6.
O‘zbekiston faol tashqi siyosatining yangi bosqichi.
So‘nggi yillarda jamiyat hayotining barcha sohalarida olib borilayotgan tub
o‘zgarishlar jarayonida respublika tashqi siyosatida ham qator o‘zgarishlar amalga
oshirildi. O‘zbekistonning AQSh, Rossiya Federatsiyasi, Xitoy Xalq Respublikasi,
Hindiston, Yaponiya, Germaniya, Turkiya, Italiya, Buyuk Britaniya, Koreya
196
Respublikasi kabi rivojlangan mamlakatlar bilan aloqalari yanada kengayib, bu
davlatlar bilan o‘zaro manfaatli hamkorlik bir-birining ishiga aralashmaslik, xalqaro
huquq normalarida belgilangan qoidalarga va tamoyillariga asoslandi.
Xususan, 2018-yil davomida ham O‘zbekiston Respublikasi tashqi siyosati
samarali olib borildi. Xususan, 18 ta davlatlararo rasmiy tashriflar bo‘lib o‘tdi. Ushbu
davlatlar bilan 52 milliard dollarlik 1080ta loyiha bo‘yicha bitim imzolandi.
Chunki shu yili O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston
Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi tizimini tubdan takomillashtirish hamda tashqi
siyosiy va tashqi iqtisodiy faoliyatning ustuvor yo‘nalishlarini amalga oshirishda
uning mas’uliyatini kuchaytirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Farmoni qabul qilindi.
Bu esa tashqi siyosatni olib boruvchi idoralarning faolligini ta’minladi.
Ya’ni Farmonda tashqi siyosiy va tashqi iqtisodiy faoliyatning samarali amalga
oshirilishi bo‘yicha muhim vazifalar belgilab berildi. Bu omil mamlakatda keng
ko‘lamli islohotlarni va demokratik o‘zgarishlarni muvaffaqiyatli ro‘yobga
chiqarishda, xalqaro maydonda mamlakat nufuzini mustahkamlashda va aholi
farovonligining oshishida juda katta ahamiyat kasb etishi ta’kidlandi.
2018-
yilda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Xorijda istiqomat
qilayotgan vatandoshlar bilan hamkorlik sohasida O‘zbekiston Respublikasi davlat
siyosatini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Qarori bilan chet
ellarda istiqomat qilayotgan vatandoshlar bilan hamkorlik sohasida O‘zbekiston
Respublikasi davlat siyosati Konsepsiyasi hamda xorijda istiqomat qilayotgan
vatandoshlar bilan hamkorlikni rivojlantirish bo‘yicha birinchi navbatdagi chora-
tadbirlar Dasturi tasdiqlandi.
Hech bir mamlakat iqtisodiy hamkorliksiz rivojlana olmasligini hozirgi kun
voqeligi isbotlab turibdi. O‘zbekiston rahbariyatining bu vaziyatga chuqur
yondoshishi orqali tashqi iqtisodiy aloqalarda Respublikamiz iqtisodiyotiga xorijiy
sarmoyalarni jalb etishga katta ahamiyat berildi. Iqtisodiyotga xorijiy sarmoyalarni
jalb etishda O‘zbekiston quyidagi tamoyillarga amal qiladi:
-
Tashqi iqtisodiy faoliyatni erkinlashtirish;
-
O‘zbekiston iqtisodiyotiga xorijiy sarmoyadorlarni keng jalb qilishni
ta’minlaydigan huquqiy, ijtimoiy, iqtisodiy shart-sharoitlar yaratish, tashkilotlar va
muassasalar tuzish;
-
Ilg‘or
texnologiyaning
kirib
kelishiga,
xo‘jalik
tarkibining
zamonaviylashishiga ko‘maklashadigan xorijiy sarmoyalarga nisbatan “ochiq
eshiklar” siyosatini o‘tkazish;
-
Respublika mustaqilligini ta’minlaydigan o‘ta muhim sohalarni ishlab
chiqarish vositalar bilan ta’minlash hamda raqobatbardosh mahsulot ishlab
chiqarishga qaratish.
O‘zbekistonning tashqi iqtisodiy aloqalarni kengaytirishi va bu aloqalarni
erkinlashtirishida huquqiy jihatdan ta’minlovchi qonunlarning ahamiyati katta bo‘ldi.
