Fanidan tayyorlangan o`quv-uslubiy majmua «Vatan tarixi» kafedrasi professor-o`qituvchilaringing yig`ilishida muhokama qilingan va foydalanish uchun tavsiya etilgan



Yüklə 2,28 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə21/68
tarix30.09.2023
ölçüsü2,28 Mb.
#150773
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   68
6384aaa945f58 O\'zbek davlatchilik tarixi Yakubova.D QO\'LLANMA

buxorxudotlar
boshchiligida yashay boshladi. 
So‘g‘dda aholi juda gavjum yashardi. So‘g‘diylar hunarmandchilik
savdo-sotiq, dehqonchilik va bog‘dorchilik, ayniqsa, uzumchilikda 
nihoyatda omilkor edilar. Darg‘om, Naxripoy, Xarkon kabi yirik 
anhorlardan sug‘orilgan So‘g‘d yerlari juda hosildor edi. Sug‘orma 
dehqonchilik rivoj topgan bu diyorda g‘alladan tashqari, paxta va sholi 
ekilardi. Uning paxtasidan to‘qilgan surp va bo‘z matolaridan faqat 


42 
so‘g‘diylargina emas, balki butun dasht aholisi kiyinardi. So‘g‘dning 
sharbatli uzumlaridan musallas tayyorlangan, Samarqandning zarg‘aldoq 
shaftolisi Xitoy poytaxtida “Samarqandning oltin shaftolisi” nomi bilan 
dong‘i ketgan edi. Chorvachilikda mayda va yirik shoxli hayvonlar bilan 
bir qatorda ot, xachir, eshak va tuyalar boqilardi. Ayniqsa, So‘g‘dning 
hisori ko‘ylari va tulporlari juda mashhur edi. Buxoro, Kesh va 
Maymurg‘ yaylovlaridan uyur-uyur yilqilar muttasil Xitoyga haydab 
borilardi. 
Toxariston davlati
.
Toxariston hozirgi Surxondaryo viloyati, 
Janubiy Tojikiston va Shimoliy Afg‘oniston hududlarida joylashgan. Bu 
mustaqil davlat Xuttalon, Chag‘oniyon, Termiz, Badaxshon, Kabodiyon, 
Vaxsh, Shuman, Shug‘non, Vaxon kabi 27 ta tog‘li
va tog‘
oldi 
viloyatlarini birlashtirgan. Ular har birining o‘z hokimi va chokarlari 
bo‘lgan. Masalan, Chag‘oniyon viloyatining hokimi “chag‘onxudot”, 
Termizning hukmdori “termizshoh”, Xuttalonniki – “malik” yoki “sheri 
xuttalon» deb yuritilardi. Mahalliy hukmdorlarning eng kuchli va 
nufuzlisi Xuttalon, Shuman, Kabodiyon, Shug‘non va Vaxon 
viloyatlarining hokimlari bo‘lib, ular harbiy kuchlar zarur paytlarda 50 
mingtagacha chokar to‘play olardilar. Toxariston avval eftaliylar
so‘ngra Turk xoqonligi tomonidan bo‘ysundiriladi. Manbalarda ta’rif 
etilishicha, VII-VIII asrlarda Toxariston aholisining yarmi mahalliy, 
yarmi esa turklar bo‘lgan. Uning bir qismi toxar, ikkinchisi turk, 
uchinchisi esa mahalliy tilda so‘zlashgan. Podshoh, zodagonlar va 
fuqarolar budda diniga sig‘inganlar, qator ibodatxonalar va kohinlar 
bo‘lgan. 25 harfli yozuvi ko‘ndalangiga chapdan o‘ngga qarab bitilgan. 
Aholisi
ip va ipak matolardan kiyingan. Tog‘liklari po‘stin va jun 
chakmon kiyishgan. Erkaklar soch va soqollarini qirtishlab, ayollari esa 
uzun soch qo‘yib yurishgan. 
Toxariston noyob tabiiy boyliklarga serob edi. U yerda qadimdan 
konchilik taraqqiy topgan. Birgina Badaxshonning o‘zidan la’l, lojuvard, 
aqiq kabi qimmatbaho toshlar va oltin, temir va jez kovlab olingan. 
Serjilo toshlar va ma’danlar zargarlik, chilangarlik va temirchilikda 
ishlatilgan. Bu o‘lkada ayniqsa qurolsozlik yuksalgan edi. Chokarlar 
kamon, gurzi, cho‘qmor, xanjar va shamshir bilan qurollangan. Ularning 
qo‘lida ajoyib to‘qima balx sovutlari bo‘lardi. Toxaristonda shishasozlik 
ham ancha rivoj topgan edi. Rangdor shishalardan surmadonlar, marjon 
va munchoqlardan tashqari xilma-xil shisha buyumlar yasalgan. VIII asr 
boshlarida Toxaristondan Xitoyga olib chiqilgan qizil va zumrad rangli 
shishalar xitoyliklarni lol qoldirgan. 


43 
Toxaristonda, ayniqsa, to‘qimachilik yuksak darajada edi. Ip, jun 
va ipakdan rangli, guldor va yo‘l-yo‘l matolar to‘qilgan. Qimmatbaho 
ipak va jun matolardan, asosan, zodagon dehqonlaru hukmdorlar 
kiyinishgan. 
Xullas, Toxariston mustaqil ilk feodal davlatlar qatorida tursa ham, 
lekin hali bir oz bo‘lsa-da, markazlashmagan edi. Chunki uning har bir 
viloyati o‘zining vorisiy sulolasiga mansub hokimlari tomonidan 
boshqarilgan. Ular alohida-alohida mayda davlatchalarni eslatardi. Hatto 
ularning har biri o‘zga yurtlarga elchilar yuborardi. Shunday qilib, 
Toxariston ilk o‘rta asrlarda tashkil topgan mayda davlatchalar 
konfederatsiyasini tashkil etardi. 

Yüklə 2,28 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   68




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin