Lim vazirligi samarqand davlat universiteti b. Sh. Safarov, I. I. Ayubov
O‘zbekiston Respublikasi Byudjetdan tashqari
Yüklə 8,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2. O‘zbekiston Respublikasi Byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi Byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi – pensiya ta’minoti tizimidagi boshqaruv tuzilmasini takomillashtirish, davlat ijtimoiy sug‘urtasi bo‘yicha majburiy badallar, ajratmalar va to‘lovlarning to‘liq yig‘ilishini ta’minlash, aholini davlat tomonidan kafolatlangan ijtimoiy himoya qilish chora-tadbirlarini o‘z vaqtida mablag‘ bilan ta’minlash maqsadida tashkil etilgan. Jamg‘arma mablag‘lari O‘zbekiston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi, viloyatlar va Toshkent shahar mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish bosh boshqarmalari ijtimoiy ta’minot tuman (shahar) bo‘limlarining hisob raqamlarida jamlanadi. Davlat ijtimoiy sug‘urtasi bo‘yicha majburiy badallar va ajratmalar yig‘ilishini ta’minlashni, shuningdek, ushbu mablag‘larning jamg‘armaga to‘liq tushishi ustidan nazoratni O‘zbekiston Respublikasi soliq organlari amalga oshiradilar. Jamg‘armaning asosiy vazifalari quyidagilar hisoblanadi: 326 – fuqarolarning ijtimoiy ta’minotga va ijtimoiy sug‘urtaga bo‘lgan davlat tomonidan kafolatlangan huquqlarini amalga oshirish; – qonun hujjatlariga muvofiq pensiyalar va ijtimoiy nafaqalar, shuningdek, ijtimoiy sug‘urta bo‘yicha nafaqalar to‘lashga xarajatlarni mablag‘ bilan ta’minlash. – davlat ijtimoiy sug‘urtasiga majburiy badallar va ajratmalarni O‘zbekiston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi, viloyatlar va Toshkent shahar mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish bosh boshqarmalari, ijtimoiy ta’minot tuman (shahar) bo‘limlarining maxsus maqsadli byudjetdan tashqari hisob raqamlarida jamlash. O‘zbekiston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligiga ko‘rsatmalar va uning joylardagi organlari: – ishlamaydigan shaxslarga, yuridik shaxs bo‘lmasdan tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi shaxslarga, shuningdek ular tomonidan ijtimoiy sug‘urta badallari to‘langan taqdirda dehqon xo‘jaligi a’zolariga davlat pensiyalari, ijtimoiy nafaqalar, vaqtincha mehnatga layoqatsizlik, homiladorlik va tug‘ish nafaqalari, bola tug‘ilganda beriladigan nafaqalar, dafn marosimi nafaqalarini o‘z vaqtida tayinlaydilar, moliyalashtiradilar va Jamg‘arma mablag‘lari hisobidan to‘laydilar; – «Fuqarolarning pensiya ta’minoti to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunining 15-moddasiga muvofiq mehnatda mayiblanganlik yoki kasb kasalligi oqibatidagi nogironlik tufayli tayinlangan pensiyalarga to‘langan mablag‘larni aybdor yuridik va jismoniy shaxslardan regress da’volar bo‘yicha belgilangan tartibda undirib oladilar; yuridik shaxs bo‘lmasdan tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi shaxslardan, shuningdek, ijtimoiy sug‘urta bo‘yicha ixtiyoriy badal to‘lovchi dehqon xo‘jaligi a’zolaridan badallar tushishining hisobini olib boradilar; yuridik shaxs bo‘lmasdan tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi shaxslarning, shuningdek, ijtimoiy sug‘urta bo‘yicha ixtiyoriy badal to‘lovchi dehqon xo‘jaligi a’zolarining mehnat daftarchalarini yuritadilar va saqlaydilar; 327 ish joyidan to‘lanadigan pensiyalar va ijtimoiy sug‘urta nafaqalarini to‘lash bo‘yicha yuridik shaxslar xarajatlarining yetmaydigan qismini qorlaydilar; Jamg‘arma mablag‘larini qonun hujjatlariga muvofiq qat’iy maqsadli sarflaydilar; yakka