“Tashqi iqtisodiy faoliyat to‘g‘risida”, “Chet el investitsiyalari to‘g‘risida” va
“Xorijiy investorlar va investitsiyalarga kafolat berish to‘g‘risida”, “Bankrotlik
to‘g‘risida” qonunlar va boshqa me’yoriy hujjatlar shular jumlasiga kiradi. Shu
197
qatorda respublika chet el investitsiyalarini ishonchli sug‘urta bilan himoyalashni ham
ta’minladi. Bu huquqiy hujjatlar tashqi iqtisodiy faoliyatni kengaytirish, xalqaro
shartnomalar tuzish va ularni bajarish uchun shart-sharoitlar yaratdi. Аmaldagi
qonunlar chet ellik investorlar uchun kafolatlar bilan bir qatorda soliq sohasida keng
imtiyozlar berdi. Birinchi navbatda, O‘zbekiston iqtisodiga umumiy hajmi 50 million
dollardan ortiq miqdorda qilinadigan investitsiyalar boj to‘lashdan ozod qilindi. Bu
investitsiyalarning davlat investitsiya dasturiga kiritilgan loyihalarda ishtiroki
natijasida yetti yil mobaynida foydadan soliq to‘lashdan va korxonalar
daromadlarining ishlab chiqarishni kengaytirishga hamda texnologiya bilan qayta
jihozlashga sarflanadigan qismi ham soliq to‘lashdan ozod qilindi. Ishlab chiqarilgan
tovarlarni import va eksport qilish uchun bojxona to‘lovlari ancha kamaytirildi.
Bu o‘rinda shuni aytib o‘tish lozimki, chet ellik investorlarga yordam
ko‘rsatish maqsadida O‘zbekistonda ixtisoslashtirilgan tashkilotlar va muassasalar
tarmog‘i tashkil etildi. Bular qatorida “O‘zbekinvest” Milliy eksport-import sug‘urta
kompaniyasi, chet el investitsiyalari bo‘yicha agentlik, tovar ishlab chiqaruvchilar va
tadbirkorlar palatasi katta ahamiyatga ega bo‘ldi.
2019-
yili O‘zbekiston Turkiy tilli davlatlar hamkorlik Kengashining to‘laqonli
a’zosiga aylandi. O‘zbekistonning ushbu Kengashga a’zo bo‘lishi savdo va
investitsiyalar uchun qulay shart-sharoitlarni yaratishga, tovarlar, kapitallar, xizmatlar
va texnologiyalarning erkin harakatlanishiga bosqichma-bosqich o‘tish uchun
bojxona va tranzit tartib-qoidalarini hamda moliyaviy va bank operatsiyalarini
soddalashtirishga yordam beradi.
2019-
yilning oxiri - 2020-yilning boshlarida butun insoniyat jahon miqyosida
so‘nggi yuz yilda ro‘y bermagan koronavirus pandemiyasi degan global ofatga duch
keldi. 2020-yilning oxiriga kelib JSST ma’lumotiga ko‘ra, dunyoning 191
mamlakatida 81 million kishi koronavirus bilan kasallangan. Ulardan 1 million 765
ming nafari vafot etgan. Natijada pandemiya jahon iqtisodiyoti uchun 2020- yilning
har bir oyida qariyb 400 milliard dollar miqdorida zarar keltirib, dunyo bo‘yicha 500
millionta ish o‘rni yo‘qotilgan. Afsuski, bu ofat butun insoniyat qatori O‘zbekiston
tashqi siyosati uchun ham kutilmagan tashvish va murakkab muammolarni keltirib
chiqardi. Koronavirus pandemiyasining salbiy oqibatlariga qaramasdan, Xalqaro
valyuta jamg‘armasi va xalqaro reyting agentliklari tahlillariga ko‘ra, 2020-yilda
O‘zbekiston dunyoning sanoqli davlatlari qatorida ijobiy o‘sish sur’atlarini saqlab
qoldi.
Koronavirus pandemiyasiga qarshi kurash, uning mamlakatimizda keng
tarqalishining oldini olish hamda mamlakat iqtisodiyotiga salbiy ta’sirini kamaytirish
maqsadida 57 ta loyiha asosida O‘zbekistonga boshqa mamlakatlardan (AQSh,
Buyuk Britaniya, Germaniya, Italiya, XXR, Singapur, Ukraina) asbob- uskunalar
keltirildi.
