Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan respublikasi təHSİL İnstitutu

4 yaşdan 5 yaşadək uşaqlar üçün gün rejimi
Payız, qış və yaz fəsillərində 
Məktəbəqədər müəssisədə
Uşaqların qəbulu, baxış, oyunlar, növbətçilik 
07.00 - 08.00 
Səhər gimnastikası 
08.00-08.15 
Səhər yeməyinə hazırlıq, səhər yeməyi 
08. 15- 08.45 
Müstəqil fəaliyyət, məşğələlərə hazırlıq 
08. 45- 09.05 
Məşğələ
09.05-10.05 
Gəzintiyə hazırlıq, gəzinti
10.05 – 12.00 
Gəzintidən qayıtma 
12.00- 12.15 
Nahara hazırlıq, nahar 
12. 15 - 12.45 
Yuxuya hazırlıq, gündüz yuxusu 
12.45 - 15.00
Tədricən yataqdan qalxma 
15.00 - 15.20 

---

37 
Axşamqabağı yeməyə hazırlıq, yemək 
15.20-15.40 
Oyun, müstəqil fəaliyyət 
15.40- 16.15 
Gəzintiyə hazırlıq, gəzinti 
16.15- 17.15 
Gəzintidən qayıtma 
17. 15 - 17.30 
Axşam yeməyinə hazırlıq, axşam yeməyi 
17. 30 – 18.00 
Oyunlar, uşaqların evə yola salınması 
18.00-19.00 
 
5-6 yaş.
Həyatının 
altıncı ilində
uşaqların fiziki inkişafında çox mühüm dəyişiklik baş verir. 
Onların çəkisi təxminən 200 qr, boyu 0,5 sm artır, bədənin mütənasibliyində ciddi dəyişikliklər baş 
verir. Onun boyu 115-116sm, çəkisi 21,5-22 kq çatır, döş qəfəsinin dairəsi 56-57 sm olur. Bu 
dövrdə uşağın davranışının nizamlanmsında baş beyin qabığının rolu böyükdür. Əsəb sisteminin 
fəaliyyəti təkmilləşir. Onun fəaliyyətinin formaları zənginləşir və rəngarəngliyi ilə xarakterizə 
olunur. 
Kollektiv oyun prosesində uşaqlar arasında münasbətlər formalaşır. O, qurduğu 
kompozisiyalarda, çəkdiyi şəkillərdə düşüncəsini əks etdirməyə çalışır. Bu dövrdə uşaq öz 
davranışlarını idarə etmək üzrə müəyyən təcrübə toplayır. Bu isə onun hərtərəfli inkişafına müsbət 
təsir göstərir. Аltıyaşlının öz davranışını idarə etmək bacarığı onun diqqətinə, yaddaş və 
təfəkkürünə təsir göstərir. Onun diqqəti xeyli sabitləşir və ixtiyari yaddasaxlama qabiliyyəti yaranır.
Məktəbəqədər yaşın son ilində fəaliyyətin inkişafı bir neçə istiqamətdə həyata keçir. Uşağın 
müstəqil olaraq, qarşısına qoyduğu məqsədlərin həcmi genişlənir və bu məqsədləri həyata keçirnək 
üçün bacarıqların mənimsənilməsi prosesi güclənir. 6 yaşlı uşaqda psixi inkişafın müxtəlif xətləri 
birləşərək, onun yaşıdları ilə qarşılıqlı münasibətlərinin yeni tipinin formalaşması üçün əlverişli 
şərait yaradır. 
Həyatının altıncı ilində uşağın təfəkkürünün ən yüksək əyani-obrazlı təfəkkür forması inkişaf 
edir. Bunun əsasında da ümumiləşdirilmiş biliklərin formalaşdırılması təmin edilir. Uşaq əşyanın 
oxşar və fərqli xüsusiyyətlərini öyrənir. Onu qorumağı, mühafizə etməyi bacarır. 
Uşaqlar yavaş-yavaş öz işlərinin nəticələrini düzgün qiymətləndirmək bacarığına yiyələnirlər. 
İctimai xarakterli əmək fəaliyyətinin kollektiv formasına maraq inkişaf edir. Bu marağın təsiri ilə
şəxsiyyətin davranışının sosial motivləri əmələ gəlir və tapşırılmış iş üçün məsuliyyət hissi və 
intizam formalaşdırılır. 
Bu yaşda uşağın nitqi hərtərəfli inkişaf edir. Belə ki, o sözləri düzgün tələffüz edir. Uşağın 
rabitəli nitqi formalaşır, o sadə sujetli və kiçikhəcmli hekayələr qura bilir. 
Həyatının altıncı ilində uşaq həyatı boyu lazım olacaq mühüm keyfiyyətlərə yiyələnir: 
böyüklərın danışdıqlarını anlayır, öz fikrini onlara başa sala bilir. Böyüklərlə ünsiyyətin ən 
səbətarıq forması belə qarşlıqlı anlaşmağa əsaslanan şəxsi ünsiyyətdir. O, öz şəxsi keyfiyyətləri 
haqqında böyüklərın fikrini bilmək istəyir.
Böyüklərlə ünsiyyətin daha mürəkkəb forması olan oyun və təlim prosesində qarşılıqlı 
yardım, sadə tapşırıqların yerinə yetirilməsi əsasında uşaqda hissi, idrak və mənəvi keyfiyyətlər 
formalaşdırmağa başlanır. 
Bu dövrdə uşağın yaşıdları ilə qarşılıqlı münasibəti daha da möhkəmlənir. Qarşılıqlı anlaşma 
və rəğbət əsasında uşaqlar bir qrupda birləşirlər. Hər bir uşaq yaşıdlarının hərəkətlərinə tənqidi 
münasibət bəsləyir. Qrupdaxili münasibətlər həmrəyliyinin ilk rüşeymlərini yaradır və 
kollektivçiliyin bünövrəsini qoyur. 