tartibdagi tadbirkorlarga va dehqon xo‘jaligi a’zolariga to‘lanadigan ijtimoiy sug‘urta bo‘yicha nafaqa olish huquqini beruvchi hujjatlarning ishonchliligini tekshiradilar; davlat ijtimoiy sug‘urta tizimining barqarorligini ta’minlash va uni yanada takomillashtirish uchun oldini oluvchi chora-tad- birlarni ishlab chiqish maqsadida Jamg‘armaning moliyaviy ahvolini prognozlashtirish bo‘yicha aktual hisob-kitoblarni amalga oshira- dilar; davlat ijtimoiy sug‘urtasi majburiy badallari miqdorlarini belgilash to‘g‘risida takliflar tayyorlaydilar; pensiyalar va nafaqalar barqaror va o‘z vaqtida to‘lanishini ta’minlash uchun zarur bo‘lgan zahira fondini tashkil etishning maqsadga muvofiqligi to‘g‘risida takliflar tayyorlaydilar; Jamg‘armadan mablag‘ bilan ta’minlanadigan ijtimoiy to‘lovlarni ta’minlash masalalari bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasining halqaro majburiyatlarini amalga oshiradilar; kelgusi yil uchun Jamg‘arma daromadlari manbalari va xarajatlar yo‘nalishlari prognozi loyihasini O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi bilan kelishgan holda ishlab chiqadilar va Moliya vazirligiga taqdim etadilar; Jamg‘arma byudjetining ijrosi to‘g‘risida tayyorlangan hisobotni, shuningdek, yiliga bir marta Jamg‘arma daromadlari va xarajatlarining holati to‘g‘risidagi mustaqil auditorlik tekshiruvi natijalarini O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligiga belgilangan tartibda taqdim etadilar; o‘z vakolatlari doirasida Jamg‘arma vazifalarini amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan yo‘riqnomalar va uslubiy hujjatlarni ishlab chiqadilar; O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi bilan kelishgan holda Jamg‘armaning vaqtincha bo‘sh resurslarini O‘zbekiston 328 Respublikasi tijorat banklaridagi muddatli derozitlarga hamda qisqa muddatli davlat obligatsiyalariga joylashtiradilar; pensiyalar va ijtimoiy sug‘urta nafaqalari o‘z vaqtida hisoblanishi va to‘lanishini ta’minlash masalalari bo‘yicha joylardagi davlat hokimiyati organlari bilan yaqindan hamkorlik qiladilar; Davlat soliq xizmati organlari: yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan majburiy badallar, davlat ijtimoiy sug‘urtasi bo‘yicha ajratmalar va to‘lovlar to‘g‘ri hisoblab chiqilishi, Jamg‘armaga to‘liq va o‘z vaqtida to‘lanishining hisobini olib boradilar va nazorat qiladilar; Jamg‘armaga majburiy to‘lov to‘lovchilarning to‘liq hisobga olinishini va ular bo‘yicha ma’lumotlar bazasi yuritilishini ta’minlaydilar; rejali tekshirishlarni amalga oshirishda (zarur bo‘lganda, ijtimoiy ta’minot organlarining xodimlarini jalb qilgan holda) yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan Jamg‘armaga sug‘urta badallari, ajratmalar, to‘lovlar va kompensasiya (tovon) to‘lovlarining to‘g‘ri hisoblanishini, shuningdek, amaldagi qonun hujjatlariga muvofiq Jamg‘arma bilan o‘zaro hisob-kitoblarning ahvolini tekshiradilar; hisoblash tartibi va to‘lov muddatlarini buzganlik uchun yuridik va jismoniy shaxslarga qonun hujjatlariga muvofiq moliyaviy va ma’muriy choralar qo‘llaydilar; Ijtimoiy ta’minot bo‘limlariga har chorakda quyidagilarni taqdim etadilar: a) badallarning shaxslar bo‘yicha hisobini va mehnat daftarchalarini yuritish uchun yuridik shaxs bo‘lmasdan tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi shaxslar va dehqon xo‘jaliklari a’zolari tomonidan to‘langan badallarning miqdori to‘g‘risida ma’lumotlar; b) Jamg‘armaga tushgan mablag‘lar to‘g‘risidagi ma’lumotlar; d) ilovaga muvofiq shakl bo‘yicha Jamg‘armaga