Apologet -
Aporiya -
Aposterior -
Apriori -
Arbitr -
Arxaizm -
Arxetip -
Arqo və ya jar
qon (fr), yaxud
slenq (anql.) -
Arqument -
Arsenal -
Audiensiya -
Auditoriya -
Aura-
Avtoritet -
Brifinq -
Məddah, müdafiəçi; müəyyən təlimin, ideyanın,
nəzəriyyənin, mövqenin müdafiəçisi
Həlledilməz ziddiyyət, dəf edilməz ixtilaf, fikir
ayrılığı
Təcrübəyə əsaslanan, əvvəlki fəaliyyətdən, təc
rübədən yaranan
Əvvəlcədən, qabaqcadan (çıxış zamanı razılaşa
raq, nəyi isə təsdiq, yaxud inkar etmək)
Mübahisədə hakim, üçüncü tərəf, hökm verən
Köhnəlmiş, dildən çıxmış söz və ifadə
Ömək, nümunə, timsal, ideya; natiqin çıxışının
yazılı variantı
Müəyyən sosial qrupa aid olan insanların nitqi, öz
qrammatik quruluşu və əsas lüğət fondu olmayan
(dialektdən fərqli olaraq) nitq
Dəlil, sübut, əsas; tezisin isbatı üçün əsas rolu oy
nayan məntiqi dəlil
Nəyinsə (məsələn, silah, təchizat) böyük və
zəngin ehtiyatı
Qəbul (dövlət başçısının və ya başqa yüksək
rütbəli şəxsin rəsmi qəbulu); bəzən nitqdə istehza
lı məzmunla istifadə olunur
Mühazirə üçün zal və orada dinləyicilər qrupu;
formal məntiqdə - tezisin müzakirəsinin üçüncü
(opponent və proponentdən başqa) iştirakçısı
ilkin mənasında «meh əsməsi», ümumilikdə - emo
sional, eşitmə və ya görnıə ilə bağlı həyəcanlar; ətraf
Nüfuzlu, hamı tərəfindən önəmli hesab edilən şəxs
Qısa təlimatlandmcı müşavirə; belə müşavirə
haqqında informasiya; problemə münasibətlərin
qısa şərhi
379
Butaforiya
Bujiteriya -
Debat -
Debüt -
Deklarasiya -
Demaqoq -
Demarş -
Differensiallaş-
dırma -
Dixotomiya -
Diletant -
Diloqiya -
Diskreditasiya -
Diskursiv -
Diskussiya -
Disput -
Dissonans -
Butaforiya (göz aldatmaq üçün istifadə olunan
saxta bəzəklər, natiqin çıxışında real olmayan
süjetlərin nəqli)
Fikir mübadiləsi, elmi müzakirə, mübahisə
İlk dəfə çıxış etmək (səhnədə)
Bəyannamə; natiqin təşkilat, dövlət adından bəyanatı
Yalan vədlər, həyata keçməyəcək layihələr və
bəsit (bəlkə də mükəmməl) yalan və yaltaqlıq
vasitəsilə əldə edilmiş yalançı populyarlığa əsas
lanan siyasətçi
Diplomatik çıxış, tədbir; çıxış, fəaliyyət
Faktları fərqləndirmək, təhlil etmək, daha yaxşı
başa düşülməsi üçün mürəkkəbi sadələrə ayırmaq
Bütünün ardıcıl surətdə ikiyə bölünməsi, sonra ya
rımların yenə ikiyə və dörddə birə bölünməsi və s.
Hər hansı bir peşədə həvəskar; müəyyən bir peşə
ilə lazımi hazırlığa malik olmadan məşğul olan,
qeyri-peşəkar
İkili məna, ikimənalılıq, iki hissədən ibarət bir
ümumi
Nüfuzdan, hörmətdən salma, etibardan salma
Formal məntiqi nəticəyə əsaslanan; idraki, mənti
qə əsaslanan
Müzakirə, mübahisə; yığıncaqda, nitqdə, mətbu
atda müzakirə
Elmi mübahisə, nəzəri məsələnin, mühazirə möv
zusunun, onun məzmununun müzakirəsi
Ahəngsizlik, qarışıqlıq, uyğunsuzluq; fikir uyğun
luğunun olmaması, müxtəlif nəzər nöqtələrinin
mövcudluğu
380
Doqma -
Effekt -
Eksklüziv -
Ekssentrik -
Emosiya -
Ensiklopedizm-
Epataj -
Epiqon -
Epiqraf -
Epiloq -
Epizod -
Erudit -
Etika -
Etiket -
Eyforiya -
Fabula -
Fantaziya -
Ehkam; dəyişməz, həmişə düzgün olması qəbul
edilən; inkişaf etdirilməsi, yaxud yenidən baxıl
ması mümkün olmayan müddəa
Kimnsə çıxışından yaranmış qüvvətli təsir
Xüsusi olaraq müəyyən mətbu orqanı üçün hazır
lanmış jurnalist materialı; dərhal, gözlənilməz
Qeyri-adi, çox qəribə
Hiss, həyəcan, qorxu, narahatlıq, qəzəb, sevinc
Çoxsahəli, əhatəli biliklər, insan fəaliyyətinin bü
