samarqand ixshidi saroyida ajdodlar ruhiga atab qurbonlik qilish uchun maxsus ibodatxona bino qilingan. Unda o‘tkaziladigan har yilgi diniy marosimlarda viloyat hukmdorlarining barchasi qatnashardi. Yozma va arxeologik manbalardan ma’lum bo‘lishicha, So‘g‘d hukmdorlari O‘rta Osiyo va chet el davlatlari bilan elchilik aloqalari olib borardilar. Masalan, Afrosiyobda ochilgan devoriy rasmlarda So‘g‘d hokimi Varxumaning Chag‘oniyon, Choch va Xitoydan kelgan elchilarni qabul qilish marosimi tasvirlanadi. So‘g‘diyona hududlari hozirgi Panjikentdan Karmanagacha bo‘lgan hududlardan iborat bo‘lgan. Bu vaqtda Buxoro mustaqil davlat sifatida ajralib chiqdi va Yüklə 2,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|