badallar, ajratmalar va to‘lovlar hisoblanishi va ulardan foydalanish to‘g‘risidagi ma’lumotlar. Davlat ijtimoiy sug‘urtasi bo‘yicha badallar, ajratmalar va to‘lovlarni mustaqil ravishda to‘lovchi yuridik va jismoniy shaxslar: 329 jamg‘armaga ijtimoiy sug‘urta bo‘yicha badallarni qonun hujjatlarida belgilangan miqdorlarda va tartibda hisoblaydilar va to‘laydilar; ish joylarida to‘lanadigan jamg‘arma mablag‘larining maqsadli yo‘nalishda sarflanishiga qonun hujjatlarida belgilangan tartibda qat’iy rioya qilinishini ta’minlaydilar; jamg‘arma mablag‘lari bo‘yicha belgilangan shakldagi hisobotlarning ishonchliligini va ularning davlat soliq xizmati organlariga o‘z vaqtida taqdim etilishini ta’minlaydilar. Jamg‘arma daromadlari quyidagilar hisobiga shakllantiriladi: korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning, yuridik shaxs bo‘lmasdan tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi jismoniy shaxslarning sug‘urta badallari; fuqarolarning majburiy sug‘urta badallari; dehqon xo‘jaliklari a’zolarining ixtiyoriy ravishda to‘lanadigan sug‘urta badallari; korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning belgilangan tartibda ajratiladigan majburiy ajratmalari; «Fuqarolarning davlat pensiya ta’minoti to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunining 15-moddasiga muvofiq tayinlangan mehnatda mayiblanganlik yoki kasb kasalligi oqibatida nogiron bo‘lganlarga pensiya to‘lash xarajatlarini qoplash uchun regressiv talablar (da’volar) bo‘yicha ish beruvchilar va fuqarolardan undiriladigan mablag‘lar; «Fuqarolarning davlat pensiya ta’minoti to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunining 14-moddasiga muvofiq muddatidan oldin tayinlangan pensiyalarni to‘lash xarajatlarini qoplash uchun o‘tkaziladigan O‘zbekiston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligiga ish bilan ta’minlashga ko‘maklashish Jamg‘armasi mablag‘lari; «Fuqarolarning davlat pensiya ta’minoti to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunining 12-moddasiga muvofiq tayinlangan imtiyozli pensiyalarni to‘lash xarajatlarini qoplash uchun o‘tkaziladigan korxonalar, muassasalar va tashkilotlar mablag‘lari; hisoblangan jarimalar so‘mmalari, qonun hujjatlariga muvofiq soliq organlarini rivojlantirish Jamg‘armasiga undiriladigan 330 so‘mmalardan tashqari, sug‘urta badallari va ajratmalarning o‘z vaqtida to‘lanmaganligi uchun penyalar; yuridik va jismoniy shaxslarning ixtiyoriy badallari; korxona tugatilganda, mehnat vazifalarini bajarish bilan bog‘liq holda mayiblangan, kasb kasalligiga uchragan yoki sog‘lig‘iga boshqa shikast yetkazilgan xodimga zararni qoplash uchun to‘lanadigan summalar. Sug‘urta badallari, majburiy ajratmalar, hisoblangan jarimalar va penyalar miqdori va ularni to‘lash tartibi qonun hujjatlari bilan belgilanadi. Jamg‘arma mablag‘lari: ijtimoiy ta’minot bo‘limlari tomonidan tayinlanadigan pensiyalarni; bolalikdan nogironlarga, davlat pensiya ta’minoti huquqiga ega bo‘lmagan keksa va mehnatga layoqatsiz fuqarolarga nafaqalarni; bola tug‘ilganda beriladigan nafaqalarni; dafn marosimi nafaqalarini; korxona tugatilganda, mehnat vazifalarini bajarish bilan bog‘liq holda mayiblangan, kasb kasalligiga uchragan yoki sog‘lig‘iga boshqa shikast yetkazilgan xodimga zararni qoplash uchun to‘lanadigan so‘mmalarni; 16 yoshgacha bo‘lgan nogiron bolaning ota-onalariga qo‘shimcha ta’til uchun to‘lovni; qonun hujjatlariga muvofiq Pensiya Jamg‘armasidan mablag‘ bilan ta’minlanadigan boshqa ijtimoiy to‘lovlarni to‘lashga yo‘naltiriladi. Ijtimoiy ta’minot bo‘limlarining xo‘jalik xarajatlari va ularda axborot texnologiyalarini yaratish xarajatlarini qoplash uchun majburiy badallar hamda ijtimoiy sug‘urta bo‘yicha ajratmalarni to‘lash tartibini buzganlik uchun undirilgan penya va jarimalar so‘mmasining Jamg‘armaning maxsus hisobiga tushgan mablag‘idan 10 foizi yo‘naltiriladi. Jamg‘arma mablag‘laridan qonun hujjatlarida nazarda tutilmagan maqsadlarda foydalanilishiga yo‘l qo‘yilmaydi. 