---

38 
5-6 yaş arası uşaqlar kifayət qədər sosialdırlar və eyni zamanda özlərindən kiçiklər ilə də 
oynayırlar. Bu yaşda olan uşaqlar öz cinslərindən olan yoldaşları ilə oynamağa üstünlük verirlər. 
Oynamaq xoşlarına gəlir, lakin onlar mütləq qalib gəlmək istəyirlər və oyunun gedişatında 
qaydaları dəyişərək, üstünlük əldə etməyə çalışırlar.
Bu yaş qrupundan olan uşaqlar daha uzun müddətə diqqətlərini cəmləyə bilirlər. Təfəkkür və 
prolblemlərin həlli bacarıqları onlarda daha yüksək səviyyədədir. Uşaq tapşırığın yerinə 
yetirilməsinə diqqətini cəlb edə və özünün müəyyən etdiyi tələblərə uyğun olaraq həll edə bilir. 
Beş-altı yaşlı uşaqların danışmaq xoşuna gəlir, fikirlərini dəqiq izah edə bilirlər. Onlar mürəkkəb 
cümlələrlə danışır və öz nitq səhvlərini özləri düzəldirlər.
Fiziki planda bü yaş qrupundan olan uşaqlar çox hərəkətlidirlər, onlar fiziki məşqlər və idman 
yarışları ilə maraqlanmağa başlayırlar. Onların motor bacarıqları təkmilləşir: onlar geyinərkən, 
kağız kəsərkən, şəkil çəkərkən və yazarkən daha az çətinlik çəkirlər.
Uşaqlar öz keçmişlərinə şüurlu münasibət göstərirlər, onlar «uşaq olduqları vaxtlar» barədə 
müxtəlif hadisələr danışmağı xoşlayırlar. 
5-6 yaşlı uşaqlar fikirlərini hərfi mənada və konkret ifadə edirlər, xüsusi təşkil edilmiş quruluş 
və ardıcıllıq onların xoşuna gəlir.