Shu bilan birga, pandemiyaning dastlabki davrida 9 ta mamlakatga
O‘zbekistonning gumanitar yuklari yetkazildi (Ozarbayjon, Belarus, RF, XXR, Eron,
Vengriya, Qirg‘iziston, Tojikiston, Afg‘oniston).
Pandemiyaga qarshi kurashda O‘zbekistonga Birlashgan Millatlar Tashkiloti,
198
Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti, xalqaro moliya institutlari, Rossiya, Xitoy, AQSh,
Turkiya, Birlashgan Arab Amirliklari, Janubiy Koreya, Yaponiya, Germaniya kabi
davlatlar amaliy ko‘mak berib keldi.
2020-
yilda
mamlakatimizning
xalqaro
moliya
bozorlariga
chiqish
imkoniyatlari yanada yaxshilandi, ilk bor milliy valyutada 2 trillion so‘mlik davlat
yevro obligatsiyalari past foizlarda joylashtirildi.
O‘zbekiston “Ochiq ma’lumotlarni kuzatish” xalqaro indeksida 125 pog‘onaga
ko‘tarilib, 44-o‘rinni egalladi. Bunda davlat va jamiyat boshqaruvi sohasidagi 20 ta
yo‘nalish bo‘yicha ko‘rsatkichlarni oshkor qilib borish amaliyoti joriy etilgani muhim
ahamiyat kasb etdi.
“Iqtisodiy erkinlik” reytingida ham mamlakatimizning 26 pog‘ona ko‘tarilgani
islohotlarimizning xalqaro maydondagi yana bir e’tirof hisoblanadi.
Hozirgi kunda jahonda kechayotgan murakkab geosiyosiy jarayonlar,
koronavirus pandemiyasi va global iqtisodiy inqiroz sharoitida O‘zbekiston ochiq va
pragmatik tashqi siyosatni faol olib bormoqda. Xalqaro maydondagi qat’iy sa’y-
harakatlarimiz natijasida yurtimizning nufuzi va obro‘-e’tibori tobora yuksalmoqda.
Mamlakatimiz tarixda birinchi marta Birlashgan Millatlar Tashkilotining Inson
huquqlari bo‘yicha kengashiga a’zo etib saylandi. 2020-yilda AQSh davlat
departamenti tomonidan O‘zbekiston diniy erkinlik sohasidagi “maxsus kuzatuvdagi
davlatlar” ro‘yxatidan chiqarilgani ham keng ko‘lamli demokratik islohotlarning
e’tirofidir. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasining oliy minbaridan
O‘zbekiston ilgari surgan global va mintaqaviy tashabbuslar dunyo hamjamiyati
tomonidan katta qiziqish bilan qabul qilinib, qo‘llab- quvvatlanmoqda.
2020-
yilning 29-dekabrida Prezidentning Oliy Majlisga va xalqimizga
yo‘llagan Murojaatnomasida O‘zbekiston tashqi siyosatida asosiy xorijiy sheriklar
hisoblangan Rossiya, Xitoy, Amerika Qo‘shma Shtatlari, Turkiya, Germaniya,
Fransiya, Buyuk Britaniya, Janubiy Koreya, Yaponiya, Hindiston, Pokiston,
Birlashgan Arab Amirliklari va boshqa davlatlar bilan ko‘p qirrali va o‘zaro manfaatli
aloqalarni yanada kengaytirish belgilab olindi.
Xulosa qilib aytganda, xalqaro miqyosda yangi qiyofaga ega bo‘lgan
O‘zbekiston paydo bo‘ldi, O‘zbekiston rahbari dunyoda yangi formatsiyadagi va katta
obro‘ qozongan arbob sifatida tan olindi, qo‘shni davlatlar bilan do‘stona va o‘zaro
ishonch ruhidagi munosabatlar rivoj topdi. O‘zbekistonning yangi mazmunga ega
bo‘lgan tashqi siyosiy faoliyati asoslari shaklandi, bu esa mintaqamizda tinchlik va
barqarorlik, samarali hamkorlikning asosiy garovidir.
Dostları ilə paylaş: |