331 Yagona ijtimoiy to‘lov va fuqarolarning majburiy sug‘urta badallari moliyalash manbalaridan qat’iy nazar, soliq ushlanmalarini hisobga olishlarsiz, barcha ish haqi (daromad) turlariga hisoblanadi, bundan quyida ko‘rsatib o‘tilgan to‘lovlar mustasno: 1. Foydalanilmagan ta’til uchun kompensatsiya. 2. Ishdan bo‘shash chog‘idagi ishdan bo‘shash nafaqasi. 3. Moddiy yordam sifatida beriladigan pul nafaqalarining turli xillari. 4. Kompensatsiya to‘lovlari (xizmat safarlariga oid sutkalik pullar va sutkalik pul o‘rniga to‘lanadigan to‘lovlar, ish bilan bog‘liq shikastlanish yoki boshqa xildagi sog‘liqqa yetkazilgan zarar natijasida ko‘rilgan zararning qoplanishiga oid to‘lovlar). 5. Ayrim toifadagi xodimlarga tekinga beriladigan kvartiralar, kommunal xizmatlar, yoqilg‘i, oylik yo‘l chiptalari qiymati yoki ularni qoplash qiymati. 6. Berilgan maxsus kiyim-bosh, maxsus poyabzal va yakka tartibdagi boshqa himoya vositalari, sovun, yog‘sizlantirish vositalari, sut va davolash-profilaktika ovqatlanishining qiymati. 7. Bepul ovqatlanish qiymati. 8. Tushliklarga oid dotatsiyalar, sanatoriy-kurortlarda davolanishga, dam olish uylariga yo‘llanmalarning qiymati, stasionar va ambulatoriyada davolanish uchun to‘lovlar. 9. Ishlash uchun boshqa hududga o‘tkazish yoxud ko‘chib o‘tish chog‘ida borish, mol-mulkni tashish va xonani ijaraga olish bo‘yicha xarajatlarning qoplanishi. 10. Doimiy ishi yo‘lda o‘tadigan yoki sayyor tusga ega bo‘lgan yoxud xizmat safarlari munosabati bilan bog‘liq hollarda ish haqiga sutkalik to‘lov puli o‘rniga qo‘shimcha to‘lov va ustamalar. 11. Mehnat uchun taqdirlashlarsiz ishlangan kunlar (shanbaliklar, yakshanbaliklar va sh. k. ) uchun tegishli byudjet yoki hayriya fondlari hisobiga o‘tkaziladigan ish haqi. 12. Ish haqi fondi (mehnatga haq to‘lash fondi) hisobidan o‘tkaziladigan yubiley sanalari, tug‘ilgan kunlar munosabati bilan, uzoq yillik va nuqsonsiz mehnat faoliyati, faol jamoatchilik ishi uchun va boshqa shunga o‘xshash hollarda rag‘batlantirish to‘lovlari (bunga mukofotlar ham kiradi). 332 13. Musobaqalar, ko‘riklarda, tanlovlar va shu kabilarda sovrinli o‘rinlar uchun beriladigan pul mukofotlari. 14. Korxonalar va tashkilotlar tomonidan ishlab chiqarishdan ajralgan holda o‘qish uchun yuborilgan o‘quvchilarga to‘lanadigan stipendiyalar. 15. Korxona, muassasa va tashkilotlar hisobidan yosh mutaxassislarga oliy yoki o‘rta maxsus o‘quv yurtini tamomla- ganlaridan so‘ng ta’til vaqti uchun to‘lanadigan nafaqalar. 16. Davlat ijtimoiy sug‘urtasi bo‘yicha nafaqalar, ishsizlik bo‘yicha nafaqalar, ijtimoiy nafaqalar va pensiyalar. Doimiy ravishda xorijda istiqomat qiluvchi, mulkchilik shakllaridan qat’iy nazar O‘zbekiston Respublikasi korxonalari (tashkilotlari, muassasalari)da fuqarolik-huquqiy tusdagi shartnomalar bo‘yicha ishlovchi xorijiy davlatlar fuqarolari, fuqaroligi bo‘lmagan shaxslar va O‘zbekiston Respublikasi fuqarolarining daromadlaridan (ish haqlaridan) yagona ijtimoiy to‘lov va davlat ijtimoiy sug‘urtasiga oid majburiy sug‘urta badallari hisoblanmaydi. Yüklə 8,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|