tün sahələrinə aid dərin məlumatlar
Nitqin, çıxışın məzmunu, yaxud forması ilə hey
rətləndirmək, təəccübləndirmək
Təqlidçi. Özünün müstəqil yaradıcılıq siması ol
mayıb, hər hansı elmi, bədii cərəyanı, məktəbi
təmsil edən adam
Mətnin, nitqin, yaxud onlann hissələrinin əvvəlin
də verilmiş ifadə, sitat
Son, bədii əsərdə əsas hadisələrdən sonra baş ve
rənlər
Süjetin hissəsi, bədii əsərdə ayrıca bir parça,
hadisə
İnsan fəaliyyətinin bir çox sahələrinə aid böyük
biliklərə malik olma
İnsanların əxlaqi davranışlarının normalar sistemi
Hökmdarların saraylarında, diplomatlar arasın
da, qəbullarda və s. münasibətlərdə dəqiq müəy
yənləşdirilmiş normalar
Çox yüksək, sevincli əhval-ruhiyyə
Süjetin, çıxışın, nitqin qısa məzmunu
Heç bir real əsası olmayan xəyallar
381
Fars -
Fiksiya -
Final -
Fraqment -
Harmoniya -
Humanizm -
Xarizma -
Xrestomatiya -
İmic -
İmitasiya -
İnterpretasiya -
İntervü -
İntriqaçı -
Kanon -
Kazuist -
Kazuistika -
Kobud zarafat, ədəbsiz, şit ifadə
Uydurma, yalan, həyata keçirilməyəcək vəd
Nitqin, əsərin yekun hissəsi
Nitqin, çıxışın bir parçası
Ahəngdarlıq, razılaşma, həmfikirlik, bütünün
hissələri arasında mütənasiblik
İnsanpərvərlik, şəxsiyyətə, insan ləyaqətinə hör
mət
«Allah vergisi», nadir şəxsi keyfiyyətlərə malik,
istedadlı insan, lider
Müntəxəbat. Tədris məqsədilə seçilmiş han
sısa materialların, məsələn, natiqlik sənəti
nümunələrinin- toplusu
Görkəm, təsvir, surət, insan haqqmda təəssürat,
mühüm şəxsin arzuolunan obrazı
Başqa bir natiqin tərzini, səsini və s. təqlid etmə
İzah, təfsir, şərh; nitqdə, mətndə çətin anlaşılan
hissələrin mənasının şərhi, mürəkkəb anlayışların
izahı
İşçilərlə, insanlarla mətbuat, televiziya, yaxud ra
dio verilişi üçün nəzərdə tutulmuş söhbət
Çirkin məqsədlərə yönəldilmiş gizli fəaliyyətləri
sevən
Qanun, qayda; heç bir kənaraçıxmaya yol ver
məyən ümumi qayda
Mübahisələrdə təcrübəsi
olannatiq;
şübhəli
dəlillərlə işin içindən çıxmağı bacaran insan
Mübahisədə yalan və şübhəli dəlillərdən istifadə
etməklə fikrini sübut etmək bacarığı
382
Klassik -
Kolliziya -
Kollokvium -
Komprometasi-
У» -
Konsensus -
Konsentrasiya -
Konsepsiya -
Konstatasiya -
Kontekst -
Kontroverza -
Kredo -
Kriteriya -
Kvalifikasiya -
Qrotesk -
Leytmotiv -
1) qədim yunan, yaxud qədim Roma dövrünə
aid olan; 2) məşhur nümunə, nümunəvi, tədris
müəssisələrində istifadəyə yararlı
Bir-birinə zidd fikirlərin, maraqların, meyllərin
toqquşması
Dinləyicilərin mövzu, yaxud mövzudakı məsələ
üzrə biliklərini aşkara çıxarmaq məqsədilə onlarla
apanlan söhbət
Müxtəlif üsullarla, o cümlədən natiqliklə kimə
isə zərər vurma, nüfuzdan salma, təmiz adını
ləkələmə
Ümumi razılıq, vahid yanaşma
Qablaşdırmaq, zənginləşdirmək, diqqəti mövzu
da, məsələdə cəmləşdirmək
Baxışlar sistemi, çıxışın ümumi mənası, ideyası
Faktı, hadisənin həqiqiliyini təsdiq etmək, şəhadət
vermək
Bitkin nitqin ümumi məzmunu, orada qaldırılan
məsələlərin cəmi
Elmi mübahisənin özü; elmi mübahisədə anlaşıl
mazlıq, mübahisəli məsələ, aydın olmayan hissə
Məslək, əqidə, dünyagörüşü sistemi, irəliyə səs
ləyən yolgöstərən fikir, ifadə
Meyar, fərqləndirici əlamət, ölçü, əyar
Müəyyən keyfiyyət, yararlılıq dərəcəsi, hazırlıq
səviyyəsi
İnsan və hadisələrin mübaliğəli, gülünc, fantastik,
yaxud eybəcər- komik şəkildə təsviri
Əsas fikir, əsas xətt; dəfələrlə təkrar edilməli, qa-
bardılmah olan ana xətt
383
|